Pararhabdodon
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Tomasz Sokołowski |
| Pararhabdodon (pararabdodon) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 5 m |
| Masa: | ok. 0,5 t |
| Miejsce występowania: | Hiszpania - prowincja Lleida, Katalonia
i prawdopodobnie Francja - Aude |
| Czas występowania | 69-65 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| Plik:Pararhabdodon.jpg
Autorka: Violeta Riera [1] | |
Wstęp
Pararhabdodon to hadrozauryd żyjący w późnej kredzie na terenie Europy. Jak na przedstawiciela tej grupy dinozaurów, był raczej niewielki. Różni się od pozostałych hadrozauroidów budową kości szczękowej i ramieniowej.
Historia taksonu
W 1987 roku Casanovas i in. opisali szczątki ornitopoda z Hiszpanii jako rodzaj Rhabdodon bez określenia gatunku (Rhabdodon sp.). Nowe skamieliny z tej samej lokalizacji zaowocowały zrewidowaniem poprzedniego materiału. Casanovas-Cladellas i in. uznali na podstawie środkowego kręgu ogonowego (IPS-SRA-15), że to nowy rodzaj i nazwali dinozaura Pararhabdodon isonense. Dodali też do tego gatunku pozostały materiał.
W 1994 roku z lokalizacji holotypu wydobyto następne skamieniałości. Kość zębowa (oznaczona IPS SRA 27) z innego kamieniołomu formacji Tremp także przypisano do tego rodzaju. Później stała się ona holotypem nowego, większego rodzaju hadrozauryda - Koutalisaurus, którego obecnie uważa się za młodszy synonim Pararhabdodon.
Etymologia
Pararhabdodon znaczy "podobny do Rhabdodon". Samo Rhabdodon oznacza zaś "żłobkowany ząb". Dinozaura nazwano tak, ponieważ sądzono wtedy, że pararabdodon jest bazalnym iguanodontem, jak jego domniemany krewniak Rhabdodon.
Materiał kopalny
Holotyp (IPS SRA 1) to niemal kompletny kręg szyjny.
Pozostały materiał: lewa kość ramieniowa (IPS SRA 15), proksymalny fragment lewej łopatki (IPS SRA 16), przedni lub środkowy kręg szyjny (IPS SRA 18), przedni kręg szyjny (MCD 4730), środkowy kręg szyjny (IPS SRA 25), środkowy kręg ogonowy (IPS SRA 18), trzon kręgu grzbietowego (IPS SRA 13), przedni kręg grzbietowy (MCD 4731), środkowe kręgi grzbietowe (IPS 693-13, IPS SRA 12 i 20), kompletny kręg ogonowy (IPS SRA 17), niemal kompletna prawa kość szczękowa (IPS SRA 22), tylna część lewej kości szczękowej (IPS SRA 23), niemal kompletna kość krzyżowa (IPS SRA 24), proksymalny fragment żebra (IPS 693-12), dystalny koniec prawej kości kulszowej (IPS SRA 26), lewa kość zębowa (holotyp Koutalisaurus, IPS SRA 27)
Laurent i in. uznali szczątki wydobyte w Aude we Francji za należące także do tego rodzaju. Były to: fragmenty szczęk, kręgi, kości kończyn osobników w różnym wieku.
Pozycja systematyczna
Obecnie uważa się Pararhabdodon za bliskiego krewnego chińskiego Tsintaosaurus i prawdopodobnie starszy synonim Koutalisaurus (Prieto-Marquez i Wagner, 2009).
Laurent, Le Loeuff i Buffetaut (1997) uznali Pararhabdodon za przedstawiciela Lambeosaurinae. Casanovas, Pereda Superbolia, Santafé i Weishampel (1999) potwierdzili tą klasyfikację, uznając go za bazalnego lambeozauryna. Head (2001) stwierdził, że parabdobon może być w rzeczywistości bazalnym przedstawicielem zarówno Hadrosauridae, jak i jej podjednostki Lambeosaurinae. Skłaniał się jednak ku temu pierwszemu wariantowi. Także Prieto-Márquez i in. (2006) uznali go za takson siostrzany do kladu Hadrosaurinae+Lambeosaurinae. Hadrosauridae ograniczyli do tych dwóch grup, więc Pararhabdodon znalazł się w analizie na zewnątrz Hadrosauridae.
Spis gatunków
| Pararhabdodon | Casanovas-Cladellas, Santafe-Llopis i Isidoro-Llorens, 1993 |
|---|---|
| = Koutalisaurus | Prieto-Marquez, Gaete, Rivas, Galobart i Boada, 2006 |
| P. isonense | Casanovas-Cladellas, Santafe-Llopis i Isidoro-Llorens, 1993 |
| = P. isonensis | Casanovas-Cladellas, Santafe-Llopis i Isidoro-Llorens, 1993 |
| = Koutalisaurus kohlerorum | Prieto-Márquez, Gaete, Rivas, Galobart i Boada, 2006 |
Bibliografia
Prieto-Márquez, A., Gaete, R., Rivas, G., Galobart, í., and Boada, M. (2006). "Hadrosauroid dinosaurs from the Late Cretaceous of Spain: Pararhabdodon isonensis revisited and Koutalisaurus kohlerorum, gen. et sp. nov." Journal of Vertebrate Paleontology 26(4): 929-943.
Prieto-Márquez, A.; and Wagner, J.R. (2009). "Pararhabdodon isonensis and Tsintaosaurus spinorhinus: a new clade of lambeosaurine hadrosaurids from Eurasia". Cretaceous Research online preprint. doi:10.1016/j.cretres.2009.06.005
