Saurornithoides

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Krzysztof Lichota

---

Saurornithoides (zaurornitoid)
Długość:	1,5-1,9 m
Masa:	12-20 kg
Miejsce występowania:	Mongolia, być może Chiny
Czas występowania	74-70 Ma późna kreda (późny kampan
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Maniraptora Eumaniraptora Deinonychosauria Troodontidae
Autor: J.A. Headden(?) [1]

Wstęp

Saurornithoides to troodontyd żyjący na terenie Azji w późnej kredzie. Był szybkim, zwinnym, inteligentnym i zapewne opierzonym dinozaurem. Przypuszcza się, że dzięki dużym oczom mógł polować w nocy, lecz jego pożywieniem mogły być też rośliny. Był późnym, zaawansowanym przedstawicielem swojej grupy, a jego najbliższym krewnym są Troodon i Zanabazar. Żył w otoczeniu takich dinozaurów jak Velociraptor mongoliensis, Oviraptor philoceratops, Avimimus portentosus i Protoceratops andrewsi.

Odkrycie i etymologia

'Saurornithoides został odkryty w 1923 roku przez Chińczyka biorącego udział w ekspedycji Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej do Azji Centralnej. Jego nazwa znaczy "jaszczur z ptasią czaszką" lub "ptakopodobny teropod", a dosłownie "jaszczuro- i ptakopodobny". Osborn nazwał tak dinozaura ze względu na to, że był bardzo ptasi, jak na znane w 1924 roku teropody. Epitet gatunkowy odnosi się do Mongolii - miejsca znalezienia.

Materiał kopalny, lokalizacja

Znaleziono cztery osobniki, jednak trzy z nich mogą nie należeć do S. mongoliensis.

Holotyp (AMNH 6516) to szkielet należący do osobnika mierzącego ok. 1,56 m i ważącego ok. 13 kg. W jego skład wchodzą: czaszka (19 cm), żuchwy, kręgi grzbietowe (9, 10, 11, 12), kręgi krzyżowe (1-5), kręgi ogonowe (1-4), niekompletne szewrony (1-3), niekompletna kość łonowa, kość biodrowa, górna część k. udowej, piszczel, kości "dłoni", śródstopia i stopy. Okaz pochodzi z osadów formacji Djadokhta.

Przypisany tymczasowo przez Norella i Hwanga (2004) osobnik oznaczony IGM 100/1083 to szkielet należący do osobnika długości 1,85 m i ważącego 21 kg. Jest bardzo podobny do holotypu, a różni je jedynie wielkość. W jego skład wchodzą: fragment kości szczękowej, niekompletna kość kwadratowa, niekompletny przedni kręg szyjny i grzbietowy, mały fragment kości krzyżowej, 3 izolowane dystalne kręgi ogonowe, dystalny fragment kości stępu, pazur ze stopy (II), 2 niekompletne kości śródstopia i 5 izolowanych paliczków. Okaz pochodzi z osadów Ukhaa Tolgod.

Kolejny przypisany osobnik (Currie i Peng, 1993) to szkielet młodego osobnika o długości ok. 68 cm i masie 1,1 kg oznaczony IVPP V10597. W skład okazu wchodzą jedynie dość kompletne kości kończyn tylnych. Okaz pochodzi z Bayan Mandahu.

Czwartym osobnikiem przypisanym do S. mongoliensis, tym razem przez Curriego i Donga (2001) jest szkielet oznaczony IVPP V10599 zawierający część kości krzyżowej, kręgi ogonowe i miednicę.

"Saurornithoides" asiamericanus

Lokalizacja: Uzbekistan (górna część formacji Khodzhakul)

Wiek: wczesny cenoman, 100-96 Ma

Materiał kopalny: ząb z tylnej części żuchwy (CCMGE 49/12176)

Opis: ząb należy do jakiegoś nieokreślonego, zaawansowanego troodontyda. Obecnie gatunek nieważny - nomen dubium.

Spis gatunków

Saurornithoides	Osborn, 1924
= "Ornithoides"	Osborn, 1924
S. mongoliensis	Osborn, 1924
= "Ornithoides oshiensis"	Osborn, 1924
= Troodon mongoliensis	(Osborn, 1924) Paul, 1988
S. junior	Barsbold, 1974	= Zanabazar junior
"S." asiamericanus	(Nessov, 1995) Olshevsky, 2000	nomen dubium
= Pectinodon "asiamericanus"	Nessov, 1985
= Saurornithoides "asiamericanus"	(Nessov, 1985) Olshevsky, 1991
= Troodon asiamericanus	Nessov, 1995

Bibliografia

Osborn, H. F. 1924. Three new Theropoda, Protoceratops zone, central Mongolia. American Museum Novitates 144:1-12.

Norell, M. A. and S. H. Hwang. 2004. A Troodontid Dinosaur from Ukhaa Tolgod (Late Cretaceous Mongolia). American Museum Novitates 3446:1-9.

Norell, M.A.; Makovicky, P.J., Bever, G.S., Balanoff, A.M., Clark, J.M., Barsbold, R. and Rowe, T. (2009). "A Review of the Mongolian Cretaceous Dinosaur Saurornithoides (Troodontidae: Theropoda)". American Museum Novitates 3654: 63.

http://home.comcast.net/~eoraptor/

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7477&Itemid=67

http://dml.cmnh.org/1996Feb/msg00835.html

http://dml.cmnh.org/2004Nov/msg00060.html