Kunbarrasaurus

Autor:	Maciej Ziegler
Korekta:	Tomasz Sokołowski, Adrian Tkocz, Marcin Szermański, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski

---

Kunbarrasaurus (kunbarrazaur)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Australia - Queensland (formacja Allaru)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 105-100 ?(97) Ma wczesna kreda (późny alb - ?wczesny cenoman)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Parankylosauria
Szkielet holotypowy Kunbarrasaurus. Źródło: Poropat i in., 2023 [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emu\u0142owce Allaru, na zach\u00f3d od Richmond, Queensland, \u003Ca href=\"/wiki/Australia\" title=\"Australia\"\u003EAustralia\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003EHolotyp \u003Ci\u003EK. ieversi\u003C/i\u003E - QM F1801.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"mu\u0142owce Allaru, na zach\u00f3d od Richmond, Queensland, Australia|Holotyp K. ieversi - QM F1801.\n","link":"","lat":-20.89999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":143.599999999999994315658113919198513031005859375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Kunbarrasaurus to nazwany w 2015 roku dinozaur pancerny żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Australii. Jego szczątki zostały odnalezione już w 1989 roku i przez lata były przypisane do Minmi - dotychczas jedynego znanego australijskiego ankylozaura, lecz już początkiem 2015 roku Arbour i Currie uznali go za prawdopodobnie osobny ważny rodzaj.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Leahey i in. 2015[1].

Holotyp (QM F1801) pochodzi z osadów formacji Allaru i jest najlepiej zachowanym dinozaurem ze wschodniej Gondwany. Brakuje dystalnych części kończyn, ostatnich kręgów ogonowych i przodu czaszki. Przez wiele lat był to materiał przypisany do Minmi jako Minmi sp.

Frauenfelder i in. (2022) do omawianego rodzaju przypisują również niekompletną czaszkę o numerze katalogowym SAMA P40536 datowaną na alb.

Budowa

Kunbarrasaurus był stosunkowo niedużym czworonożnym roślinożercą, podobnie jak inne prymitywne ankylozaury. Miał duże tarczki na szyi oskrzydlające barki i biodra oraz dodatkowo płytki na ogonie o nieustalonym dotychczas położeniu. Jego czaszka charakteryzowała się płaskim dachem i była pozbawiona rogów na kościach łuskowych i kwadratowo-jarzmowych, typowych dla zaawansowanych ankylozaurów. Patrząc z góry, miała pięcioboczny kształt. Długość czaszki o ok. 30% przekraczała jej szerokość. Jedną z charakterystycznych cech kunbarrazaura było niezwykle duże ucho wewnętrzne o niespotykanej u innych dinozaurów morfologii (Leahey i in., 2015).

Paleobiologia

W okolicach jamy brzusznej holotypu Kunbarrasaurus zachowała się skamieniała zawartość jelit. Obejmuje ona pozostałości włóknistej lub naczyniowej tkanki roślinnej, ziarna, owocniki oraz prawdopodobnie zarodnie paproci. Nasiona i owocniki zostały połknięte w całości. Sposób zachowania tkanki roślinnej sugeruje, że została ona wcześniej pocięta przy użyciu zębów. Nie znaleziono śladów gastrolitów, tak więc rozdrabnianie pokarmu odbywało się głównie w jamie ustnej (Molnar i Clifford, 2001).

Obraz wnętrza czaszki uzyskany dzięki tomografii komputerowej. Źródło: Leahey i in. 2015[2].

Systematyka

Analiza przeprowadzona przez Soto-Acuñę i in. (2021) wykazała, że Kunbarrasaurus to prymitywny ankylozaur blisko spokrewniony z Stegouros i Antarctopelta. Tworzą one klad Parankylosauria zamieszkujący dawne obszary Gondwany.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Kunbarrasaurus to zbitek słów Kunbarra (kunbara - słowa oznaczającego "tarczę" w języku Mayi [Wunumara]) i greckiego sauros (σαυρoς), a więc "jaszczur". Epitet gatunkowy ieversi honoruje Iana Ieversa, odkrywcę holotypu. Cała nazwa znaczy więc "tarczowy jaszczur Ieversa".

Spis gatunków

Kunbarrasaurus	Leahey, Molnar, Carpenter, Witmer & Salisbury, 2015
K. ieversi	Leahey, Molnar, Carpenter, Witmer & Salisbury, 2015

Bibliografia

Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2015.1059985

Frauenfelder, T. G., Bell, P. R., Brougham, T., Bevitt, J. J., Bicknell, R. D., Kear, B. P., ... & Campione, N. E. (2022). "New Ankylosaurian Cranial Remains From the Lower Cretaceous (Upper Albian) Toolebuc Formation of Queensland, Australia". Frontiers in Earth Science, 48. doi:10.3389/feart.2022.803505

Leahey, L.G., Molnar, R.E., Carpenter, K., Witmer, L.M. & Salisbury, S.W. (2015) Cranial osteology of the ankylosaurian dinosaur formerly known as Minmi sp. (Ornithischia: Thyreophora) from the Lower Cretaceous Allaru Mudstone of Richmond, Queensland, Australia. PeerJ 3:e1475. [4]

Molnar, R.E. & Clifford, H. T. (2001). "An ankylosaurian cololite from Queensland, Australia". W: Carpenter, K. The Armored Dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press. 399–412

Soto-Acuña, S., Vargas, A. O., Kaluza, J., Leppe, M. A., Botelho, J. F., Palma-Liberona, J., ... & Rubilar-Rogers, D. (2021). Bizarre tail weaponry in a transitional ankylosaur from subantarctic Chile. Nature, 600(7888), 259-263. doi:10.1038/s41586-021-04147-1