Harpymimus

Autor:	Dawid Mika, Maciej Ziegler
Korekta:	Tomasz Sokołowski, Kamil Kamiński

---

Harpymimus (harpimim)
Długość	4-4,5 m
Masa	146-215 kg
Dieta	mięsożerny / wszystkożerny
Miejsce	Mongolia, ajmak środkowogobijski (formacja Khuren-Dukh)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 110-101 Ma wczesna kreda (środkowy - późny alb)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Ornithomimosauria ?Deinocheiridae
Rekonstrukcja. Autor: Stephen O’Connor [2].

Wstęp

Harpymimus to prymitywny przedstawiciel kladu Ornithomimosauria, występujący we wczesnej kredzie na terenach Mongolii. W odróżnieniu od swoich późniejszych krewniaków, harpimim miał zęby, choć tylko w żuchwie.

Został on znaleziony w Ajmaku środkowogobijskim (wschodniej części pustyni Gobi) w osadach formacji Khuren-Dukh. Inne dinozaury znane z tej formacji to ornitopody Altirhinus i Choyrodon. Nazwę otrzymał w 1984 r., lecz jego dokładniejszy opis ukazał się dopiero w 2005 r.

Etymologia

Nazwa rodzajowa składa się z greckich słów harpyiai - "harpia" oraz mimos - "naśladowca" i oznacza "naśladowca Harpii" (potworów z mitologii greckiej). Epitet naukowy honoruje natomiast Aleksey'a P. Okladnikova - rosyjskiego palentologa.

Materiał kopalny

Holotyp oznaczony jako IGM 100/29 i przechowywany w Mongolskiej Akademii Nauk w Ułan Bator to niemal kompletny szkielet wraz z czaszką, bez części pasa barkowego, fragmentów miednicy i większości kończyn tylnych (zob. rys.).

Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczeniem znanych elementów. Autor: Jaime A. Headden. [1].

Budowa

Czaszka harpimima jest praktycznie kompletna, choć mocno zgnieciona, co może zniekształcać szczegóły anatomiczne. Mierzyła on 262 mm długości. Wartość ta mniej więcej dwukrotnie przewyższa jej wysokość i stanowi mniej niż połowę długości szyi (ok. 600 mm). Są dowody na obecność dzioba w górnej szczęce harpimima (takich jak widoczne kanały nerwowe), który łącznie z zębami żuchwy służył najprawdopodobniej do chwytania pożywienia. Zęby harpimima różnią się budową od zębów innych wczesnych ornitomimozaurów, jak Pelecanimimus polyodon i jest ich mniej. O ile pelikanimim ma 75 zębów w żuchwie i 145 w szczęce górnej, harpimim ma ich zaledwie 22 i tylko w przedniej części żuchwy. Były one niewielkie (ok. 2,5 mm średnicy zębodołu) i oddalone od siebie o ok. 1 mm (Kobayashi i Barsbols, 2005). Kiepski stan zachowania utrudnia jednak dokładniejsze poznanie ich morfologii. Makovicky i in. (2004).

Ogólnie budową Harpymimus przypomina inne ornitomimozaury - tak jak one miał długie uzbrojone w ostre pazury kończyny przednie i długie kończyny tylne. Szkielet pozaczaszkowy wykazuje jednak wiele cech prymitywnych. Budowa dłoni wskazuje na przystosowanie do chwytania i zagrabiania. Kość ramienna była stosunkowo masywna, a pierwsza kość śródręcza krótsza w porównaniu z drugą kością śródręcza niż u bardziej zaawansowanych ornitomimozaurów. Stopy nie miały wykształconej struktury arctometatarsus (Kobayashi i Barsbols, 2005).

Spis gatunków

Harpymimus	Barsbold i Perle, 1984
H. okladnikovi	Barsbold i Perle, 1984

Bibliografia

Chinzorig, T., Cullen, T., Phillips, G., Rolke, R. & Zanno, L.E. (2022). "Large-bodied ornithomimosaurs inhabited Appalachia during the Late Cretaceous of North America". PLOS One. 17 (10). e0266648. doi:10.1371/journal.pone.0266648.

Kobayashi, Y. & Barsbold, R. (2005). "Anatomy of Harpymimus okladnikovi Barsbold and Perle 1984 (Dinosauria; Theropoda) of Mongolia." W: Carpenter, K. (ed.) The Carnivorous Dinosaurs. Indiana University Press: 97-126.

Makovicky, P., Kobayashi, Y. & Currie, P.J. (2004) "Ornithomimosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 137-150.

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.

Mortimer, M. (online) [3]

Serrano-Brañas, C.I., Espinosa-Chávez, B., Augusta Maccracken, S., Gutiérrez-Blando, C., de León-Dávila, C., & Ventura, J.F. (2020). "Paraxenisaurus normalensis, a large deinocheirid ornithomimosaur from the Cerro del Pueblo Formation (Upper Cretaceous), Coahuila, Mexico". Journal of South American Earth Sciences. 101: Article 102610. doi:10.1016/j.jsames.2020.102610.