Arstanosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Maciej Ziegler |
| Arstanosaurus (arstanozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ? m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Kazachstan - Kzyl-Orda Oblast w pobliżu
Arału, Akkurgan |
| Czas występowania | 86-71 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Szkielet. Fot.: Pavel Bochkov [1]. | |
Wstęp
Arstanosaurus to wątpliwy rodzaj hadrozauryda, który żył w późnej kredzie na terenach Kazachstanu i ewentualnie Mongolii.
Etymologia
Nazwa Arstanosaurus pochodzi od Arstanu - starożytnego regionu Kazachstanu, w pobliżu którego odkryto jego szczątki oraz greckiego słowa sauros - jaszczur. Tak więc tę nazwę można tłumaczyć jako "jaszczura z Arstanu".
Materiał kopalny i klasyfikacja
Arstanosaurus został opisany na podstawie tylnej części kości szczękowej oznaczonej jako AAIZ 1 / 1 i znalezionej w datowanych na santon - kampan (późna kreda) osadach formacji Boscobinskaya w Kazachstanie. Autorzy jego opisu przypisali do niego także niekompletną kość udową znalezioną w tej samej formacji.
Został on przez nich uznany za hadrozauryda o następujących cechach diagnostycznych: masywnej, niskiej kości szczękowej z prawie prostą tylną krawędzią, prawie poziomej górnej półce oraz trójkątnemu w przekroju, skierowanymi ku dołowi wierzchołkowi. Jednak Brett i Surman (1989) wykazali, że masywna, niska górna kość szczękowa jest plezjomorfią hadrozaurydów, prawie pozioma górna półka występuje u większości tych dinozaurów, a skierowany ku górze wierzchołek może być cechą charakterystyczną dla stadium rozwojowego, w którym zginął holotyp lub wynikać z dymorfizmu osobniczego. Oznacza to, że materiał kopalny arstanozaura nie posiada cech diagnostycznych, a więc jest on rodzajem wątpliwym (nomen dubium). Warto zwrócić uwagę na fakt, że jego kość szczękowa wyraźne pokazuje wymianę zębów. Lull i Wright (1942) wyliczają kilka cech hadrozaurydów, które posiada arstanozaur, jednak naprawdę mają one szerszy zasięg wśród ornitopodów. Ogólnie rzecz biorąc kość udowa zawiera bardzo mało cech mogących pomóc w ustaleniu pozycji systematycznej "jaszczura z Arstanu" i może nawet do niego nie należeć. W połowie lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku spekulowano na temat jego pozycji systematycznej wśród neoceratopsów (na podstawie dwóch korzeni zębów, których obecność stwierdzili już opisujący go Suslov i Shilin). Niekiedy sugerowano jakoby był on chimerą złożoną z szczątków ceratopsa i hadrozauryda. Norman i Kurzanov (1982) spekulowali jakoby szczęka górna arstanozaura należała naprawdę do Bactrosaurus. Obecnie najczęściej klasyfikuje się go jako hadrozauryda o niepewnej pozycji systematycznej (incertae sedis). Być może jest on lambeozaurynem. Do arstanozaura przypisano również pochodzącą z santońskich osadów Mongolii czaszkę młodego dinozaura.
Spis gatunków
| Arstanosaurus | Suslov i Shilin, 1982 | nomen dubium |
| A. akkurganensis | Suslov i Shilin, 1982 | nomen dubium |
Bibliografia
Donald Glut "Dinosaurs The Encyklopedia" 1997
