Kryptops

Autor:

Maciej Ziegler

---

Kryptops (kryptops)
Długość:	? m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Niger (formacja Elrhaz)
Czas występowania	ok. 112 Ma apt-alb (wczesna kreda)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Ceratosauria Abelisauridae incertae sedis
Holotyp. Źródło: Sereno i Brusatte, 2008.

Wstęp

Kryptops to abelizauryd odkryty na afrykańskiej pustyni Ténéré w osadach z przełomu aptu i albu.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "nakryta twarz" (z gr. krypto - "zakryty" i ops - twarz) i odnosi się do podziurkowanej powierzchni i odciśniętych naczyń krwionośnych na kości szczękowej - co znamionuje mocno przytwierdzoną, prawdopodobnie keratynową powłokę.

Nazwa gatunkowa - palaios - odnosi się do wczesnokredowego wieku tego abelizauryda - znaczy po grecku "stary".

Materiał kopalny

Holotyp to niekompletna kość szczękowa (MNN GAD1-1) o długości 15 cm (Sereno i Brusatte, 2008). Kompletna kość szczękowa mierzyłaby ich zdaniem ok. 25 cm, czyli mniej niż u Carnotaurus, Ekrixinatosaurus i Majungasaurus FMNH PR 2100 (Lamanna i in., 2002; Juárez-Valieri i in., 2011)

Chimera

(A) Miejsce znalezienia Kryptops (G88) i Eocarcharia (G138). (B) Mapa lokalizacji Kryptops. Źródło: Sereno i Brusatte, 2008.

MNN GAD1−2 - miednica tetanura włączona do holotypu Kryptops. Źródło: Sereno i Brusatte, 2008.

Szczątki pozaczaszkowe Kryptops (trzy niekompletne kręgi grzbietowe (MNN GAD1-3, 4, 5), dwa żebra (MNN GAD1-6, 7) oraz artykułowana obręcz miedniczna i kość krzyżowa (MNN GAD1-2) zostały odnalezione nieartykułowane na stosunkowo niewielkiej powierzchni, wśród zębów karcharodontozaura i ornitocheiroida (pterozaura). Diagnostyczna kość szczękowa, należąca do niewątpliwie do abelizauryda, została znaleziona 15 m od reszty skamielin. Z tych samych osadów pochodzi odnaleziony kilkadziesiąt km dalej, znany jedynie z fragmentów czaszki karcharodontozaur Eocarcharia. Kręgi kryptopsa miały wysokie wyrostki kolczyste, jak u Ceratosaurus i wielu bazalnych tetanurów (szczególnie karnozaurów). Kość biodrowa i krzyżowa są bardzo prymitywne w porównaniu do innych abelizaurydów i bardziej przypominają kość Allosaurus. Kość krzyżowa składa się z pięciu kręgów - podobnie jak u bardziej bazalnych tetanurów, podczas gdy inne ceratozaury miały ich sześć. Duża "stopa" (dystalne rozszerzenie) kości łonowej także przywodzi na myśl tetanury. Z drugiej strony pozrastane kości miednicy wskazują na nie-tetanury. Wszystkie powyższe dane skłaniają więc do przypuszczenia, że Kryptops to chimera - w skład holotypu mogą wchodzić szczątki ważnego rodzaju abelizauryda (kość szczękowa) jak i tetanura, być może z rodzaju Eocarcharia (materiał pozaczaszkowy).

Hipoteza ta została potwierdzona przez Carrano i in. (2012). Do podobnego wniosku doszedł też niezależnie Cau (online 2012).

Spis gatunków

Kryptops	Sereno i Brusatte, 2008
K. palaios	Sereno i Brusatte, 2008

Bibliografia

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927

Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.

Lamanna, M.C., Martinez, R.D. & Smith, J.B. (2002) "A definitive abelisaurid theropod dinosaur from the early Late Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 22, 58-69.

Sereno, P.C. & Brusatte, S.L. (2008) "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger" Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46.

Cau, A. (online 2012) http://theropoda.blogspot.com/2012/05/tetanurae-update-part-2.html