Bissektipelta

Autor:	Dawid Mazurek
Korekta:	Adrian Sztuba

---

Bissektipelta
Długość	?
Masa	?
Dieta	roślinożerny/wszystkożerny
Miejsce	Uzbekistan pustynia Kyzył-kum (formacja Bissekty)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 93,9 - 89,8 Ma Ma późna kreda (turon)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Ankylosauridae
Rekonstrukcja Pinacosaurus. Bissektipelta mogła być podobna, choć miała inną ornamentację czaszki. Autor: "DiBgd" [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja Bissekty, Uzbekistan|\u003Csmall\u003E \u003Ci\u003EBissektipelta archibaldi\u003C/i\u003E\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Bissekty, Uzbekistan| Bissektipelta archibaldi\n","link":"","lat":42.1084091000000029225702746771275997161865234375,"lon":62.61259220000000169648046721704304218292236328125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Bissektipelta to późnokredowy (turon) ankylozauryd z terenów dzisiejszego Uzbekistanu.

Etymologia

Ten dinozaur swą nazwę wziął od macierzystej formacji Bissekty oraz od greckiego “pelta”, czyli “tarcza”. Nazwa gatunkowa honoruje prof. J. Davida Archibalda.

Występowanie

Bissektipelta to rodzaj znany jedynie z holotypu (okaz ZIN PH 1/16) - puszki mózgowej i dachu czaszki. Został znaleziony w 1998 roku przez wyprawę uzbekistańsko-rosyjsko-brytyjsko-amerykańsko-kanadyjską.

Początkowo zaliczono go do mongolskiego rodzaju Amtosaurus jako A. archibaldi, ale gdy gatunek typowy (Amtosaurus magnus) okazał się być w rzeczywistości nieoznaczalną czaszką jakiegoś dinozaura ptasiomiednicznego (niekoniecznie ankylozaura), dla skamieniałości z Uzbekistanu utworzono nowy rodzaj.

Budowa

Mimo nielicznego materiału kopalnego Bissektipelta jest ważnym rodzajem. Wyróżniał się spośród innych ankylozaurów wzorem ornamentacji czaszki - w części czołowej i ciemieniowej czaszki znajdowały się trzy duże płaskie kości pokrywające czaszkę (caputegulae). Bruzdy je rozdzielające tworzyły charakterystyczny kształt “Y”.

Alifanov i Saveliev (2019) wykonali odlew wnętrza czaszki Bissektipelta, co pozwoliło na nieco lepsze poznanie tego dinozaura. Mózg był niewielki w stosunku do wielkości ciała i głowy, a budową przypominał mózgi dzisiejszych gadów. Bissektipelta miała dobrze rozwiniętą węch, za to słaby słuch i wzrok. Autorzy tego badania uznali, że prawdopodobnie był to wszystkożerny dinozaur.

Spis gatunków

Bissektipelta	Parish i Barrett, 2004
B. archibaldi	(Averianov, 2002) Parish i Barrett, 2004
= Amtosaurus archibaldi	Averianov, 2002

Bibliografia

Alifanov, V. R., Saveliev, S. V. (2019). "The Brain Morphology and Neurobiology in Armored Dinosaur Bissekipelta archibaldi (Ankylosauridae) from the Late Cretaceous of Uzbekistan". Paleontological Journal, 53(3), 315–321. doi:10.1134/s003103011903002x

Arbour, V. M. (2014). "Systematics, evolution, and biogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Ph.D thesis, University of Alberta [2]

Aviarianov, A. O. 2002. "An ankylosaurid (Ornithischia: Ankylosauria) from the Upper Cretaceous Bissekty Formation of Uzbekistan". Bulletin de l'Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique. Sciences de la Terre 72: 97-110

Parish, J. C., Barrett, P. M. (2004). "A reappraisal of the ornithischian dinosaur Amtosaurus magnus Kurzanov and Tumanova 1978, with comments on the status of A. archibaldi Averianov 2002". Canadian Journal of Earth Sciences, 41(3), 299–306. doi:10.1139/e03-101