Gigantoraptor

Autor:	Korekta:
Sebastian Oziemski Maciej Ziegler	Marcin Szermański Adrian Tkocz

---

Gigantoraptor (gigantoraptor)
Długość:	przynajmniej 8 m
Masa:	przynajmniej 1,4 t
Miejsce występowania:	Chiny - Region Autonomiczny Mongolii Wewnętrznej (formacja Iren Dabasu)
Czas występowania	74-68 Ma późna kreda (późny kampan - wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Neotetanurae Coelurosauria Maniraptoriformes Maniraptora Oviraptorosauria ? Oviraptoridae / Caenagnathidae
Autor: Raul Martin [1]

Wstęp

Gigantoraptor erlianensis to gatunek dużego, bardzo ptakopodobnego teropoda z grupy owiraptorozaurów.

Etymologia

Nazwa rodzajowa odnosi się do wielkości tego "raptora". Epitet gatunkowy nadano od miejsca znalezienia - basenu Erlian. Pełna nazwa zwierzęcia oznacza więc "gigantyczny rabuś z Erlian".

Odkrycie, materiał kopalny i wzrost

Pierwszą skamieniałość - kość udową - odkrył przez przypadek Xing Xu w Saihangaobi (Sunitezuoqi, pustynia Gobi, Chiny) w kwietniu 2005 r., podczas kręcenia japońskiego dokumentu o jednym z jego wcześniejszych odkryć - Sonidosaurus. Początkowo pomyślano, że jest to kość wcześniej odkrytego tam zauropoda, lecz Xu szybko stwierdził, że pochodzi ona od teropoda. Jej rozmiary wskazywały, że chodzi o tyranozauroida (w informacjach prasowych mowa o "tyranozaurze", zapisywanym jako "Tyrannosaur"). Później okazało się, że wydobyte kości należały do ogromnego gatunku owiraptorozaura.

Holotyp oznaczony LH V0011 to niekompletny szkielet zawierający prawie całą żuchwę, części kręgów przedkrzyżowych (głównie grzbietowych), większość ogona, niemal kompletną prawą łopatkę oraz kończyny, część kości biodrowej i prawie kompletne kości łonowe.

Gigantoraptor osiągał mniej więcej 8 m długości, 3,5 m wysokości w biodrach oraz 1,4 t masy. Był to młody dorosły osobnik w wieku 11 lat, który osiągnął rozmiary dorosłe mając 7 lat, lecz prawdopodobnie starsze osobniki były jeszcze większe. Rósł więc szybciej niż inne celurozaury osiągające takie rozmiary (Albertosaurus i Gorgosaurus).

Budowa i znaczenie odkrycia

Gigantoraptor miał najdłuższe proporcjonalnie kończyny przednie wśród owiraptorozaurów - ich długość stanowi 60% długości tylnych, które także były bardzo długie. Co nietypowe wśród teropodów, miały podobne proporcje do jego mniejszych kuzynów. Były też wyjątkowo smukłe i "ptasie", co sugeruje, że był najlepszym biegaczem wśród podobnej wielkości teropodów. Miał wiele cech niespotykanych u owiraptorozaurów, ale za to znanych u bardziej zaawansowanych maniraptorów. Budową dłoni przypominał bazalne eumaniraptory, a kręgów ogonowych… tytanozaury! Gigantoraptor wykazuje wiele cech ptasich nieobecnych u mniejszych owiraptorozaurów, co stoi w sprzeczności z trendem zaobserwowanym u innych grup celurozaurów. Wyróżnia się on także mocno wyspecjalizowaną budową (ma bardzo dużą liczbą autapomorfii). Ma dziwaczną i niespotykaną u innych dinozaurów budowę kręgów ogonowych i kości udowej.

Dlaczego gigantoraptor osiągnął aż takie rozmiary? Nie wiemy. Większe zwierzęta potrzebują więcej pożywienia oraz terytorium. Jest ich także mniej, ponieważ reprodukcja zachodzi u nich rzadziej (na przestrzeni czasu) niż u mniejszych zwierząt. Caudipteryx i Gigantoraptor, pomimo różnych rozmiarów zamykają wspólnie grupę owiraptorów. Pomimo groźnie wyglądających, niemal 20-centymetrowych szponów, Gigantoraptor niekoniecznie mógł być drapieżnikiem. W jego menu znajdowały się być może także mięczaki, owoce i nasiona oraz jaja innych dinozaurów.

Dzięki odkryciom takim jak wielki owiraptorozaur z Hell Creek czy gigantoraptor, wiemy, iż ptakopodobne teropody nie zawsze były małe, lecz mogły osiągać większe rozmiary. "Odkrycie to dostarcza nam bardzo wielu cennych informacji na temat przebiegu ewolucji ptaków. Dodatkowo skomplikowało ono ten obraz"- mówi Xu.

Spis gatunków

Gigantoraptor	Xu, Tan, Wang, Zhao i Tan, 2007
G. erlianensis	Xu, Tan, Wang, Zhao i Tan, 2007

Bibliografia

Xu, X., Tan, Q., Wang, J., Zhao, X., and Tan, L. (2007). "A gigantic bird-like dinosaur from the Late Cretaceous of China." Nature, 447(7146): 844-847.

Prieto-Márquez, A. & Norell, M. (2010) "Anatomy and relationships of Gilmoreosaurus mongoliensis (Dinosauria, Hadrosauroidea) from the late Cretaceous of Central Asia" American Museum novitates 3694, 1-49.

Longrich, N.R., Currie, P.J. & Dong, Z.-M. (2010) "A new oviraptorid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Bayan Mandahu, Inner Mongolia" Palaeontology, 53 (5), 945–960. DOI:10.1111/j.1475-4983.2010.00968.x

http://www.cosmosmagazine.com/node/1387

http://palaeoblog.blogspot.com/2007/06/gigantoraptor-erlianensis-from-china.html

http://www.carnegiemnh.org/news/04-oct-dec/121404oviunveil..htm