Nqwebasaurus
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Maciej Ziegler, Tomasz Singer, Marcin Szermański, Tomasz Skawiński, Adrian Tkocz |
| Nqwebasaurus (nkwebazaur) | |
|---|---|
| Długość: | > 0,9 m |
| Masa: | > 1 kg |
| Miejsce występowania: | RPA - Prowincja Przylądkowa Wschodnia |
| Czas występowania | 145-136 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
(?) Tyrannoraptora ( ? Alvarezsauroidea / ? Compsognathidae / / ? Ornithomimosauria / ??Proceratosauridae ) |
| 400px
Rekonstrukcja szkieletu. Na biało odnaleziony materiał. Źródło: de Klerk i in., 2000. | |
Wstęp
Nqwebasaurus to teropod z wczesnej kredy, którego skamieniałości odnaleziono w skałach datowanych na berrias-walanżyn, kiedy to Ameryka Południowa, Afryka i Antarktyda były jeszcze połączone (Gondwana).
Odkrycie i etymologia
Szczątki Nqwebasaurus zostały odkryte w Republice Południowej Afryki w najwyższym ogniwie formacji Kirkwood; okolicę tą określa się w miejscowym języku xhosa mianem Nqweba - stąd nazwa dinozaura. Epitet gatunkowy thwazi także pochodzi z tego języka i oznacza szybkiego biegacza. Ciekawostką jest to, że na początku został on ochrzczony imieniem "Kirky". Jedyny gatunek nkwebazaura - N. thwazi - został opisany przez de Klerka, Forster, Sampsona, Chinsamy i Rossa w 2000 roku.
Materiał kopalny
Zachowane szczątki składają się na fragmenty czaszki, kręgi szyjne, fragmentaryczne grzbietowe i ogonowe, kości obręczy barkowej i miednicznej oraz kości kończyn (zob. rys.). Na ich podstawie oszacowano długość zwierzęcia na około 90 cm, a wysokość na 30 cm. Holotyp nie był w jednak pełni dorosły.
Budowa
Teropod ten miał trójpalczaste kończyny przednie z częściowo przeciwstawnym odpowiednikiem kciuka! Kończyny przednie stosunkowo krótkie w porównaniu do kończyn tylnych (stosunek długości 0,43) uzbrojone były w długie pazury. Mocna budowa dłoni wskazuje na wykorzystywanie ich do kopania, głównie zapewne w poszukiwaniu pokarmu. Natomiast kończyna tylna wykazuje przystosowania do szybkiego biegu, przede wszystkim do ucieczki przed większymi drapieżnikami. Inną ciekawostką jest odnalezienie w jego brzuchu gastrolitów. Kamienie te były nadzwyczaj gładkie, co wyklucza ich przypadkowe połknięcie.
Pozycja filogenetyczna
Nqwebasaurus jest przedstawicielem Coelurosauria o niepewnej pozycji filogenetycznej. Analizy kladystyczne mają rozmaite wyniki: ta Holtza i in. (2004) wykazała, że to proceratozauryd (mieszczący się poza Tyrannoraptora), Rauhuta i Xu (2005), że Tyrannoraptora incertae sedis, Makovicky'ego i in. (2010), że to kompsognatyd, Dal Sasso i Maganuco (2011), że bazalny alwarezzauroid, natomiast Xu i in. (2009), że to bazalny ornitomimozaur. Gishlick i Gathier (2007) zanotowali podobieństwo jego dłoni do kompsognatydów, a Sereno (2001) - do ornitomimozaurów (w skład których wchodziły też w jego badaniu alwarezzauroidy).
Spis gatunków
| Nqwebasaurus | de Klerk, Forster, Sampson, Chinsamy i Ross, 2000 |
|---|---|
| N. thwazi | de Klerk, Forster, Sampson, Chinsamy i Ross, 2000 |
Wybrana bibliografia
de Klerk, W.J., Forster, C.A., Sampson, S.D., Chinsamy, A. & Ross, C.F. (2000) "A new coelurosaurian dinosaur from the Early Cretaceous of South Africa" Journal of Vertebrate Paleontology, 20(2), 324–332.
Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110.
Makovicky, P.J., Li, D., Gao, K.-Q., Lewin, M., Erickson, G.M. & Norell, M.A. (2010) "A giant ornithomimosaur from the Early Cretaceous of China" Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 277, 191-198.
Rauhut, O.W.M. & Xu, X. (2005) "The small theropod dinosaurs Tugulusaurus and Phaedrolosaurus from the Early Cretaceous of Xinjiang, China" Journal of Vertebrate Paleontology, 25, 107-118.
Xu, X., Clark, J.M., Mo J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940-944.
http://home.comcast.net/~eoraptor/Ornithomimosauria.htm#Nqwebasaurusthwazi
