Buitreraptor
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Tomasz Sokołowski |
| Buitreraptor (buitreraptor) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1,35 m |
| Masa: | ok. 6 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Rio Negro |
| Czas występowania | 100-97 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Szkielet buitreraptora autorstwa Jaimego A. Headdena, oparty na holotypie i przypisanym osobniku [1]. | |
Wstęp
Buitreraptor to rodzaj niewielkiego, prymitywnego eumaniraptora z kladu Unenlagiinae. Żył w "środkowej" kredzie (wczesny cenoman) na terenach dzisiejszej Ameryki Południowej. Jest dotychczas najbardziej kompletnym i najwcześniejszym nazwanym maniraptorem z Ameryki Południowej.
Etymologia
Nazwę Buitreraptor (czyli "rabuś z Buitrera") nadano od miejsca znalezienia - La Buitrera, co można przetłumaczyć jako "sępia żerdź". Epitet gatunkowy (gonzalezorum) jest uhonorowaniem Fabiana i Jorge'a Gonzalezów, którzy odkryli pierwszego osobnika tego niezwykłego teropoda i przez lata brali udział w wykopaliskach w La Buitrera.
Materiał kopalny
Okaz typowy oznaczony MPCA 245 to dość kompletny szkielet dorosłego osobnika. Brakuje niektórych elementów dolnych partii kończyn i tylnej połowy ogona. Niestety czaszka jest niekompletna, a wiele kości jest uszkodzonych przez padlinożerców.
Drugi osobnik (MPCA 238) jest znacznie mniej kompletny, lecz zawierał kilka kości, których w holotypie nie było lub były słabo zachowane. W jego skład wchodzą kość krzyżowa, miednica i kończyny tylne.
Podobno do B. gonzalezorum należą też dwa kolejne szkielety.
Budowa
Ogólnym pokrojem ciała Buitreraptor przypominał (inne?) dromeozaurydy. Wyróżniał się m. in. wyjątkowo długą głową (ok. 125% długości kości udowej) i małymi zębami pozbawionymi ząbkowania. Przednia część czaszki była niska i wąska; rozszerzała się ona dopiero w okolicy oczu, dając buitreraptorowi szeroki kąt widzenia do przodu. Jak inne bazalne eumaniraptory, także buitreraptor był niewielki - długość ciała szacuje się na ok. 135 cm, z czego zapewne połowa przypadała na długi, cienki ogon. Długie, smukłe kończyny tylne umożliwiały szybki bieg. Były uzbrojone w charakterystyczny dla prymitywnych eumaniraptorów, wygięty do góry pazur; mniejszy jednak niż u (pozostałych?) dromeozaurydów. Buitreraptor miał też niezwykle długie kończyny przednie - stosunek długości kości ramiennej do udowej wynosi około 0,93, co jest jedną z najwyższych wartości wśród bazalnych eumaniraptorów. Jak przystało na tetanura, "ręce" były uzbrojone w trzy ostre pazury.
Filogeneza
Buitreraptor wg opublikowanych analiz należy do Unenlagiinae (ale zob. Xu i in, 2009B), które prawdopodobnie należą do Dromaeosauridae (albo do Avialae) - zob. notkę o Unenlagiinae. Mortimer, podsumowując możliwości pozycji buitreraptora w filogenezie teropodów pisze: "Całość dowodów sugeruje, że Buitreraptor może być bazalnym dromeozaurydem, unenlaginem lub bazalnym przedstawicielem Avialae".
Paleoekologia i paleobiogeografia
Buitreraptor żywił się zapewne drobnymi kręgowcami - żabami, sfenodontami, prymitywnymi wężami (np. Najash) i ssakami (np. z Dryolestoidea). Być może polował na ryby, zasłaniając odbicia światła kończynami przednimi pokrytymi zapewne długimi lotkami, jak dziś czyni czapla czarna. Buitreraptor musiał uważać na większe drapieżniki takie jak Giganotosaurus. Być może buitreraptory żywiły się padliną pozostawioną przez te olbrzymie teropody. Dobranie się do pozostawionych resztek ułatwiał długi, wąski pysk.
Wiele elementów fauny ze stanowiska La Buitrera jest reliktami grup szeroko rozpowszechnionych w jurze, gdy kontynenty były jeszcze połączone w jedną masę - Pangeę (dotyczy to ssaków - dryolestoidów i sfenodontów - eilenodontynów).
Spis gatunków
| Buitreraptor | Makovicky, Apesteguia i Agnolin, 2005 |
|---|---|
| B. gonzalezorum | Makovicky, Apesteguia i Agnolin, 2005 |
Bibliografia
Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2011) "Unenlagiid theropods: are they members of the Dromaeosauridae (Theropoda, Maniraptora)?" Anais da Academia Brasileira de Ciências, 83(1), 117-162.
Makovicky, P.J., Apesteguía, S. & Agnolin, F.L. (2005) "The earliest dromaeosaurid theropod from South America" Nature, 437, 1007-1011.
Senter, P. (2007) "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 429-463.
Turner, A.H., Pol, D., Clarke, J.A., Erickson, G.M., & Norell, M. (2007) "A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight" Science 317, 1378-1381.
Novas, F.E., Pol, D., Canale, J.I., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2009) "A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids" Proceedings of the Royal Society B, 276, 1101-1107.
Xu, X., Zhao, Q., Norell, M., Sullivan, C., Hone, D., Erickson, G., Wang, X., Han, F. & Guo, Y. (2009A) "A new feathered maniraptoran dinosaur fossil that fills a morphological gap in avian origin" Chinese Science Bulletin, 54, 430-435. doi: 10.1007/s11434-009-0009-6
Xu, X., Clark, J.M., Mo J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009B) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940-944.
http://en.wikipedia.org/wiki/Candeleros_Formation
http://home.comcast.net/~eoraptor/Troodontidae.htm#Buitreraptorgonzalezorum
