Mochlodon
Opis do poprawy
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Mochlodon (mochlodont) | |
|---|---|
| Długość: | 1,8 m (M. vorosi) |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Austria - Muthmannsdorf
(formacja Gosau) Węgry – Iharkút (formacja Csehbánya) |
| Czas występowania | Patrz: Materiał kopalny i czas występowania |
| Systematyka | Dinosauria |
Być może identycznie lub podobnie wyglądał Mochlodon - rekonstrukcja Rhabdodon. Autor: "Hyrotrioskjan". [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Mochlodon to wątpliwy rodzaj późnokredowego przedstawiciela Iguanodontia, który żył na terenach obecnej kontynentalnej Europy. Początkowo był zaliczany (wówczas zwany Iguanodon suessi) jako kolejny gatunek należący do słynnego iguanodonta.
Materiał kopalny i czas występowania
M. suessi:
Lektotyp to kość zębowa. Wg Sachsa i Hornunga (2006) jest to nieokreślony gatunek zalmoksesa (Zalmoxes sp.). Datowany jest na późną kredę (wczesny kampan).
Reszta materiału należąca do M. suessi i drugiego gatunku - M. robustum - została przypisana innym taksonom.
M. vorosi:
Kilka(naście) (ang. several) elementów czaszki w tym zęby oraz elementy szkieletu pozaczaszkowego: kość udowa o numerze katalogowym MTM 2012.25.1 (217 mm) i kość piszczelowa MTM 2012.26.1 (179 mm*) należące do osobnika podrosłego (ang. late juvenile), kość udowa MTM V 2010.126.1 (160 mm*) należąca do osobnika nie w pełni dorosłego (ang. subadult), kość piszczelowa MTM V 01.101 (148 mm*), kość ramienna MTM 2012.23.1 (156 mm) i kość udowa MTM V 01.225 (218 mm*).
Gwiązdką* oznaczono dane szacunkowe. Datowany jest na późną kredę (santon).
Historia taksonu i jego ważność
Dinozaura tego opisał (nie ustanawiając formalnie holotypu) austriacki paleontolog Emanuel Bunzel w 1871 roku pod nazwą Iguanodon suessi. Opierał się na kości zębowej (lektotyp) i dwóch małych trzonach kręgów ogonowych(?). 10 lat później Harry Seeley uznał, że gatunek ten reprezentuje nowy, nieznany jeszcze nauce rodzaj ornitopoda, więc ukuł dla niego nazwę Mochlodon. Dodatkowo, przypisał do niego materiał kopalny składający się z fragmentów kości łopatkowej i ciemieniowej, zakładając, że "prawdopodobnie" do niego należą.
Resztę materiału H.G. Seeley rozdzielił na 3 nowe taksony: Rhadinosaurus alcimus, Ornithomerus gracilis i Oligosaurus adelus (u hypodigma tego ostatniego była to prawdopodobnie kość śródstopia krokodylomorfa i niezidentyfikowane inne fragmenty). Do Oligosaurus adelus przypisał również 2 niekompletne kręgi (obecnie zaginione), uznane pierwotnie za pozostałości Iguanodon (= Mochlodon) suessi.
W 1899 roku Franz Nopcsa nazwał nowe skamieniałości (z obszarów Rumunii, Transylwania, Basen Haţeg) "M. robustum", lecz po dokładniejszych badaniach uznał je za kolejne szczątki należące do gatunku typowego. Trzy lata później ten sam naukowiec opisał inne skamieniałości należące do Ornithopoda, również z terenów obecnej Rumunii (Transylwania). Część z nich przypisał do M. suessi, a dla kolejnej utworzył nowy gatunek, dla którego wykorzystał wcześniej użyty przez siebie nieformalnie epitet gatunkowy - Mochlodon robustum. Zasugerował jednocześnie, że mochlodont może być tak naprawdę tym samym dinozaurem, co Rhabdodon, a różnice anatomiczne wynikają z dymorfizmu płciowego. M. robustum został (z poprawionym epitetem gatunkowym robustus) przemianowany przez tego samego uczonego na Rhabdodon robustus. W końcu, na początku XXI wieku, zdecydowano się utworzyć dla niego nowy rodzaj - Zalmoxes zawierający 2 gatunki (R. robustus został na nie rozbity).
Przypisany materiał do M. suessi wykazuje duże podobieństwa do Zalmoxes a zwłaszcza gatunku Z. shqiperorum. Zakładając, że materiał kopalny M. suessi i M. robustum (= Zalmoxes robustus) należał do jednego gatunku i gdyby kość zębowa M. suessi wykazałaby cechy diagnostyczne, takson ten można by uznać za ważny, a Zalmoxes za jego młodszy synonim. Jak się jednak okazuje, jest to nie możliwe, gdyż nie wykazuje tych cech, przez co często uważa się go za nomen dubium (np. Sachs i Hornung, 2006). Jako nieważny również traktowany jest Rhadinosaurus alcimus (DML). Nierzadko (np. Norman, 2004) uważa się go za możliwy młodszy synonim Rhabdodon - tak samo, jak inne opisane przez Seeleya dinozaury z 1881 roku: Ornithomerus gracilis i Oligosaurus adelus.
W 2012 roku Attila Ösi i in. opisali kolejny gatunek mochlodonta. Pochodzi on z obszaru dzisiejszych Węgier i jest bardzo podobny do austriackiego gatunku Mochlodon suessi, dla którego jest taksonem siostrzanym. M. vorosi żył na tych terenach w późnej kredzie – skały w których spoczywały jego skamieniałe szczątki datowane są na santon.
Odnalezione kości należą do osobników w trzech stadiach rozwojowych – podrosłym, nie w pełni dorosłym i w pełni dorosłym. Szacunkowa długość dla tych okazów to odpowiednio 1,2, 1,6 oraz 1,8 metra długości, co czyni go małym przedstawicielem Rhabdontidae. Zostały one odnalezione podczas prac wykopaliskowych odbywanych w zachodnich Węgrzech w latach 2001-2011. Spoczywają one obecnie w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej (MTM).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Mochlodon oznacza "prętowaty ząb", zaś epitet typowego gatunku został nadany na cześć austriackiego geologa - Eduarda Suessa. Epitet drugiego gatunku honoruje węgierskiego paleontologa Attilę Vörösa.
Spis gatunków
| Mochlodon | Seeley, 1881 | ?nomen dubium | ?= Rhabdodon | Matheron, 1869 |
|---|---|---|---|---|
| M. suessi | (Bunzel, 1871) Seeley, 1881 | ?nomen dubium | ?= Rhabdodon priscus | Matheron, 1869 |
| = Iguanodon suessi | Bunzel, 1871 | |||
| = "Mochlodon robustum" | Nopcsa, 1899 | nomen nudum | ||
| M. robustum | Nopcsa, 1902 | = Zalmoxes robustus i Zalmoxes shqiperorum | (Nopcsa, 1902) Weishampel, Jianu, Csiki i Norman, 2003 | |
| = Rhabdodon robustus | (Nopcsa, 1902) Nopcsa, 1915 | |||
| M. vorosi | Ösi, Prondvai, Butler i Weishampel, 2012 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Godefroit, P., Codrea, V. & Weishampel, D.B. (2009) Osteology of Zalmoxes shqiperorum (Dinosauria, Ornithopoda), based on new specimens from the Upper Cretaceous of Nalat-Vad (Romania). Geodiversitas 31 (3) : 525-553
Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Ősi, A., Prondvai, E., Butler, R. & Weishampel, D.B. (2012) Phylogeny, Histology and Inferred Body Size Evolution in a New Rhabdodontid Dinosaur from the Late Cretaceous of Hungary. PLoS ONE 7(9): e44318. doi:10.1371/journal.pone.0044318
Sachs, S. & Hornung, J. (2006) "Juvenile ornithopod (Dinosauria: Rhabdodontidae) remains from the Upper Cretaceous (Lower Campanian, Gosau Group) of Muthmannsdorf (Lower Austria)". Geobios 39 (3): 415–425. doi:10.1016/j.geobios.2005.01.003
Weishampel, D.B., Jianu C.-M. , Csiki Z. , & Norman D.B. (2003) "Osteology and phylogeny of Zalmoxes (n.g.), an unusual Euornithopod dinosaur from the latest Cretaceous of Romania". Journal of Systematic Palaeontology 1(2): 65–123
Inne:
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Sachs, S. & Hornung, J.J. (online): http://dml.cmnh.org/2006Jun/msg00431.html
