Phuwiangvenator

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Phuwiangvenator (fuwiangwenator)
Długość	ok. 6 m
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Tajlandia - prowincja Khon Kaen (formacja Sao Khua)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. ?129-127 Ma wczesna kreda (późny barrem?)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Megaraptora (zob. tekst)
Rekonstrukcja Australovenator. Phuwiangvenator mógł być podobny. Autor: PaleoEquii [1]

Wstęp

Phuwiangvenator to rodzaj dosyć dużego teropoda z kladu Megaraptora żyjącego we wczesnej kredzie na obszarach dzisiejszej Tajlandii. Został on nazwany w 2019 r. przez Aduna Samathi i współpracowników, choć jego szczątki odkryto już w 1993 r.

Etymologia

Nazwa Phuwiangvenator pochodzi od gór Phu Wiang w Tajlandii oraz łacińskiego słowa venator („łowca”, „myśliwy”). Epitet gatunkowy honoruje Sudhama Yaemniyoma, geologa, który w 1976 r. odkrył pierwsze szczątki dinozaurów w Tajlandii.

Materiał kopalny

Holotyp (SM-PW9N) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kręg grzbietowy, trzy zrośnięte kręgi krzyżowe, kość śródręcza, paliczki i pazury dłoni, kości piszczelowe, k. piętową, kilka kości śródstopia i prawej stopy.

Materiał przypisany to okaz SM-PW9A (częściowy kręg szyjny i k. piętowa).

W 2021 r. Samathi i współpracownicy opisali nowy materiał, należący prawdopodobnie do tego samego osobnika, co holotyp. Obejmuje on niekompletną k. strzałkową i kości lewego oraz prawego śródstopia.

Budowa, filogeneza i ważność

Phuwiangvenator był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał raczej średnie rozmiary. Ogólne proporcje ciała były podobne jak u Australovenator, który przypominał go również wielkością. Wyróżniały go cechy kręgów krzyżowych i III oraz IV kości śródstopia. Proporcje tylnych kończyn bardziej przypominaly bazalne karcharodontozaury, jak Neovenator, niż zaawansowane megaraptory i celurozaury. Wykazywał on mozaikę cech właściwych dla allozauroidów i celurozaurów (Samathi in., 2021).

Wg autorów opisu, Phuwiangvenator był przedstawicielem kladu Megaraptora nie należącym do rodziny Megaraptoridae. Samathi i in. (2019) uznali megaraptory za celurozaury, jednak pozycja filogenetyczna tych mięsożernych dinozaurów pozostaje kontrowersyjna. Mogły one być karnozaurami, bazalnymi celorozaurami lub tyranozauroidami.

Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że Phuwiangvenator może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od Siamotyrannus (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od Vayuraptor (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych).

Paleopatologia

Samathi i in. (2023) zbadali za pomocą tomografu komputerowego patologiczną kość śródstopia Phuwiangvenator. Wykazali oni, że nosiła ślady złamania typu podokostnowego, które polegało na niepełnym złamaniu kości, które nastąpiło tylko po jednej stronie i skręciło lub zniekształciło się w kierunku przeciwnym do siły, która wywołała uraz. Przyczyną mogło być nagłe zdarzenie np. przypadkowe uderzenie, kopnięcie twardego materiału, walka lub upadek na ziemię. Patologia pojawiła się, gdy teropod był młodocianym osobnikiem i zagoiła się w zdeformowanej formie z upływem czasu.

Spis gatunków

Phuwiangvenator	Samathi, Chanthasit i Sander, 2019
P. yaemniyomi	Samathi, Chanthasit i Sander, 2019

Bibliografia

Samathi, A., Chanthasit, P., Martin Sander, P. (2019). "Two new basal coelurosaurian theropod dinosaurs from the Lower Cretaceous Sao Khua Formation of Thailand". Acta Palaeontologica Polonica. 64 (2): 239–260. doi:10.4202/app.00540.201.

Samathi, A., Suravech, S., Nakorn, P. & Varavudh, S. (2021). "New material of Phuwiangvenator yaemniyomi (Dinosauria: Theropoda) from the type locality: implications for the early evolution of Megaraptora." Cretaceous Research (w druku) [[2]] [abstrakt]

Samathi, A., Weluwanarak, .J, Duanyai, P., Kaikaew, S., Suteethorn, S. (2023). "An unusual metatarsal of theropod dinosaur from the lower cretaceous of Thailand: the first detailed study of paleopathology in Megaraptora". Historical Biology 1-7 doi:10.1080/08912963.2023.2166833