Nanuqsaurus

Autor:	Korekta:
Eryk Sroka	Kamil Kamiński, Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński, Mateusz Tałanda

---

Nanuqsaurus (nanukzaur)
Długość:	6 m
Masa:	?
Miejsce występowania:	USA - Alaska formacja Prince Creek
Czas występowania	70-69 Ma mastrycht
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea Tyrannosauridae Tyrannosaurinae
Holotyp DMNH 21461. Źródło: Fiorillo i Tykoski, 2014.

Odkrycie i opis

Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenie okręgu North Slope w Kikak-Tegoseak. Początkowo były one przypisywane gorgozaurowi, lecz ostatecznie, po preparacji szczątków w Perot Museum of Nature and Science w Dallas, zostały opisane jako nowy rodzaj i gatunek. Opisu Nanuqsaurus dokonali Anthony Fiorillo i Ronald Tykoski w roku 2014.

Materiał kostny

Holotyp nanukzaura o numerze katalogowym DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: niekompletny wyrostek nosowy (ang. ascending ramus/nasal process/dorsal process) prawej kości szczękowej, fragmenty kości czołowych, ciemieniowych i klinowych (laterosphenoid) oraz fragment przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie.

Paleobiologia, karłowatość

Jak sugeruje ryc. 8 w pracy opisującej nanukzaura, jego rozmiary to około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość czaszki, zrekonstruowana na podstawie proporcji podobnych zwierząt, wynosiła prawdopodobnie 60-70 cm.

Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego, ponieważ m. in. miejsce łączenia kości nosowej z szczękową ma charakter wklinowania (ang. interlocking).

Jedyny okaz Nanuqsaurus hoglundi pochodzi z aluwialnych osadów formacji Prince Creek, datowanych na mastrycht. Skały tej formacji znajdują się w pobliżu rzeki Colville, w okręgu North Slope, niedaleko koła podbiegunowego. Czyni to nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych.

Według paleontologów 70 milionów lat temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią kontynentu nazwanego Laramidia. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy liczba potencjalnych ofiar spadała znacząco (choć wg badań Chinsamy i in. z 2012 r. żyjące na dalekiej północy hadrozaurydy nie migrowały na południe).

Fiorillo i Tykoski w pracy opisującej omawianego teropoda stwierdzili, że mniejsza ilość żywności na surowych terenach kredowej Alaski nie pozwalała nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak u innych tyranozaurynów. Jednakże stwierdzono również, że alaskańskie troodony osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczu w stosunku do wielkości ciała troodonów, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami w warunkach słabego oświetlenia (znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju Troodon, lecz do innych zaawansowanych troodontydów, jeszcze nienazwanych - zob. opis Troodon).

Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [1].

Jego ofiarami mogły padać ceratopsy Pachyrhinosaurus perotorum, hadrozaurydy Ugrunaaluk czy pachycefalozaury Alaskacephale. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być dromeozaurydy i wspomniane troodontydy.

Upierzenie

Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór - jak jego chiński krewniak Yutyrannus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Nanuqsaurus pochodzi od połączenia inuickiego słowa nanuq które oznacza niedźwiedzia polarnego (Ursus maritimus) oraz greckiego słowa sauros czyli "jaszczur". Epitet gatunkowy hoglundi honoruje Forresta Hoglunda, za karierę w naukach o ziemi i "filantropijne wysiłki w sprzyjaniu instytucjom kolturalnym".

Filogeneza

Wg autorów opisu Nanuqsaurus był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu Tyrannosaurus+Tarbosaurus. Późniejsza analiza Brusattego i Carra (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym mógł być Teratophoneus.

Spis gatunków

Nanuqsaurus	Fiorillo i Tykoski, 2014
N. hoglundi	Fiorillo i Tykoski, 2014

Bibliografia

Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. doi:10.1038/srep20252

Chinsamy, A., Thomas, D.B., Tumarkin-Deratzian, A.R. & Fiorillo, A.R. (2012) "Hadrosaurs were perennial polar residents" The Anatomical Record, (4), 610–614. doi:10.1002/ar.22428

Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. doi:10.1371/journal.pone.0091287