Cerebavis
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Cerebavis (cerebawis) | |
|---|---|
| Długość | 18 cm [1] |
| Wysokość | 13,5 cm (w biodrach) [1] |
| Masa | 180 g [1] |
| Dieta | ?rybożerny |
| Miejsce | Rosja - obwód wołgogradzki. |
| Czas |
ok. 99-95 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Cerebavis to dość tajemniczy rodzaj wczesnego ptaka żyjącego na terenie dzisiejszej Rosji na początku epoki późnej kredy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza "mózgowego ptaka" co odnosi się do oryginalnego przekonania iż znalezione szczątki tego awiala są naturalnym wewnętrznym odlewem jego mózgu. Epitet gatunkowy odnosi się do piętra cenoman, do którego należały osady formacji Melovatka, w których odnaleziono kości cerebawisa.
Materiał kopalny
Holotyp (PIN 5028/2) to kość śródsitowa, k. przypodstawnoklinowa oraz mózgoczaszka. Początkowo sądzono, że szczątki są głównie naturalnym endokastem (wewnętrznym odlewem) mózgu, lecz Walsh, Milner i Bourdon (2016) uznali, że tak naprawdę okaz ten nie jest endokastem, lecz mózgoczaszką.
Budowa, paleobiologia i systematyka
Cerebawis był prawdopodobnie niewielkim ptakiem podobnym nieco do schizoury lub worony. Od innych ptaków różnił się detalami w budowie czaszki. Miał bardzo rozwinięte dach móżdżka oraz obszary związane ze słuchem (porównywalne do tych obecnych u dzisiejszych ptaków), nie miał szyszynki oraz skostniałych trąb Eustachiusza (podobnie jak dzisiejsze ptaki), lecz w odróżnieniu od współczesnych ptaków nie posiadał, tzw. wulstu (obszaru mózgu odpowiedzialnego za rozpoznawanie większości bodźców zmysłowych. Kuroczkin i współpracownicy (2006) uznali tego awiala za przedstawiciela enantiornisów, lecz Walsh i Milne (2011) zakwestionowali tą interpretację i uznali omawiany takson za nomen dubium. Walsh, Milner i Bourdon (2016) uznali cerebawisa za ważnego przedstawiciela Euornithes, a prawdopodobnie Ornithurae. Mortimer (online) uznał go za bazalnego przedstawiciela ptaków neognatycznych.
Spis gatunków
| Cerebavis | Kurochkin, Saveliev, Postnov, Pervushov i Popov, 2006 |
| C. cenomanica | Kurochkin, Saveliev, Postnov, Pervushov i Popov, 2006 |
Bibliografia
Kurochkin, E.N., Saveliev, S.V., Postnov, A.A., Pervushov, E.M., Popov, E.V. (2006). "On the brain of a primitive bird from the Upper Cretaceous of European Russia". Paleontological Journal. 40 (6): 655–667. [1]
Mortimer, M. (online, 2024) [2]
Walsh, S.A., Milne, A.C. (2011). "Evolution of the avian brain and senses". [W]: Dyke, G.; Kaiser, G. (red.). "Living Dinosaurs: The Evolutionary History of Modern Birds". Chichester: John Wiley & Sons. pp. 282–305. [3]
Walsh, S. A., Milner, A.C., Bourdon, E. (2016). "A reappraisal of Cerebavis cenomanica (Aves, Ornithurae), from Melovatka, Russia". Journal of Anatomy. 229 (2): 215–227. [4]
