Aerosteon

Autor:	Maciej Ziegler, Dawid Mazurek
Korekta:	Adrian Tkocz, Tomasz Skawiński, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski

---

Maip
Długość	7,5 m
Masa	1 t
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - Mendoza (formacja Anacleto - grupa Neuquen)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 84 Ma późna kreda (santon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Megaraptora Megaraptoridae
Rekonstrukcja szkieletu megaraptoryda. Aerosteon wyglądał podobnie. Autor: PWNZ3R-Dragon. [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Anacleto\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Anacleto (strona nie istnieje)\"\u003EAnacleto\u003C/a\u003E, prowincja Mendoza, \u003Ca href=\"/wiki/Argentyna\" class=\"mw-redirect\" title=\"Argentyna\"\u003EArgentyna\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EAerosteon riocoloradensis\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EMCNA-PV-3137 (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E)\u003C/b\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Anacleto, prowincja Mendoza, Argentyna|Aerosteon riocoloradensis - MCNA-PV-3137 (holotyp).\n","link":"","lat":-37.13499999999999801048033987171947956085205078125,"lon":-69.330500000000000682121026329696178436279296875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Aerosteon to rodzaj drapieżnego dinozaura, którego szczątki opisano w roku 2009, choć praca naukowa dostępna była od 2008 r. Przez prawie osiem miesięcy "Aerosteon" był nomen nudum a wszystkich formalności dopełniono dopiero 21 maja 2009.

Materiał kopalny i lokalizacja

Jedyny gatunek, Aerosteon riocoloradensis, znany jest z (zob. rys. niżej) holotypu MCNA-PV-3137 (niekompletny szkielet niemal dorosłego osobnika, odkryto: fragmenty czaszki, sporo kręgów, żebra, żebra brzuszne - gastralia, fragmenty obręczy barkowej i obręczy miednicznej) i materiału dodatkowego: MCNA-PV-3138 (II kość śródstopia znaleziona ok. 10 metrów od holotypu - nie wiadomo, czy należała do aerosteona; obecnie zaginiona) i MCNA-PV-3139 (niekompletna lewa kończyna, kilka kilometrów od holotypu, tymczasowo uznana za pochodzącą od aerosteona). Początkowo w skład holotypu włączano pojedynczy ząb, jednak badania Hendrickxa i in. (2020) wykazały, że należał on do abelizauryda.

Skamieniałości samego holotypu wydobyto kilometr na północ od rzeki Rio Colorado (stąd epitet gatunkowy), na wysokości południowej granicy prowincji Mendoza w Argentynie. Wiek okazów wydobytych z formacji Anacleto (grupa Neuquen) szacuje się na około 84 miliony lat (górna kreda: santon).

Etymologia

Nazwa rodzajowa dinozaura oznacza z greki "powietrzną kość" i jest związana z kluczową z naukowego punktu widzenia cechą aerosteona - analiza kości wykazała obecność silnie rozwiniętych przestrzeni pneumatycznych - za życia miejsc dla worków powietrznych takich jak u ptaków!

Paleoekologia

Przy swoich rozmiarach aeroston był prawdopodobnie w stanie zapolować nawet na tytanozaury (Narambuenatitan, Antarctosaurus wichmannianus i Pellegrinisaurus), których skamieniałości również odnaleziono w osadach formacji Anacleto. Był prawdopodobne jednym z największych drapieżników w swoim środowisku, lecz poważną konkurencję mogły dla niego stanowić abelizaurydy, takie jak Abelisaurus i Aucasaurus. Możlwe więc, że aerosteon zajmował nieco inną niszę ekologiczną, co pozwalałoby mu unikać bezpośredniej rywalizacji z abelizaurydami.

Rozmiary i budowa

Wydaje się, że początkowo rozmiary aerosteona zostały znacznie przeszacowane. Sereno i in. (2009) oceniali holotyp na 9-10 m, a pojawiały się też sugestie, że w pełni wyrośnięte okazy dorastały do 12-13 m. Jednak Paul (2010) ocenił aerosteona na zaledwie 6 m długości przy masie 0,5 t. Mortimer (online) daje mu 8,5 m, a Molina-Pérez i Larramendi (2019) – 7,5 m i 1 t.

Aerosteon od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, miednicy i kończyn tylnych, a także prawdopodobnie pneumatyzacją widełek. Tak jak Megaraptor, miał on zapewne potężne przednie kończyny z wielkimi pazurami. Nie znaleziono jednak ich szczątków. Kończyny tylne były za to długie i smukłe. Czaszka jest znana jedynie z kilku kości, można jednak zakładać, że podobnie jak u innych megaraptorydów, była ona stosunkowo długa i niska. Kolejna cecha, charakterystyczna dla tej grupy teropodów, w tym aerosteona, to wysoki stopień pneumatyzacji szkieltu (Aranciaga Rolando i in., 2022).

Pozycja filogenetyczna i jej historia

(A) odnaleziony materiał (B) lewa kość kwadratowa w widoku przednim (C) kręg grzbietowy (14) wraz z przekrojami (D) kość w widoku przednim wraz z przekrojem (E) przekrój żebra brzusznego (F) lewa kość biodrowa w widoku bocznym wraz z przekrojem. Skale: 5 cm w B 10 cm (3 cm dla przekroju) w C 10 cm w D 2 cm w E 20 cm (6 cm dla przekroju) w F. Autor: Carol Abraczinskas. Źródło: Sereno i in., 2009

Obecnie Aerosteon uważany jest za zaawansowanego przedstawiciela kladu Megaraptora), blisko spokrewnionego z Megaraptor, a także z Maip i Tratayenia. Początkowo megaraptory uważano za karnozaury w ramach Neovenatoridae. Później zauważono u nich cechy celurozaurów i klasyfikowano jako zaawansowanych członków Tyrannosauroidea. Obecnie przeważa pogląd, że megaraptory były celurozaurami siostrzanymi do tyranozauroidów (Aranciaga Rolando i in., 2022).

Spis gatunków

Aerosteon	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009
= "Aerosteon"	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2008	nomen nudum
A. riocoloradensis	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009
= "A. riocoloradensis"	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2008	nomen nudum

Bibliografia

Aranciaga Rolando, A.M., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina, Historical Biology, DOI:10.1080/08912963.2021.1910816.

Aranciaga Rolando, A.M., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Manabe, M., Tsuihiji, T. & Novas, F.E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific Reports. 12 (1): Article number 6318. doi:10.1038/s41598-022-09272-z.

Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. doi:10.1007/s00114-009-0614-x

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927

Hendrickx, C., Tschopp, E. & Ezcurra, M.D. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: The case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research. 108: 104312. doi:10.1016/j.cretres.2019.104312

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019) "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes" wyd. Princeton University Press.

Mortimer, online: [2]

Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.

Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2009) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. doi:10.1371/journal.pone.0003303