Tianchisaurus

Autor:	Korekta:
Tomasz Skawiński	Maciej Ziegler

Tianchisaurus (tienczizaur)
Długość:	ok. 3 m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Chiny - Xinjiang formacja Toutunhe
Czas występowania	?170-161 Ma jura środkowa (bajos-baton)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Ankylosauridae

Tienczizaur (Tianchisaurus) to rodzaj niewielkiego, prymitywnego ankylozauryda żyjącego w środkowej jurze na terenach współczesnych Chin.

Historia odkryć

Skamieniałości tienczizaura odkryli w 1974 roku studenci Uniwersytetu Xinjiang. Dwa lata później okaz przesłano do Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w celu identyfikacji. Na ich podstawie Dong Zhiming ustanowił w 1993 roku gatunek Tianchisaurus nedegoapeferima. Jego nazwa odnosi się do jeziora Tianchi („Niebiańskiego Jeziora”) w Tienszanie, w pobliżu którego odkryto skamieniałości, natomiast epitet gatunkowy pochodzi od pierwszych liter nazwisk Sama Neilla, Laury Dern, Jeffa Goldbluma, Richarda Attenborougha, Boba Pecka, Martina Ferrary, Ariany Richards i Joeya Mazelli – aktorów występujących w filmie Park Jurajski.

Budowa i materiał kopalny

Holotyp (IVPP V 10614) obejmuje fragmenty czaszki, pięć kręgów szyjnych, sześć tułowiowych, siedem krzyżowych i trzy ogonowe, kilka fragmentów kości kończyn, elementy pancerza i niezidentyfikowane szczątki. Skamieniałości pochodzą ze środkowojurajskich osadów formacji Toutunhe w powiecie Fukang, w regionie Xinjiang. Tianchisaurus osiągał niewielkie rozmiary, szacowane przez Donga na około 3 m długości. Miał dobrze rozwinięty pancerz w okolicy barków i liczne niewielkie osteodermy na tułowiu. Jego czaszka była stosunkowo ciężko zbudowana i nieco szersza niż u scelidozaura. Żuchwa podobna jak u stegozaurów. Kręgi tułowiowe dwupłaskie (amphiplatyan) i niewspółskostniałe z żebrami. Kość krzyżowa zbudowana z siedmiu kręgów. Według Donga ogon zakończony płaską maczugą ogonową (stan zachowania tej kości budzi jednak wątpliwości, czy to faktycznie maczuga ogonowa).

Systematyka

Tianchisaurus jest pierwszym ankylozaurem znanym ze środkowej jury centralnej Azji. Dong uważał go za dość prymitywnego ankylozaura, jednak obecność kostnej buławy na ogonie wskazywałaby na jego przynależność do Ankylosauridae (zobacz wyżej). W 2004 roku Vickaryous i współpracownicy nie uwzględnili tienczizaura na liście ważnych taksonów Ankylosauria, za nomen dubium uznał go też Carpenter (2001). Z tego powodu Tianchisaurus nie został uwzględniony w analizie filogenetycznej ankylozaurów przeprowadzonej przez Thompsona i współpracowników (2012).

Spis gatunków

Tianchisaurus	Dong, 1993	?nomen dubium
T. nedegoapeferima	Dong, 1993	?nomen dubium

Bibliografia

• Dong Z. 1993. An ankylosaur (ornithischian dinosaur) from the Middle Jurassic of the Junggar Basin, China. Vertebrata PalAsiatica 31 (4): 257–266. PDF.
• Carpenter K. 2001. Phylogenetic analysis of the Ankylosauria. W: Carpenter K (red.): The Armored Dinosaurs. Bloomington: Indiana University Press, s. 455–483.
• Vickaryous MK, Maryańska T, Weishampel DB. 2004. Ankylosauria. W: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, s. 363–392.
• Thompson RS, Parish JC, Maidment SCR, Barret PM. 2012. Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology 10 (2): 301–312. doi:10.1080/14772019.2011.569091.