Dollodon
Hasło do poprawy - taksonomia, systematyka
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Łukasz Czepiński |
| Dollodon (dollodont) | |
|---|---|
| Długość: | 6-6,5 m |
| Masa: | >1 t |
| Miejsce występowania: | Belgia, Wielka Brytania, ?Niemcy
(grupa Upper Hainaut) |
| Czas występowania | ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma
wczesna kreda ("środkowy" barrem lub późny barrem lub najwcześniejszy apt) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa dollodonta na podstawie rekonstrukcji szkieletu G.S. Paula. Autor: Stephen O'Connor[1] | |
Wstęp
Dollodon to dość wątpliwy rodzaj iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm (Paul, 2008; Paul, 2010).
Nie jest pewne, czy jest to ważny rodzaj, czy młodszy synonim iguanodonta lub mantelizaura, ani który epitet gatunkowy powinien być uważany za obowiązujący.
Materiał kopalny
Holotyp dinozaura (IRSNB 1551) to kompletna czaszka i szkielet pozaczaszkowy. Prawdopodobnie istnieje inny materiał przypisywany do tego gatunku, na co wskazuje podanie przez Paula (2008) więcej niż jednego miejsca znalezienia szczątków.
Diagnoza za Paul, 2008 (niekompletna)
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Szerokość od wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części kości nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Szczękowy wyrostek k. przedszczękowej płytki. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie.
Historia taksonomii
Dollodon ma bardzo zawiłą taksonomię. W 2008 roku Gregory S. Paul zdecydował się na utworzenie nowego gatunku Dollodon bampingi (wcześniej był to okaz należący do Iguanodon mantelli, później I. atherfieldensis, czyli Mantellisaurus atherfieldensis). Carpenter i Ishida (2010) stwierdzają, że Dollodon bampingi to młodszy synonim Iguanodon seelyi. Lecz właśnie I. seelyi jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez Paula nazwę Dollodon jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy seelyi, a nie bampingi. Sprawę komplikuje fakt, iż I. seelyi bywa uważany za młodszy synonim Iguanodon bernissartensis (McDonald, 2012).
McDonald (2012) uważa dollodonta za młodszy synonim mantellizaura (co więcej - uznaje nazewnictwo D. bampingi, a nie D. seelyi), uznając z przedstawicieli Iguanodontia jedynie Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis za ważne gatunki z barremu – aptu Belgii i Anglii. Z kwestią taksonomiczną zaproponowaną przez Paula (2008) nie zgadza się również Norman (2010).
Etymologia
Nazwa rodzajowa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart (Belgia). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy bampingi został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet gatunkowy seelyi honoruje Charlesa Seely'ego.
Spis gatunków
| Dollodon | Paul, 2008 | ?= Mantellisaurus, ??= Iguanodon |
|---|---|---|
| D. bampingi | Paul, 2008 | typowy, ?= Mantellisaurus atherfieldensis, ??= D. seelyi, ???= Iguanodon bernissartensis |
| D. seelyi | (Hulke, 1882) Carpenter i Ishida, 2010 | ?= Iguanodon bernissartensis |
| = Iguanodon seelyi | Hulke, 1882 | |
| = Iguanodon "seeleyi" | ? | nomen nudum |
Bibliografia
Carpenter, K. and Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164.doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.
McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002
McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Kirkland, J.I. (2010A) "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico" Journal of Vertbrate Paleontology, 30(3), 799-812. doi:10.1080/02724631003763516
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43.
Norman D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
