Euronychodon
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Euronychodon (euronychodon) | |
|---|---|
| Długość | 54 cm * |
| Wysokość | 22,5 cm (mierzona w biodrach) * |
| Masa | 545 g * |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Portugalia - Taveiro, ?Uzbekistan - Chorezm, ?Hiszpania, ?Francja, ?Rumunia |
| Czas |
ok. 70 (?ok. 92 - 70)Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 korona zębowa zęba euronychodona. Autor: Jaime A. Headden [[1]] | |
Wstęp
Euronychodon to słabo poznany rodzaj troodontyda żyjącego na terenie dzisiejszej Portugalii, a możliwe, że i Uzbekistanu w epoce późnej kredy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza europejski szponiasty ząb, co odnosi się do znalezienia skamieniałości tego zwierzęcia na terenie Europy oraz do paronychodona, innego rodzaju parawiala znanego wyłącznie z zębów, do którego początkowo zaliczano te szczątki. Epitety gatunkowe portucalensis i asiaticus również wskazują na miejsca odnalezienia szczątków tego teropoda: odpowiednio w Portugalii oraz w Azji (konkretnie w Uzbekistanie).
Materiał kopalny, budowa i tryb życia
Holotyp E. portucalensis (CEPUNL TV 20) to pojedynczy, zakrzywiony ząb o długości 1,8 mm , którego przekrój poprzeczny ma kształt litery D. Oprócz tego znane są 2 paratypy (okazy CEPUNL TV 18 i CEPUNL TV 19) - 2 inne zęby.
Holotyp E. asiaticus (CCMGE N 9/12454) to również pojedynczy ząb, z 14 pionowymi grzbietami po stronie wewnętrznej. Paratypy to sześć innych zębów.
Materiał przypisany (zęby) do tego rodzaju (Euronychodon sp. lub cf. Euronychodon) znany jest również m.in. z Hiszpanii, Francji i Rumunii (Csiki i Gregorescu, 1998, Codrea i in, 2002).
Pomimo skąpego materiału kopalnego, porównując zęby euronychodona do szczątków innych troodontydów znanych z bardziej kompletnych szczątków, możemy przypuszczać, że był on drobnym, lekko zbudowanym dinozaurem. Sądząc po budowie zębów, był to dinozaur drapieżny, prawdopodobnie polujący na mniejsze zwierzęta.
Historia i ważność taksonu
Początkowo, szczątki euronychodona zostały przypisane do rodzaju dromeozauryda Paronychodon (Antunes i Broin, 1988), jednak trzy lata później został dla nich utworzony nowy rodzaj (Antunes i Sigogneau-Russell, 1991). W 1995 roku rosyjski paleontolog Lew Nessow opisał nowy gatunek z turonu Uzbekistanu, E. asiaticus. Wskazał jednak, że prawdopodobnie nie należy on do tego rodzaju, gdyż jest od niego wcześniejszy o około 30 milionów lat. Tym mianem można określić właściwie prawie każdą skamieniałość przypisaną do tego rodzaju (komentarz własny).
Jako, że euronychodon jest znany wyłącznie z zębów, obecnie paleontolodzy zgodnie uznają go jako takson wątpliwy (Antunes i Mateus, 2003; Makovicky i Norrel, 2004). Możliwe również, że jest to to samo zwierzę co paronychodon, gdyż zęby tych dwóch rodzajów są do siebie bardzo podobne. Szkliwo zębów tego teropoda jest zaś identyczne ze szkliwem zębów byronozaura (Hwang i in., 2005)
Systematyka
Początkowo uznawano euronychodona za dromeozauryda spokrewnionego z rodzajami, takimi jak Zapsalis, czy Richardoestesia. Później jednak przypisywano go do róznych grup w obrębie celurozaurów, np: troodontydów, ornitomimozaurów, czy archeopterygidów. Obecnie, zazwyczaj uznaje się go za troodontyda (Makovicky i Norrel, 2004).
Spis gatunków
| Euronychodon | Antunes i Sigogneau-Russell, 1991 | nomen dubium | ? = Paronychodon |
| E. portucalensis | Antunes i Sigogneau-Russell, 1991 | nomen dubium | |
| E.asiaticus | Nesov, 1995 | nomen dubium |
Bibliografia
Antunes, M.T. & Broin, F., (1988). "Le Crétacé terminal de Beira Litoral, Portugal: remarques stratigraphiques et écologiques, étude complémentaire de Rosasia soutoi (Chelonii, Bothremydidate)", Ciências de Terra 9: 153-200
Antunes, M.T. & Mateus, O. (2003). "Dinosaurs of Portugal". Comptes Rendus Palevol wydanie 2, tom 1, 1 stycznia 2003, strony 77-95 [[2]]
M.T. Antunes, M. T. & Sigogneau-Russell,D. (1991). "Nouvelles données sur les Dinosaures du Crétacé supérieur du Portugal", Comptes-rendus de la Académie des Sciences de Paris, Series II 313: 113–119
Antunes, M. T. & Sigogneau-Russell, D. (1996). Le Crétacé terminal portugais et son apport au problème de l'extinction des dinosaures. BULLETIN DU MUSÉUM NATIONAL D'HISTOIRE NATURELLE, 4ÈME SÉRIE – SECTION C – SCIENCES DE LA TERRE, PALÉONTOLOGIE, GÉOLOGIE, MINÉRALOGIE 18 (4) - PAGES 595-606
Csiki, Z. & Grigorescu, D. (1998) "SMALL THEROPODS FROM THE LATE CRETACEOUS OFTHE HATEG BASIN (WESTERN ROMANIA) . AN UNEXPECTED DIVERSITY AT THE TOP OF THE FOOD CHAIN". ORYCTOS, Vol. I : 87-104, Octobre 1998
Cordea, V., Smith, T., Dica, P., Garcia, G., Godefroit, P. & Von Itterbeck, J. (2002) "Dinosaur egg nests, mammals and other vertebrates from a new Maastrichtian site of the Haţeg Basin (Romania)Pontes de dinosaures, mammifères et autres vertébrés d'un nouveau site maastrichtien du bassin de Haţeg (Roumanie)" Comptes Rendus Palevol Volume 1, Issue 3, 2002, Pages 173-180 [[3]]
Hwang S.H. (2005). "Phylogenetic patterns of enamel microstructure in dinosaur teeth." Journal of Morphology, 266: 208-240
Makovicky, P. J. & Norrel, M. A. (2004). Troodontidae. [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley, University of California Press, 325–334.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Nesov, L.A., (1995). "Dinozavri severnoi Yevrasii: Novye dannye o sostave kompleksov, ekologii i paleobiogeografii", Scientific Research Institute of the Earth's Crust, St. Petersburg State University, St. Petersburg, Russia: pp 156
- dane podane dla gatunku E.portucalensis.
