Fort Crittenden
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Formacja Fort Crittenden | |
|---|---|
| Wiek |
ok. 86-76 Ma |
| Miejsce | USA - Arizona |
| Podjednostki | ogniwo łupkowe, ogniwo dolnego czerwonego zlepieńca ogniwo brązowego zlepieńca, ogniwo górnego zlepieńca, ogniwo tufu ryolitowego |
| Leży pod | formacja Salero |
| Leży nad | formacja Turney Ranch |
| Miąższość | do 2500 m |
| Litologia | zlepieńce, łupki piaskowce, tufy ryolitowe |
Wstęp
Formacja Fort Crittenden jest położona na południu stanu Arizona w Stanach Zjednoczonych. Jej wiek szacuje się na santon i kampan.
Charakterystyka
Formację Fort Crittenden głównie tworzą skały osadowe pochodzenia rzecznego oraz jeziorowego. Jest ona nieformalnie podzielona na pięć ogniw ze względu na budujące je skały: łupki, dolny czerwony zlepieniec, brązowy zlepieniec, górny zlepieniec i tuf ryolitowy. Maksymalnie miąższość skał wynosi 2,5 km. Najniższe osady opisywanej formacji stykają się z formacją Turney Ranch, zaś najwyższe - Sarelo (Dalman i in., 2018; Caylor i in., 2021). Formacja Fort Crittenden swoim wiekiem odpowiada formacji Ringbone z Nowego Meksyku. Mają one bardzo zbliżoną budowę oraz skamieniałości kręgowców. Jednak Smith (2019) w swoim doktoracie zauważył, że wiek skał andezytowych pokrywających szczyt formacji Ringbone ogranicza się do przedziału czasowego wynoszącego 71,4-70,5 Ma. Natomiast wiek najwyższych osadów formacji Fort Crittenden wynosi co najmniej 75 Ma. Zatem różnica w zakończeniu akumulacji osadów między obydwoma formacjami wynosi ok. 4 Ma. Dotychczas uważano, że wiek formacji Fort Crittenden przypada na późny kampan, jednak badanie Caylor i in. (2021) wykazało, że mieści się w przedziale 86-76 Ma.
Paleofauna
Fauna dinozaurów nie różniła się specjalnie od innych miejsc w późnej kredzie na terenach Stanów Zjednoczonych. W osadach formacji Fort Crittenden odnaleziono ceratopsyda, nieokreślonego tyranozauryda, dromeozaurydy i hadrozaurydy, niezidentyfikowanego teropoda, krokodyle, żółwie, łuskonośne, ryby kostnoszkieletowe oraz morskie bezkręgowce. Wszystkie skamieniałości kręgowców pochodzą z najniższych skał łupkowych. Jedynym nazwanym dinozaurem z tej formacji jest centrozauryn Crittendenceratops.
Dinozaury
| Dinozaury | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
Jest znany głównie z elementów czaszki (NMMNH P-34906, ASDM 380, ASDM, 884, 1133, 1138, ASDM 1975, ASDM 1935 i ASDM 1981). |
Centrozauryn blisko spokrewniony z Menefeeceratops. |
| |
|
Niezidentyfikowany hadrozauryd |
niekompletna kość udowa (ASDM 920), niekompletny kręg (ASDM 919) |
Niediagnostyczny takson. |
|
|
Niezidentyfikowany hadrozauryd |
kręg ogonowy (UALP 4005) |
Pierwotnie zaliczony jako zauropod podobny Alamosaurus, lecz został uznany na kręg hadrozauryda. | |
|
Niezidentyfikowany hadrozauryd |
dwa przednie kręgi szyjne (ASDM 482, 552), częściowy środkowy kręg grzbietowy (ASDM 485) |
Niediagnostyczny takson. | |
|
Niezidentyfikowany tyranozauryd |
zęby |
Niediagnostyczny takson | |
|
Niezidentyfikowane dromeozaurydy |
zęby |
Niediagnostyczne taksony. | |
.jpg)
Ryby kostnoszkieletowe
| Ryby kostnoszkieletowe | |
|---|---|
| Takson | Materiał kopalny |
|
Lepisostezls occidenfalis |
łuski, 5 kręgów, fragmenty łusek czaszkowych |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Amiidae |
fragmenty kręgów i czaszki |
|
Melvius sp. |
trzony kręgów tułowiowych |
|
cf. Pachyrhizodus |
fragment kości szczękowej |
|
Palaeolabrus montanensis |
ząb lemieszowy |
Żółwie
| Żółwie | |
|---|---|
| Takson | Materiał kopalny |
|
Adocus sp. |
fragmenty pancerza |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Trionychidae |
fragmenty pancerza |
|
Trionyx sp. |
fragment pancerza |
|
Plastomenus sp. |
fragmenty pancerza |
|
Helopanoplia distincta |
ząb lemieszowy |
Łuskonośne
| Łuskonośne | |
|---|---|
| Takson | Materiał kopalny |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Poliglyphanodontinae |
kręg krzyżowy |
Krolodyle
| Krokodyle | |
|---|---|
| Takson | Materiał kopalny |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Eusuchia |
kręg szyjny |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Allogatoridae |
3 zęby, osteodermy |
Tropy
Do tej pory nie opisano żadnych skamieniałości śladowych w formacji Fort Crittenden (Heckert i in., 2003).
Bibliografia
Caylor, E. A., Carrapa, B., Sundell, K., DeCelles, P. G., & Smith, J. M. (2021). "Age and deposition of the Fort Crittenden Formation: A window into Late Cretaceous Laramide and Cenozoic tectonics in southeastern Arizona". Bulletin, 133(9-10), 1996-2016. doi:10.1130/B35808.1
Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J. & Lucas, S.G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164
D'Emic, M. D., Wilson, J. A., & Thompson, R. (2010). "The end of the sauropod dinosaur hiatus in North America". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 297(2), 486-490. doi:10.1016/j.palaeo.2010.08.032
Heckert, A. B., Lucas, S. G., & Krzyzanowski, S. E. (2003). "Vertebrate fauna of the late Campanian (Judithian) Fort Crittenden Formation, and the age of Cretaceous vertebrate faunas of southeastern Arizona (USA)". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie-Abhandlungen, 343-364.
McCord, R. D. (1997). "An Arizona titanosaurid sauropod and revision of the Late Cretaceous Adobe Canyon fauna". Journal of Vertebrate Paleontology, 17(3), 620-622
McCord, R., Tegowski, B. J., & Scarborough, R. (2001). "Ongoing research in the Late Cretaceous Fort Crittenden Formation, southeastern Arizona: the non-dinosaurian vertebrate fauna". Mesa Southwest Mus Bull, 8, 65-71.
Smith, J. M. (2019). "U-Pb Geochronology Of Igneous Rocks In Southeastern Arizona To Constrain A Minimum Age Of Deposition For The Fort Crittenden Formation With Implications For Laramide Tectonics". The University od Arizona (dysertacja doktorska)
