Kryptops
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański, Daniel Madzia, Sebastian Oziemski, Tomasz Sokołowski, Dawid Mika |
| Kryptops (kryptops) | |
|---|---|
| Długość: | 6-7 m |
| Masa: | 1-2 t |
| Miejsce występowania: | Niger |
| Czas występowania | ok. 112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Holotyp. Źródło: Sereno i Brusatte, 2008. | |
Wstęp
Kryptops to abelizauryd odkryty na afrykańskiej pustyni Ténéré w osadach z przełomu aptu i albu. Jedynym pewnym starszym od niego przedstawicielem Abelisauridae jest Eoabelisaurus.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza "nakryta twarz" (z gr. krypto - "zakryty" i ops - twarz) i odnosi się do podziurkowanej powierzchni i odciśniętych naczyń krwionośnych na kości szczękowej - co znamionuje mocno przytwierdzoną, prawdopodobnie keratynową powłokę.
Nazwa gatunkowa - palaios - odnosi się do wczesnokredowego wieku tego abelizauryda - znaczy po grecku "stary".
Materiał kopalny
Holotyp (MNN GAD1) to niekompletna kość szczękowa (MNN GAD1-1).
Chimera
Szczątki pozaczaszkowe Kryptops (trzy niekompletne kręgi grzbietowe (MNN GAD1-3, 4, 5), dwa żebra (MNN GAD1-6, 7) oraz artykułowana obręcz miedniczna i kość krzyżowa (MNN GAD1-2)) zostały odnalezione nieartykułowane na stosunkowo niewielkiej powierzchni, wśród zębów karcharodontozaura i ornitocheiroida (pterozaura). Diagnostyczna kość szczękowa, należąca do niewątpliwie do abelizauryda, została znaleziona 15 m od reszty skamielin. Z tych samych osadów pochodzi odnaleziony kilkadziesiąt km dalej, znany jedynie z fragmentów czaszki karcharodontozaur Eocarcharia. Kręgi kryptopsa miały wysokie wyrostki kolczyste, jak u Ceratosaurus i wielu bazalnych tetanurów (szczególnie karnozaurów). Kość biodrowa i krzyżowa są bardzo prymitywne w porównaniu do innych abelizaurydów i bardziej przypominają kość Allosaurus. Kość krzyżowa składa się z pięciu kręgów - podobnie jak u bardziej bazalnych tetanurów, podczas gdy inne ceratozaury miały ich sześć. Duża "stopa" (dystalne rozszerzenie) kości łonowej także przywodzi na myśl tetanury. Z drugiej strony pozrastane kości miednicy wskazują na nie-tetanury. Jak wynika z analizy kladystycznej Sereno i Brusatte, 2008 (ale zob. też D'Orazi Porchetti i in., 2011 i Pol i Rauhut, 2012), Kryptops jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Abelisauridae. Jednak jedynymi tetanurami umieszczonymi w analizie są dwa taksony: Neotetanurae (=Avetheropoda) i Spinosauroidea, co powoduje, że badanie nie testuje możliwości, że omawiany teropod jest przedstawicielem Tetanurae. Wszystkie powyższe dane skłaniają więc do przypuszczenia, że Kryptops to chimera - w skład holotypu mogą wchodzić szczątki ważnego rodzaju abelizauryda (kość szczękowa) jak i tetanura, być może z rodzaju Eocarcharia (materiał pozaczaszkowy).
Hipoteza ta została potwierdzona przez Carrano i in. (2012). Do podobnego wniosku doszedł też niezależnie Cau (online 2012).
Spis gatunków
| Kryptops | Sereno i Brusatte, 2008 |
|---|---|
| K. palaios | Sereno i Brusatte, 2008 |
Bibliografia
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. [doi: 10.1080/14772019.2011.630927]
D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3)
Pol, D., Rauhut, O.W.M. & Becerra, M. (2011) "A Middle Jurassic heterodontosaurid dinosaur from Patagonia and the evolution of heterodontosaurids" Naturwissenschaften 98 (5), 369–379. [doi:10.1007/s00114-011-0780-5]
Sereno, P.C. & Brusatte, S.L. (2008) "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger" Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46.
Cau (online 2012) [1]
