Guanlong
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mazurek, Marcin Pałdyna, Maciej Ziegler | Tomasz Sokołowski, Adrian Tkocz |
| Guanlong (guanlong) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 3 m |
| Masa: | ok. 75 kg |
| Miejsce występowania: | Chiny - Sinkciang |
| Czas występowania | 161-158 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Andrey Atuchin [1]. | |
Wstęp
Guanlong ("smok w koronie") to bazalny tyranozauroid, którego odkrycie pozwala zrozumieć ewolucję tyranozauroidów, gdyż miał cechy łączącego go z innymi prymitywnymi celurozaurami. Epitet gatunkowy (chińskie wucai - "pięć kolorów") odnosi się do wielokolorowych skał, w których odnaleziono guanlonga. Według nieoficjalnych analiz guanlong może nie być tyranozauroidem, lecz celurozaurem bliższym taksonowi Maniraptoriformes (Mortimer, online).
Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny
Guanlong wucaii znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich (holotyp IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi (paratyp IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis Limusaurus). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 przez Xinga Xu i współpracowników.
Budowa
Do unikatowych cech guanlonga należy duży grzebień kostny, w którym za życia znajdowały się worki powietrzne, służące być może do wydawania dźwięków w czasie godów. W pysku posiadał zęby w kształcie litery "D", co jest charakterystyczne dla tyranozauroidów. Przednie trójpalczaste kończyny u tego dinozaura były proporcjonalnie znacznie dłuższe od tych, które miały późniejsze formy tej grupy.
Guanlong a Monolophosaurus
Według raczej odrzucanej obecnie hipotezy Guanlong jest siostrzanym taksonem lub młodym nieco starszego geologicznie Monolophosaurus. Oba tetanury miały na głowie charakterystyczny kostny grzebień.
Spis gatunków
| Guanlong | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
|---|---|
| G. wucaii | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
Bibliografia
Brusatte, Stephen L.; Benson, Roger B. J.; Currie, Philip J.; Zhao, Xijin (2010). "The skull of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) and its implications for early theropod phylogeny and evolution". Zoological Journal of the Linnean Society 158: 573–607. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00563.x.
Carr T. 2006. Is Guanlong a tyrannosauroid or a subadult Monolophosaurus? Journal of Vertebrate Paleontology 26:48A.
Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. (2010B) "A basal coelurosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Jurassic (Oxfordian) of the Shishugou Formation in Wucaiwan, People's Republic of China" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(6), 1773-1796. doi: 10.1080/02724634.2010.520779
Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125.
Rauhut, O.W.M., Milner, A.C. & Moore-Fay, S. (2010) "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 155-195.
Xu, X., Clark, J.M., Forster, C. A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C., 7 Zhao, Q. (2006) "A basal tyrannosauroid dinosaur from the Late Jurassic of China" Nature, wydanie 439, str. 715 – 718,
Zhao, Xijin; Benson, Roger B. J.; Brusatte, Stephen L.; Currie, Philip J. (2010). "The postcranial skeleton of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) from the Middle Jurassic of Xinjiang, China, and a review of Middle Jurassic Chinese theropods". Geological Magazine 147 (1): 13–27. doi:10.1017/S0016756809990240.
Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii
