Murusraptor

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Mateusz Tałanda

---

Murusraptor (murusraptor)
Długość	6-6,5 m (osobnik nie w pełni dojrzały)
Masa	ok. 1,5 t (Paulina-Carabajal i Currie, 2017)
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - Nequen (formacja Sierra Barrosa)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 88-87 Ma późna kreda (koniak)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Megaraptora Megaraptoridae
Rekonstrukcja przyżyciowa Murusraptor. Autor: UnexpectedDinoLesson [4]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ER\u00edo Neuqu\u00e9n Subgroup, Neuqu\u00e9n Group, -\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"R\u00edo Neuqu\u00e9n Subgroup, Neuqu\u00e9n Group, -\n","link":"","lat":-38.50700100000000247746356762945652008056640625,"lon":-68.503255999999993264282238669693470001220703125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Murusraptor to rodzaj dość dużego mięsożernego megaraptoryda z późnej kredy Ameryki Południowej. Znany jest z niekompletnego, lecz dobrze zachowanego szkieletu, odkrytego w argentyńskiej prowincji Neuquén. Umożliwił on lepsze poznanie anatomii megaraptorydów. Charakteryzował się m.in. stosunkowo długą, niską czaszką z niewielkimi zębami i wysokim stopniem pneumatyzacji szkieletu.

Etymologia

Nazwa Murusraptor pochodzi od łacińskich słów murus („ściana”) oraz raptor, czyli „złodziej, „rabuś”. Odnosi się ona do okoliczności odkrycia szczątków tego zwierzęcia, które zostały wydobyte ze ściany kanionu. Epitet gatunkowy barrosaensis nawiązuje do nazwy formacji skalnej Sierra Barrosa.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Murusraptor. Na biało odnalezione kości. Źródło: Coria i Currie, 2016. [1].

Holotyp (MCF-PVPH-411) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmentaryczną czaszkę (puszka mózgowa, k. łzowa, przedczołowa, zaoczodołowa, kwadratowa, skrzydłowa (pterygoid), zewnętrznoskrzydłowa (ectopterygoid), tylna część żuchwy oraz trzydzieści jeden zębów), dwanaście kręgów grzbietowych, krzyżowych i ogonowych, jedenaście żeber, pojedynczy łuk naczyniowy, gastralia, pazur przedniej kończyny, kompletną lewą i fragmentaryczną prawą k. biodrową, bliższe końce k. łonowych i dalsze kulszowych, prawą k. piszczelową i k. piętową. Odnalezione kości są widoczne na ilustracji obok.

Odkrycie i opis

Szczątki murusraptora odkryła kanadyjsko-argentyńska ekspedycja w 2001 r. na terenie prowincji Neuquén w Argentynie, 30 km na północ od miasta Plaza Huincul. Zostały opisane w 2016 r. przez duet słynnych paleontologów: Coria i Currie.

Budowa i paleobiologia

Na podstawie rozmiarów kości krzyżowej, biodrowej oraz piszczelowej Coria i Currie (2016) oszacowali długość ciała murosraptora na 6-6,5 m. Był to osobnik nie w pełni wyrośnięty, ale bliski osiągnięcia dorosłości. Świadczą o tym m.in. ściśle połączone kości mózgoczaszki, choć szwy są nadal widoczne. Wg autorów opisu, Murusraptor był większy niż spokrewniony z nim Megaraptor, choć cechował się delikatniejszą budową, i mógł osiągać rozmiary porównywalne z Orkoraptor i Aerosteon.

Zęby murusraptora. Źródło: Coria i Currie, 2016. [2].

Nie jest znany żaden element przedniej części czaszki tego zwierzęcia, jednak zachowane kości sugerują, że była ona niska, a pysk wąski i wydłużony. Inaczej niż u większości teropodów, kość łzowa miała kształt litery „T”. Jej budowa świadczy o tym, że w przeciwieństwie do wielu innych mięsożernych dinozaurów, Murusraptor nie miał rogów nad oczami, obecnych np. u Allosaurus czy Albertosaurus. Zęby wydają się stosunkowo małe w porównaniu do wielkości całego zwierzęcia. Charakteryzowały się one niewielkim ząbkowaniem i przypominały zęby Orkoraptor. Największy z zachowanych zębów miał koronę o długości zaledwie 29 mm.

Dokładne badanie puszki mózgowej ujawniło, że Murusraptor bardziej przypominał budową mózgu niemaniraptorowe celurozaury, niż allozauroidy. Wykazywał on mozaikę cech prymitywnych i zaawansowanych. Pod względem możliwości neurosensorycznych jego mózg był jednak bliższy allozauroidom niż tyranozauroidom. Słuch i zmysł równowagi prawdopodobnie nie były zbyt ważne dla murusraptora. Płaty wzrokowe były niewielkie, ale znaczna średnica nerwu wzrokowego dowodzi, że wzrok odgrywał dość ważną rolę dla tego zwierzęcia. Opuszki węchowe były duże i wydłużone, a węch był prawdopodobnie najważniejszym ze zmysłów (Paulina-Carabajal i Currie, 2017).

Jedyny znany element kończyn przednich to pojedynczy pazur. Pozostałe megaraptorydy odznaczały się dużymi, silnymi łapami, uzbrojonymi w ogromne pazury. Można więc przypuszczać, że podobnie wyglądały kończyny murusraptora.

Szkielet tego teropoda cechował się wysokim stopniem pneumatyzacji. Dotyczy ona m.in. kręgów, żeber oraz kości biodrowej. Wg autorów opisu żaden inny teropod podobnej wielkości nie miał tak mocno spneumatyzowanych kości. Może to świadczyć o jego wysokim metabolizmie.

Coria i Currie sugerują, że Murusraptor i pozostałe megaraptorydy być może wiodły podobny tryb życia co bliżej z nimi niespokrewnione spinozaurydy. Wskazywać na to miałyby niskie, wydłużone czaszki i potężne ramiona z ogromnymi pazurami. Mogły być to cechy będące przystosowaniem do chwytania ryb.

Murusraptor w pościgu za ofiarą. Autor: Jeremy Herz. [3].

Filogeneza

Murusraptor należał do dość zagadkowego kladu Megaraptora i rodziny Megaraptoridae, obejmującej teropody średniej wielkości, znane z południowych lądów okresu kredowego. Kontrowersyjna jest pozycja Megaraptora na drzewie rodowym teropodów. Były one klasyfikowane m.in. jako karnozaury z grupy Carcharodontosauria lub celurozaury w ramach Tyrannosauroidea. Odkrycie murusraptora pozwoliło na najlepsze poznanie anatomii członków Megaraptora, ale nie wyjaśniło ich pozycji filogenetycznej. Coria i Currie podkreślają potrzebę dalszych odkryć i badań. Obecnie wydaje się, iż przeważa pogląd, wg którego megaraptory należały do celurozaurów i tworzyły klad siostrzany do Tyrannosauroidea (Aranciaga Rolando i in., 2021).

Gatunki

Murusraptor	Coria i Currie, 2016
M. barrosaensis	Coria i Currie, 2016

Bibliografia

Aranciaga Rolando, A.M., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). "Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina". Historical Biology, DOI: 10.1080/08912963.2021.1910816.

Coria, R., A., Currie, P., J. (2016). "A New Megaraptoran Dinosaur (Dinosauria, Theropoda, Megaraptoridae) from the Late Cretaceous of Patagonia". PLoS ONE 11(7): e0157973. doi:10.1371/journal.pone.0157973.

Paulina-Carabajal, A. & Currie, P.J. (2017) "The braincase of the theropod dinosaur Murusraptor: osteology, neuroanatomy and comments on the paleobiological implications of certain endocranial features" Ameghiniana. doi:10.5710/AMGH.25.03.2017.3062