Leptorhynchos

Do sprawdzenia.

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Leptorhynchos (leptorynch)
Długość:	? m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	USA - Teksas (formacja Aguja)
Czas występowania	ok. 77-72 Ma późna kreda – (późny kampan)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Oviraptorosauria Caenagnathidae Elmisaurinae
Rekonstrukcja Elmisaurus rarus, który był zapewne podobny do leptoryncha. Autor: Michael B.H. [1].

Wstęp

Leptorhynchos to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Kanady i Stanów Zjednoczonych. Pierwotnie obejmował on dwa gatunki, lecz w 2020 r. dla drugiego z nich - L. elegans – utworzono osobny rodzaj - Citipes.

Etymologia

Nazwa Leptorhynchos pochodzi z połączenia greckich słów leptos („mały”) oraz rhynchos („dziób”). Nawiązuje ona do bezzębnego dzioba, charakterystycznego dla cenagnatydów i innych owiraptorozaurów, oraz mniejszych rozmiarów leptoryncha w porównaniu np. z Chirostenotes. Epitet gatunkowy gaddisi honoruje rodzinę Gaddis. Na należącym do niej terenie znaleziono kości holotypu.

Historia taksonu

Leptorhynchos został nazwany w 2013 r. przez Longricha i współpracowników. Autorzy ci nie wskazali jednak gatunku typowego, co zrodziło konieczność korekty artykułu, w którym opisano ten rodzaj. W ten sposób gatunkiem typowym został pochodzący z Teksasu L. gaddisi. Za drugi gatunek uznano L. elegans z Alberty w Kanadzie, oryginalnie opisany jako Ornithomimus elegans w 1933 r. Zob. szerzej w Citipes#Hisotria taksonu. W 2020 r. Funston utworzył dla L. elegans nowy rodzaj - Citipes.

Materiał kopalny

Holotyp to TMM 45920-1 (zrośnięte kości zębowe). Materiał przypisany to kilka pojedynczych kości: TMM 42335-40 (kręg ogonowy), 43057-354 (dalsza końcówka III k. śródstopia), TMM 43057-36 (bliższa końcówka IV k. śródstopia) oraz TMM 43057-357 (pazur stopy). Materiał ten tymczasowo przypisano do L. gaddidi na podstawie wielkości i pochodzenia (Longrich i in., 2013).

Budowa i paleobiologia

Leptorhynchos przypominał wyglądem inne cenagnatydy, był jednak mniejszy od Chirostenotes i Caenagnathus. Żuchwa była proporcjonalnie krótsza i głębsza niż np. u cenagnata, a jej koniec - wyraźnie wygięty ku górze. Przypisane na podstawie wielkości kręgi ogonowe były krótkie i lekko zbudowane, jak u innych cenagantydów. Pazury stóp były krótkie, bocznie spłaszczone i silnie zakrzywione (Longrich i in., 2013). Zrośnięte kości śródstopia były dłuższe ale delikatniej zbudowane niż u Elmisaurus rarus (Funston i in., 2016).

Spis gatunków

Leptorhynchos	Longrich, Barnes, Clark i Millar, 2013
L. gaddisi	Longrich, Barnes, Clark i Millar, 2013
L. elegans	(Parks, 1933) Longrich, Barnes, Clark i Millar, 2013	= Citipes elegans
=Ornithomimus elegans	Parks, 1933
=Macrophalangia elegans	(Parks, 1933) Koster, Currie, Eberth, Brinkman, Johnston i Braman, 1987
=Chirostenotes elegans	(Parks, 1933) Currie i Russell, 1988
=Elmisaurus elegans	(Parks, 1933) Currie, 1989
=?"Caenagnathus" sternbergi	Cracraft, 1971

Bibliografia

Cracraft,J. (1971). “Caenagnathiformes: Cretaceous birds convergent in jaw mechanism to dicynodont reptiles”. Journal of Paleontology. 45(5), 805-809.

Currie, P.J., Russell, D.A. (1988). “Osteology and relationships of Chirostenotes pergracilis (Saurischia, Theropoda) from the Judith River (Oldman) Formation of Alberta, Canada.” Canadian Journal of Earth Sciences. 25, 972-986. (abstrakt).

Funston, G.F., Currie, P.J., & Burns, M.E. (2016.) New elmisaurine specimens from North America and their relationship to the Mongolian Elmisaurus rarus. Acta Palaeontologica Polonica. 61(1), 159-173.

Funston, G.F. & Currie, P. J. (2020). "New material of Chirostenotes pergracilis (Theropoda, Oviraptorosauria) from the Campanian Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada." Historical Biology (advance online publication) doi: https://doi.org/10.1080/08912963.2020.1726908.

Funston, G.F (2020). “Caenagnathids of the Dinosaur Park Formation (Campanian) of Alberta, Canada: anatomy, osteohistology, taxonomy, and evolution.” Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 8(1): 105-153. [2]

Longrich, N.R., Barnes, K., Clark, S. & Millar, S. (2013). "Caenagnathidae from the Upper Campanian Aguja Formation of West Texas, and a Revision of the Caenagnathinae" Bulletin of the Peabody Museum of Natural History, 54(1), 23-49. doi:10.3374/014.054.0102.

Mortimer, M. (2016 online) [3].

Mortimer, M. (2016 online) [4].

Sternberg, C.M. (1940). “A toothless bird from the Cretaceous of Alberta”. Journal of Paleontology. 14(1), 81-85.

Sues, D.H.(1997). “On Chirostenotes, a Late Cretaceous oviraptorosaur (Dinosauria: Theropoda) from western North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 17 (4), s. 698–716. DOI: 10.1080/02724634.1997.10011018.