Caenagnathasia
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński |
| Caenagnathus (cenagnat) | |
|---|---|
| Długość: | 0,6-1 m |
| Masa: | ok. 1,4 kg |
| Miejsce występowania: | Uzbekistan – pustynia Kyzylkum |
| Czas występowania | ok. 93-90 Ma
późna kreda – (środkowy - późny turon) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja. Autor: Matt Martyniuk. [2]. | |
Wstęp
Caenagnathasia to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Uzbekistanu. Był to najmniejszy znany przedstawiciel tej grupy i jeden z najmniejszych znanych nieptasich dinozaurów.
Etymologia
Nazwa Caenagnathus pochodzi z połączenia nazwy innego owiraptorozaura Caenagnathus i słowa asia, czyli Azja. Całośc można tłumaczyć jako „nowa azjatycka szczęka”.
Materiał kopalny
Holotyp (CCMGE 401/12457) to przednie części kości zębowych.
Paratyp to niekompletna kość zębowa.
Materiał przypisany obejmuje kolejne fragmenty kości zębowych, częściową k. udową i kilka kręgów z różnych części ciała. Do tego rodzaju mogą również należeć pochodzące z tej samej formacji szczątki opisane jako Kuszholia, które reprezentowane są przez łącznie pięć niekompletnych kręgów krzyżowych (Mortimer, online).
Historia taksonu
Caenagnathasia została nazwana i opisana w 1994 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem Philipa Currie na podstawie dwóch fragmentarycznych żuchw. W 2015 r. Sues i Averianov przypisali do niego następne szczątki: kilka kręgów, fragment kości udowej i kolejną żuchwę, a także paratyp Kuszholia, zwierzęcia opisanego dwa lata przed cenagnatazją jako ptak. Ponieważ holotypem Caenagnathasia jest żuchwa, a materiał przypisany reprezentuje fragmenty szkieletu pozaczaszkowego, nie można mieć pewności, że rzeczywiście należą one do jednego zwierzęcia. Zagadkowe pozostaje również nieprzypisanie do tego rodzaju holotypu Kuszholia, skoro tak postąpiono z paratypem. Jeśli zwierzęta te są synonimami, to nazwa Kuszholia powinna mieć pierwszeństwo, jako nadana wcześniej. Byłaby to kłopotliwa sytuacja, gdyż żuchwy cenagnatazji wydają się bardziej diagnostyczne niż kość krzyżowa, będąca holotypem tego drugiego taksonu (Mortimer, online).
Budowa
Caenagnathasia znana jest jedynie z bardzo fragmentarycznych szczątków. Należy jednak przypuszczać, że przypominała wyglądem inne owiraptorozaury, które były przeważnie niewielkimi, opierzonymi zwierzętami o krótkich czaszkach zakończonych bezzębnym dziobem i stosunkowo długich szyjach. Kręgi przypisane do cenagnatazji wykazywały budowę typową dla przedstawicieli Caenagnathoidae, ale kość udowa miała prymitywną budowę. Kość krzyżowa składała się tylko z czterech kręgów(Sues i Averianov, 2015). Tworzące ją kręgi były podobne do analogicznych kości Chirostenotes, ale różniły się proporcjonalnie większymi pleurocelami (bocznymi otworami pneumatycznymi), chociaż cecha ta może być związana z różnicą wielkości (Mortimer, online).
Currie i in. (2004) uznali, że żuchwa cenagnatazji wskazuje na przystosowanie do pożywiania się jajami. Zaznaczyli jednak, że prawdopodobnie nie ograniczała się ona do jednego rodzaju pokarmu. Późniejsi badacze wskazywali z reguły na roślinożerność lub wszystkożerność cenagnatydów, które uzupełniały pokarm roślinny małymi zwierzętami i być może jajami (zob. też Oviraptorosauria#Dieta).
==?C. sp. W 2015 r. Yao i współpracownicy opisali niekompletne kości zębowe, pochodzące z formacji Iren Dabasu w Mongolii Wewnętrznej w Chinach jako ''Caenagnathasia sp. Jednak znaczna różnica w wieku obu formacji (Iren Dabasu pochodzi z późnego kampanu lub wczesnego mastrychtu) świadczy o tym, że szczątki te najprawdopodobniej reprezentują inny rodzaj teropoda.
Spis gatunków
| Caenagnathasia | Currie, Godfrey i Nessov, 1994 | ? = Kuszholia |
| C. martinsoni | Currie, Godfrey i Nessov, 1994 | ? = Kuszholia mengi |
Bibliografia
Currie, P.J., Godfrey, S.J., Nessov, L. (1994). "New caenagnathid (Dinosauria, Theropoda) specimens from the Upper Cretaceous of North America and Asia". Canadian Journal of Earth Sciences. 30 (10-11): 2255–2272. doi:10.1139/e93-196 (abstrakt).
Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) [[3]]
Mortimer, M. (2015 online) [4].
Sues, H.-D.; Averianov, A. (2015). "New material of Caenagnathasia martinsoni (Dinosauria: Theropoda: Oviraptorosauria) from the Bissekty Formation (Upper Cretaceous: Turonian) of Uzbekistan". Cretaceous Research. 54: 50–59. doi:10.1016/j.cretres.2014.12.001 (abstrakt).
