Haplocheirus

do aktualizacji - filogeneza i wiek

Autor:

Maciej Ziegler, Marcin Szermański

---

Haplocheirus (haplocheir)
Długość:	1,9-2,3 m
Masa:	ok. 10,6 (4,8-58) kg
Miejsce występowania:	Chiny - Sinkciang formacja Shishugou
Czas występowania	161-158 Ma późna jura (oksford)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Alvarezsauroidea (?Ornithomimosauria)
400px Autor: Nobu Tamura [1]

Wstęp

Haplocheirus to rodzaj celurozaura, prawdopodobnie bazalnego alwarezzauroia, z początku późnej jury Azji. Jest bardzo istotny dla zbadania relacji między celurozaurami (zob. artykuł o alwarezzauroidach i artykuł o celurozaurach).

Etymologia

Nazwa Haplocheirus to zlatynizowana wersja greckiego haplocheir, znaczącego tyle, co "prosta ręka", co odnosi się do niewyspecjalizowanej budowy dłoni w porównaniu do bardziej zaawansowanych alwarezzauroidów. Epitet gatunkowy - sollers (z łac. "zręczny") - nadano, gdyż prawdopodobnie takson ten potrafił poruszać palcami w sposób niemożliwy dla alwarezzaurydów.

Materiał kopalny

Holotyp (IVPP V15988) to niemal kompletny szkielet, w którym brakuje jedynie dalszych kręgów ogonowych i grzbietowych części kości biodrowych. Należał do starszego młodocianego (subadult) lub młodego dorosłego osobnika.

W skład holotypu wchodzą: czaszka (212,8 mm), żuchwa, 10 kręgów szyjnych, żebra szyjne, 14 kręgów grzbietowych, żebra, 18 rzędów gastralii (żeber brzusznych), kość krzyżowa, 14 proksymalnych i 10 środkowych kręgów ogonowych, 6 dystalnych kręgów ogonowych, szewrony, łopatka, kości: krucza, ramienne (104,3 mm), promieniowe (86 mm), łokciowe (90,1 mm), księżycowa nadgarstka, śródręcza I (22,6 mm), paliczek I-1, pazur I, śródręcza II (57 mm), paliczek II-1, paliczek II-2, pazur II, śródręcza III (26,2 mm), paliczek III-1, paliczek III_2, paliczek III-3, pazur III, niekompletne kości biodrowe, łonowe, kulszowe, udowe (214,3 mm), piszczelowa (269,3 mm), strzałkowa, skokowa, dystalna część kości stępu IV, paliczek II-1, paliczek II-2, pazur II, śródstopia III (144,6 mm), częściowy paliczek III-1, paliczek III-2, paliczek III-3, pazur III, śródstopia IV (134,5 mm), paliczek IV-1, paliczek IV-2, paliczek IV-3, paliczek IV-4, pazur IV, śródstopia V (44,6 mm).

Budowa

Haplocheirus to dość duży rodzaj alwarezzauroida (albo ornitomimozaura) z charakterystycznie zbudowaną czaszką. Autapomorfie (za Choiniere i in., 2010) to: dodatkowe okno w żuchwie położone przedniodorsalnie od okna żuchwowego obecnego u większości teropodów i oddzielonym od niego przednim wyrostkiem kości zębowej oraz III (raczej II - zob. "Redukcja liczby palców u tetanurów" w artykule o nich) kością śródręcza dwa razy krótszą od II (=I). Od (innych?) alwarezzauroidów, prócz cech plezjomorficznych, odróżniały go: heterodontyzm dolnej szczęki - czwarty ząb był powiększony, grzbietowo wypukła krawędź zębodołowa na przedzie żuchwy oraz tylne ząbkowanie zębów wyrastających z kości szczękowej i żuchwy.

Zęby z przodu szczęk były większe niż te w tylnej części. Ogólnymi proporcjami haplocheir przypominał inne bazalne celurozaury. Zob. też artykuł o alwarezzauroidach.

Spis gatunków

Haplocheirus	Choiniere, Xu, Clark, Forster, Guo i Han, 2010
H. sollers	Choiniere, Xu, Clark, Forster, Guo i Han, 2010

Bibliografia

Choiniere, J. N., Xu, X., Clark, J. M., Forster, C. A., Guo, Y. & Han, F. (2010) "A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China" Science, 327, 965, 571-574. DOI: 10.1126/science.1182143

Lee, M.S.Y. & Worthy, T.H. (2011) "Likelihood reinstates Archaeopteryx as a primitive bird" Biology Letters. doi: 10.1098/rsbl.2011.0884