Alectrosaurus

Autor:	Paweł Kozek, Łukasz Czepiński, Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Szymon Jagusztyn
Korekta:	Tomasz Skawiński, Paweł Konarzewski

---

Alectrosaurus (alektrozaur)
Długość	5,8 m
Masa	575 kg
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Chiny - Mongolia Wewnętrzna (formacja Iren Dabasu)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 96 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea Pantyrannosauria
Sylwetka Alectrosaurus wraz z zaznaczeniem znanego materiału kopalnego. Autor: PaleoNeolitic [2]

Wstęp

Alectrosaurus jest jednym z przedstawicieli zaawansowanych tyranozauroidów (do których zaliczają się między innymi Tarbosaurus bataar i Gorgosaurus libratus). Zamieszkiwał dzisiejszą Azję. Alectrosaurus był lżej zbudowany niż Albertosaurus.

Alectrosaurus został odkryty w 1923 podczas jednej z wypraw Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej do Chin dowodzonej przez Roya Chapmana Andrewsa. Został opisany w 1933 przez Gilmore'a.

Materiał kopalny

Niestety nie znaleziono wielu szczątków, dlatego alektrozaur nadal pozostaje tajemniczym, ale na pewno interesującym dinozaurem.

Lektotyp (AMNH 6554) to 2 pazury dłoni(?), fragment stopki łonowej (czyli rozszerzenia dystalnego końca kości łonowej), kość udowa (647 mm), piszczelowa (732 mm), proksymalna część strzałkowej, skokowa piętowa, śródstopia: I , II , III , IV , V, paliczki: I-1 , II-1 , II-2 , III-1 , III-2 , III-3 , IV-1 , IV-2 , IV-3 , IV-4 , pazury stopy: I , II , III , IV. Być może okaz (AMNH 6386) należy do opisywanego taksonu i zawiera paliczek II, kość ramienną, i pazur z pierwszego palca. Natomiast okaz AMNH 6266 składa się z kości czaszki, szczęki i żuchwy. Osobnik mógł być młodociany.

Carr (2023) uznał, że szczątki dawniej przypisane z Uzbekistanu oraz Mongolii nie należą do Alectrosaurus, a jednym pewnym materiałem kopalnym jest lektotyp. Jego zdaniem okaz AMNH 6266 to niezidentyfikowany tyranozauryd.

Anatomia

Alektrozaur wyróżniał się na tle innych tyranozauroidów swymi dużymi, zwężającymi się, ostro zakończonymi pazurami, aczkolwiek bardzo długie kości kończyny górnej były smukłe. Kość udowa z małym czwartym krętarzem i piszczelowa były podobnej długości. Kość skokowa również była wydłużona. Te cechy wskazują na to, że alektrozaur mógł być drapieźnikiem pościgowym, mogącym przemierzać duże odległości, aczkolwiek bez bardzo dużego przyspieszenia. Według Moliny-Pereza i Larramendiego (2019) alektrozaur był szybko poruszającym się dinozaurem. Ich zdaniem mógł rozwinąć prędkość w biegu do 53 km/h. Badanie przeprowadzone w 2001 roku nie wykazało śladów złamań przeciążeniowych na kościach stopy (Rothschild i in., 2001).

Paleoekologia

Alectrosaurus w środowisku naturalnym. Autor: ABelov2014 [1]

Osady z formacji Iren Dabasu sugerują występowanie dolin rzecznych z rozlewiskami o obfitej roślinności. Dane palinologiczne wskazują na dużą różnorodność roślin okrytonasiennych i nagonasiennych. Odnaleziono wiele skamieniałości dinozaurów roślinożernych w korycie rzeki i osadach zalewowych (Van Itterbeeck i in., 2005). Zagrożeniem dla żyjących tam zwierząt roślinożernych był Alectrosaurus. Na terenach formacji Iren Dabasu żyły również ornitomimozaury, terizinozaurydy, hadrozauroidy i troodontydy.

Dinozaur w mediach

Alektrozaur pojawił się w filmie "Planet Dinosaur" z 2011, gdzie para tych drapieżników atakuje wysiadującego jaja Gigantoraptor.

Etymologia

Alectrosaurus to "odosobniony jaszczur" (gr. alektros + sauros), co odnosi się do odmienności tego teropoda od innych znanych w tym czasie (później okazało się, że przypisywana mu kończyna przednia należała do terizinozauroida). Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę - George'a Olsena.

Spis gatunków

Alectrosaurus	Gilmore, 1933
A. olseni	Gilmore, 1933
= Albertosaurus olseni	(Gilmore, 1933) Paul, 1988
A. periculosus	(Ryabinin, 1930) Young, 1958	= ?Tarbosaurus periculosus

Wybrana bibliografia

Carr, T. D.; Williamson, T. E. (2005). "A reappraisal of tyrannosauroids from Iren Dabasu, Inner Mongolia, People's Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (3).

Carr, T. D. (2023). "A reappraisal of tyrannosauroid fossils from the Iren Dabasu Formation (Coniacian–Campanian), Inner Mongolia, People’s Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology, e2199817. doi:10.1080/02724634.2023.2199817

Gilmore, C. W. (1933). "Dinosaurian fauna of the Iren Dabasu Formation". Bulletin of the American Museum of Natural History 67:23-78

Mader, B. J.; Bradley, R. L. (1989). "A redescription and revised diagnosis of the syntypes of the Mongolian tyrannosaur Alectrosaurus olseni". Journal of Vertebrate Paleontology. 9 (1): 41–55. doi:10.1080/02724634.1989.10011737

Mortimer, online [3]

Rothschild, B.; Tanke, D.; Ford, T. (2001). "Theropod stress fractures and tendon avulsions as a clue to activity". Mesozoic Vertebrate Life. Indiana University Press. pp. 331–336.

Van Itterbeeck, J., Horne, D. J., Bultynck, P., & Vandenberghe, N. (2005). "Stratigraphy and palaeoenvironment of the dinosaur-bearing Upper Cretaceous Iren Dabasu Formation, Inner Mongolia, People's Republic of China". Cretaceous Research, 26(4), 699-725. doi:10.1016/j.cretres.2005.03.004