Urbacodon

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Urbacodon (urbakodon)
Długość:	ok. 1,5 m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Uzbekistan (formacja Dzharakuduk)
Czas występowania	ok. 100,5-94 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves Troodontidae
Rekonstrukcja Byronosaurus. Urbakodon mógł wyglądać podobnie. Autor: FunkMonk (Michael B. H.) [1].

Wstęp

Urbacodon to niewielki teropod z rodziny troodontydów, który występował w „środkowej” kredzie na terenach dzisiejszego Uzbekistanu. Jego najbliższymi krewnymi były prawdopodobnie zbliżony do niego budową i rozmiarami Byronosaurus z Mongolii i Xixiasaurus z Chin, choć wg Averianova i Suesa (2016) nie tworzą one kladu. Szczątki urbakodona zostały odkryte w 2004 r., a następnie nazwane i opisane w 2007 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem Alexandra Averianowa i Hansa-Dietera Suesa.

Etymologia

Nazwa Urbacodon jest kombinacją akronimu URBAC (od nazw pięciu państw, z których pochodzili członkowie międzynarodowej ekspedycji) oraz greckiego słowa odon, czyli „ząb”. Epitet gatunkowy nawiązuje do lokalizacji holotypu.

Materiał kopalny

Holotyp (ZIN PH 944/16) to lewa kość zębowa oraz sześć zębów.

Budowa

Urbacodon, podobnie jak m.in. Byronosaurus i Xixiasaurus miał zęby pozbawione piłkowanych krawędzi.. Od byronozaura różnił się jednak mniejszym otworem nerwowym na bocznym rowku kości zębowej oraz budową przednich zębów w kości zębowej. Od Xixiasaurus odróżnia go prążkowanie zębów dolnej szczęki (Lü i in., 2010). Kość zębowa urbakodona była dość prosta i zawierała trzydzieści dwa zęby. U holotypu mierzyła ona 79,2 mm. Przednie zęby żuchwy miały względnie proste korony, z zakrzywionym do tyłu wierzchołkiem, natomiast tylne były silnie zakrzywione. Między pierwszymi dwudziestoma czterema zębami a kolejnymi ośmioma znajdowała się diastema. Może to być cecha diagnostyczna urbakodona, bądź efekt zmienności osobniczej (Averianov i Sues, 2007).

U.? sp.

W 2007 r. Averianov i Sues przypisali do rodzaju Urbacodon szczątki troodontydów z formacji Bissekty w Uzbekistanie, pochodzącej z późnego turonu. W 2016 r. ci dwaj paleontolodzy przypisali do niego kolejne kości. Obejmują one żeby, fragmenty czaszki (m.in. niekompletna k. szczękowa, zębowa i puszka mózgowa), kilka fragmentarycznych kręgów oraz kości kończyn. Wcześniej szczątki te klasyfikowano m.in. jako nierozpoznane teropody, deinonychozaury czy ornitomimidy.

Spis gatunków

Urbacodon	Averianov i Sues, 2007
U. itemirensis	Averianov i Sues, 2007

Bibliografia

Averianov, A.O., Sues, H.-D. (2007). "A new troodontid (Dinosauria: Theropoda) from the Cenomanian of Uzbekistan, with a review of troodontid records from the territories of the former Soviet Union". Journal of Vertebrate Paleontology. 27 (1): 87–98. [[doi:10.1671/0272-4634(2007)27[87:ANTDTF]2.0.CO;2]].

Averianov, A.O., Sues, H.-D. (2016) "Troodontidae (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Uzbekistan". Cretaceous Research. 59, 98-110.

Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) [2]

Lü, J.C, Xu, L., Liu, Y.Q, Zhang, X.L., Jia, S.H, Ji, Q. (2010). "A new troodontid (Theropoda: Troodontidae) from the Late Cretaceous of central China, and the radiation of Asian troodontids.". Acta Palaeontologica Polonica. 55 (3): 381–388. doi:10.4202/app.2009.0047.

Mortimer, M. (2008 online) [3]