Graciliceratops
| Autor: |
| Łukasz Czepiński |
| Graciliceratops (graciliceratops) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1 m (osobnik niedojrzały) |
| Wysokość: | ?0,5 m (osobnik niedojrzały) |
| Masa: | ? |
| Miejsce występowania: | Mongolia - Shiregin Gashoon |
| Czas występowania | ok. 90-80 Ma
?koniak-?santon-?kampan (późna kreda) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa graciliceratopsa | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Graciliceratops mongoliensis to niepewny gatunek małego bazalnego dinozaura rogatego. Poruszał się na dwóch kończynach i miał czaszkę z kryzą o dosyć zaawansowanej budowie.
Materiał kopalny
Znany jest jeden, niekompletny, częściowo artykułowany szkielet graciliceratopsa, opatrzony numerem katalogowym ZPAL MgD-I/156. W skład okazu, należącego do jednego, niedojrzałego osobnika, wchodzi uszkodzona czaszka, z zachowaną głównie tylną częścią, tylna część kryzy, fragmentaryczna żuchwa, 23 kręgi oraz kości kończyn przednich i tylnych.
Historia
Odkryty w 1971 roku, w trakcie Polsko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych, na terenie Mongolii (lokalizacja Shiregin Gashoon, patrz mapa obok) został początkowo przypisany przez polskich badaczy (Maryańska & Osmólska, 1975) do obecnie nieważnego taksonu Microceratus gobiensis (wówcza znany jako "Microceratops" gobiensis), znanego z dosyć podobnej lokalizacji. W 2000 roku Paul Sereno wykonał rewizję materiału, stwierdzając, że nie ma podstaw, by przydzielać okaz ZPAL MgD-I/156 do "Microceratops", zatem nadał mu nową nazwę rodzajową i gatunkową - Graciliceratops mongoliensis (co znaczy "smukła rogata twarz z Mongolii").
Budowa
Graciliceratops miał niewielką, ale dobrze rozwiniętą kryzę z oknami (cecha charakterystyczna dla bardziej zaawansowanych Ceratopsia) o dosyć lekkiej budowie oraz długie i smukłe kości kończyn przednich i tylnych, wyraźnie przystosowane do szybkiej lokomocji (kończyny przednie szacuje się na 3/4 długości kończyn tylnych). Pazury kończyn tylnych były ostre i zakrzywione, co jest cechą prymitywną dla dinozaurów ptasiomiednicznych.
Rozmiar i wiek
Ponieważ nie znamy kompletnej czaszki graciliceratopsa, w oparciu o częściowy okaz ZPAL MgD-I/156, szacuje się, że cała głowa mierzyła 20 cm długości. Cały osobnik mierzył zapewne ok. 1 metra długości. Ponieważ w szkielecie Graciliceratops kręgi krzyżowe nie są ze sobą zlane, sugeruje się, że należał on do młodego osobnika, a dorosłe formy mogłyby osiągać ponad 2 metry długości.
Tryb życia i środowisko
Graciliceratops był roślinożercą, który szybko poruszał się przez większość czasu na dwóch tylnych kończynach. Budowa kończyn przednich, wskazująca na obecność dosyć silnych mięśni, sugeruje, że zwierzę te było czasami czworonożne - np. podczas odpoczynku lub powolnej lokomocji. Kryza, być może pełniąca funkcje pokazowe, lub służąca do identyfikacji osobników w stadzie, była dosyć masywna jak na zwierzę dwunożne.
Z lokalizacji Shiregin Gashoon znane są również fragmentaryczne szczątki ornitomimida, ankylozaura, hadrozauryda, krokodyla Shamosuchus i żółwia z grupy Trionychidae.
Filogeneza i taksonomia
Pierwotnie Graciliceratops był wiązany z protoceratopsydami, jednak najnowsze analizy sugerują jego bardziej bazalną pozycję na drzewie filogenetycznym ceratopsów (Morschhauser, 2012). Peter Makovicky w 2002 roku sugerował, że graciliceratops, jako posiadacz mieszanki cech prymitywnych i zaawansowanych, przy jednoczesnym braku autapomorfii jest gatunkiem przejściowym (metagatunkiem) i, aby uniknąć zamieszania, należy zarzucić stosowanie tej nazwy w literaturze, na rzecz wykorzystania numeru katalogowego. Możliwe, że fenestracja czaszki u graciliceratopsa nastąpiła niezależnie od bardziej zaawansowanych ceratopsów, na drodze zmniejszenia ciężaru czaszki, niezbędnym przy dwunożnym trybie lokomocji, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji pokazowych kryzy - co wyjaśniałoby wyniki niektórych analiz filogenetycznych (obserwacje własne).
Spis gatunków
| Graciliceratops | Sereno, 2000 | ?nomen dubium |
|---|---|---|
| G. mongoliensis | Sereno, 2000 | ?nomen dubium |
Bibliografia
Makovicky, P.J. 2002. Taxonomic revision and phylogenetic relationships of basal Neoceratopsia (rozprawa doktorska). 279pp. Columbia University, New York.
Maryańska, T., & Osmólska, H., 1975. Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia. Palaeontologia Polonica, 33: 133-181.
Morschhauser, E. M. 2012. The anatomy and phylogeny of Auroraceratops (Ornithischia: Ceratopsia) from the Yujingzi Basin of Gansu Province, China (rozprawa doktorska). 647 pp. University of Pennsylvania, Philadelphia.
Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. W: M.J. Benton, M.A. Shishkin, D.M. Unwin, & E.N. Kurochkin, (eds.), The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia. 480-516 Cambridge University Press, Cambridge.
