Pebbly Arkose

Autor: Michał Siedlecki

Korekta:

---

Formacja Pebbly Arkose
Miąższość:	1500 - 2000 m
Wiek:	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 235 - 222 Ma (późny trias - karnik - wczesny noryk)
Ówczesny klimat:	ciepły, suchy
Kraj:	Zimbabwe - Mashonaland centralny i zachodni Botswana, Zambia
Osłonięcia formacji Pebbly Arkose.
Mapa pokazująca odnalezione skamieniałości dinozaurów
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eog\u00f3lna lokalizacja formacji,\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"og\u00f3lna lokalizacja formacji,\n","link":"","lat":-16.199999999999999289457264239899814128875732421875,"lon":30.300000000000000710542735760100185871124267578125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Formacja Pebbly Arkose znajduje się na terenie trzech afrykańskich państw : Zimbabwe, Zambii oraz Botswany. Jej skały pochodzą z pierwszej połowy epoki późnego triasu.

Geologia

Formacja ta znajduje się na terenie basenów sedymentacyjnych Cabora Bassa i Środkowe Zambezi. Należy do grupy Górne Karoo. Jej górne warstwy niekomfortowo znajdują się pod wczesnojurajską formacją Forest Sandstone, zaś najniższe warstwy ulokowane są nad formacjami Angwa Sandstone i Escarpment , której skały pochodzą z końca epoki środkowego triasu.Zbudowana jest z arkozy (odmiany piaskowca), od której wzięła się nazwa formacji.

Historia badań

Formacja ta jest znana już od XX wieku. Pierwsze skamieniałości znane były z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiąych ubiegłego stulecia, lecz formacja ta pozostawała słabo poznana. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX w XXI wieku paleontolodzy zaczęli ponownie dokonywać nowych odkryć. Zdaję się, że dopiero poznajemy bogactwo fauny żyjącej na terenie tej formacji (komentarz własny).

Fauna

Fauna z formacji Pebbly Arkose jest jeszcze uboga i słabo poznana, ale z dotychczasowych ustaleń można wysnuć wniosek, że była podobna do tej z południowoamerykańskich formacji z Brazylii (Santa Maria) i Argentyny (Ischigualasto), ponieważ na jej terenie odnaleziono szczątki synapsydów, rynchozaurów, aetozaurów oraz wczesnych dinozaurów.

Dinozaury

Dinozaury
Takson	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
Mniresaurus raathi	NHMZ 2222 (holotyp) - niekompletna czaszka, kręgi, fragmenty żeber, częściowe obręcze barkowa i miednicza i fragmentaryczne kończyny; NHMZ 2547 - fragmentaryczny szkielet	Jeden z najwcześniejszych zauropodomorfów. Materiał przypisany jest większy od holotypu o ok. 15%.
Niezidentyfikowany zauropodomorf	fragmentaryczna kość udowa	Takson niediagnostyczny, znaleziony w stanowisku rynchozaurów w Dande.
Nienazwany herrerazauryd	?	Prawdopodobnie nowy takson.

Fauna nie-dinozaurowa

Archozauriformy

Ze stanowiska Dande znamy skamieniałości rynchozaurów (kości szczękowe, kość zębową , trzon kręgu ogonowego, kość śródstopia oraz paliczki), które przypisano do gatunku Hyperodapedon cf. H. gordonii. Ponadto znany jest również nienazwany aetozaur.

Synapsydy

Z formacji znane są nienazwany cynodont z grupy gomfodontozuchinów oraz prawdopodobny dicynodont.

Bezkręgowce

Z formacji znane są rzadkie pozostałości po słodkowodnych małżach.

Skamieniałości śladowe

Z Dande znane są trójpalczaste tropy dinozaurów, które mogły zostać pozostawione przez bazalne zauropodomorfy, bądź wczesne teropody.

Flora i paleośrodowisko

Na terenie całej formacji bardzo częste są szczątki przedstawiciela nagonasiennych Agathoxylon(Dadoxylon). Ponadto znane z tej formacji są odciski liści. Roślinność ta pozwala stwierdzić, w karniku teren tej formacji znajdował się w strefie klimatu ciepłego, być może zwrotnikowego. Pozostałości po małżach wskzazują, że ląd był poprzecinany rzekami lub jeziorami.

Bibliografia

Griffin CT, Wynd BM, Munyikwa D, Broderick TJ, Zondo M, Tolan S, Langer MC, Nesbitt SJ, Taruvinga HR (2022). "Africa's oldest dinosaurs reveal early suppression of dinosaur distribution". Nature. 609 (7926): 313–319.

Raath, MA, Oesterlen PM, Kitching JW (1992). "First record of Triassic Rhynchosauria (Reptilia: Diapsida) from the lower Zambezi Valley, Zimbabwe". Palaentologia Africana. 29: 1–10. [[1]]