Saurornithoides

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Krzysztof Lichota

---

Saurornithoides (zaurornitoid)
Długość:	1,5-1,9 m
Masa:	12-20 kg
Miejsce występowania:	Mongolia, być może Chiny
Czas występowania	74-70 Ma późna kreda (późny kampan)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves Troodontidae
Holotyp. Autor: Jaime A. Headden(?) [1]

Wstęp

Saurornithoides to troodontyd żyjący na terenie Azji w późnej kredzie. Był szybkim, zwinnym, inteligentnym i zapewne opierzonym dinozaurem. Przypuszcza się, że dzięki dużym oczom mógł polować w nocy, lecz jego pożywieniem mogły być też rośliny. Był późnym, zaawansowanym przedstawicielem swojej grupy, a jego bliskimi krewnymi są Troodon i Zanabazar. Żył w otoczeniu takich dinozaurów jak Velociraptor mongoliensis, Oviraptor philoceratops, Avimimus portentosus i Protoceratops andrewsi.

Odkrycie i etymologia

Saurornithoides został odkryty w 1923 roku przez Chińczyka biorącego udział w ekspedycji Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej do Azji Centralnej. Jego nazwa znaczy "jaszczur z ptasią czaszką" lub "ptakopodobny teropod", a dosłownie "jaszczuro- i ptakopodobny". Osborn nazwał tak dinozaura ze względu na to, że był bardzo ptasi, jak na znane w 1924 roku teropody. Epitet gatunkowy odnosi się do Mongolii - miejsca znalezienia.

Materiał kopalny, lokalizacja

Znaleziono trzy osobniki, jednak dwa z nich, pochodzące z Chin, mogą nie należeć do S. mongoliensis.

Holotyp (AMNH 6516) to szkielet należący do osobnika mierzącego ok. 1,56 m i ważącego ok. 13 kg. W jego skład wchodzą: czaszka (19 cm), żuchwy, kręgi grzbietowe (9, 10, 11, 12), kręgi krzyżowe (1-5), kręgi ogonowe (1-4), niekompletne szewrony (1-3), niekompletna kość łonowa, kość biodrowa, górna część k. udowej, piszczel, kości "dłoni", śródstopia i stopy. Okaz pochodzi z osadów formacji Djadokhta.

Przypisany tymczasowo przez Norella i Hwang (2004) osobnik oznaczony IGM 100/1083 to szkielet należący do osobnika długości 1,85 m i ważącego 21 kg. Jest bardzo podobny do holotypu a różni je jedynie wielkość. W jego skład wchodzą: fragment kości szczękowej, niekompletna kość kwadratowa, niekompletny przedni kręg szyjny i grzbietowy, mały fragment kości krzyżowej, 3 izolowane dystalne kręgi ogonowe, dystalny fragment kości stępu, pazur ze stopy (II), 2 niekompletne kości śródstopia i 5 izolowanych paliczków. Okaz pochodzi z osadów Ukhaa Tolgod.

Trzecim osobnikiem przypisanym do S. mongoliensis, tym razem przez Curriego i Donga (2001), jest szkielet oznaczony IVPP V10599 zawierający część kości krzyżowej, kręgi ogonowe i miednicę.

"Saurornithoides" asiamericanus

Lokalizacja: Uzbekistan (górna część formacji Khodzhakul)

Wiek: wczesny cenoman, 100-96 Ma

Materiał kopalny: ząb z tylnej części żuchwy (CCMGE 49/12176)

Opis: ząb należy do jakiegoś nieokreślonego, zaawansowanego troodontyda. Obecnie gatunek nieważny - nomen dubium.

Spis gatunków

Saurornithoides	Osborn, 1924
= "Ornithoides"	Osborn, 1924
S. mongoliensis	Osborn, 1924
= "Ornithoides oshiensis"	Osborn, 1924
= Troodon mongoliensis	(Osborn, 1924) Paul, 1988
S. junior	Barsbold, 1974	= Zanabazar junior
"S." asiamericanus	(Nessov, 1995) Olshevsky, 2000	nomen dubium
= Pectinodon "asiamericanus"	Nessov, 1985
= Saurornithoides "asiamericanus"	(Nessov, 1985) Olshevsky, 1991
= Troodon asiamericanus	Nessov, 1995

Bibliografia

Osborn, H.F. 1924. "Three new Theropoda, Protoceratops zone, central Mongolia". American Museum Novitates 144:1-12.

Norell, M.A. & Hwang, S.H. 2004. "A Troodontid Dinosaur from Ukhaa Tolgod (Late Cretaceous Mongolia)". American Museum Novitates 3446:1-9.

Norell, M.A.; Makovicky, P.J., Bever, G.S., Balanoff, A.M., Clark, J.M., Barsbold, R. & Rowe, T. 2009. "A Review of the Mongolian Cretaceous Dinosaur Saurornithoides (Troodontidae: Theropoda)". American Museum Novitates 3654: 63.

Xu, X., Zhao, Q., Sullivan, C., Tan, Q.-W., Sander, M. & Ma, Q.-Y. (2012) "The taxonomy od the troodontid IVPP V 10597 reconsidered" Vertebrata PalAsiatica, 50(2), 140-150

http://home.comcast.net/~eoraptor/

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7477&Itemid=67

http://dml.cmnh.org/1996Feb/msg00835.html

http://dml.cmnh.org/2004Nov/msg00060.html