Manidens
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Skawiński | Marcin Szermański, Maciej Ziegler |
| Manidens | |
|---|---|
| Długość: | 50-80 cm |
| Masa: | 3 kg (?) |
| Miejsce występowania: | Argentyna – Chubut
(formacja Cañadón Asfalto) |
| Czas występowania | jura środkowa (aalen-baton) |
| Systematyka | Dinosauria |
Zachowane fragmenty szkieletu i zdjęcia niektórych elementów holotypu. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Manidens to rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego z rodziny Heterodontosauridae żyjącego w środkowej jurze na terenach współczesnej Ameryki Południowej.
Budowa
Żuchwa bez kości przedzębowej mierzy 63 mm długości, co sugeruje, że cała mierzyła prawdopodobnie nie więcej niż 75 mm, czyli w przybliżeniu tyle, ile żuchwa fruitadensa – jednego z najmniejszych znanych dinozaurów ptasiomiednicznych, także należącego do Heterodontosauridae. Podobnie jak inne bazalne ptasiomiedniczne, Manidens miał okrągłe i duże oczodoły i stosunkowo krótki pysk. Długość całego zwierzęcia Pol i współpracownicy szacują na około 50–60 cm. W żuchwie nie występowało okno żuchwowe. Podobnie jak u innych heterodontozaurydów, uzębienie manidensa jest silnie heterodontyczne, jednak ze względu na niekompletność materiału kopalnego dokładna liczba zębów nie może być ustalona. Obecne były powiększone zęby przypominające kły, charakterystyczne dla wielu przedstawicieli tej grupy.
Pozycja filogenetyczna
Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Pola i współpracowników, Manidens jest heterodontozaurydem bardziej zaawansowanym niż późniejsze od niego Tianyulong i Fruitadens i siostrzanym dla kladu obejmującego występujące na terenach dzisiejszej południowej Afryki rodzaje Heterodontosaurus, Abrictosaurus, Lycorhinus oraz takson reprezentowany przez okaz BMNH A100 (wg Sereno to Lycorhinus). Sereno (2012) uważa go za takson siostrzany względem Pegomastax.
Historia odkryć, lokalizacja, etymologia
Manidens został opisany w 2011 roku przez Diego Pola, Olivera Rauhuta i Marcosa Becerrę na podstawie niekompletnego szkieletu (MPEF-PV 3211) obejmującego większą część czaszki i żuchwy, kręgi szyjne, tułowiowe i krzyżowe, lewą łopatkę i kości krucze oraz niemal kompletną obręcz miedniczną.
Holotyp wydobyto ze środkowojurajskich osadów formacji Cañadón Asfalto w argentyńskiej prowincji Chubut, w lokalizacji Queso Rallado, położonej około 2,3 km na zachód od wioski Cerro Cóndor. Wiek warstw Cañadón Asfalto często ocenia się na kelowej–oksford, jednak nowsze analizy uranowo-ołowiowe i palinologiczne sugerują, że formacja ta może mieć 171-167 mln lat. Oprócz holotypu do Manidens przypisano również pojedyncze tylne zęby odnalezione w tej samej lokalizacji.
Nazwa Manidens pochodzi od łacińskich słów manus („ręka”) i dens („ząb”), co odnosi się do tylnych zębów manidensa, kształtem przypominających ludzką dłoń. Epitet gatunkowy gatunku typowego, condorensis, odnosi się do wioski Cerro Cóndor, w pobliżu której odnaleziono holotyp.
Spis gatunków
| Manidens | Pol, Rauhut i Becerra, 2011 |
|---|---|
| M. condorensis | Pol, Rauhut i Becerra, 2011 |
Bibliografia
- Pol D, Rauhut OWM, Becerra M. 2011. A Middle Jurassic heterodontosaurid dinosaur from Patagonia and the evolution of heterodontosaurids. Naturwissenschaften 98 (5): 369–379. doi:10.1007/s00114-011-0780-5.
- Sereno, P.C. (2012) Taxonomy, morphology, masticatory function and phylogeny of heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225, doi:10.3897/zookeys.226.2840
