Bellatoripes: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Bellatoripes''}} {{Trop |Autor = Szymon Jagusztyn |Korekta = |nazwa = Bellatoripes |długość...") |
|||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
[[Tyrannosauripodidae]] | [[Tyrannosauripodidae]] | ||
|czas = {{Występowanie|80|68}} | |czas = {{Występowanie|80|68}} | ||
| − | ok. | + | ok. 80-68 [[Ma]]<br> |
<small>[[późna kreda]] (późny [[kampan]] - wczesny [[mastrycht]])</small> | <small>[[późna kreda]] (późny [[kampan]] - wczesny [[mastrycht]])</small> | ||
|miejsce = [[Kanada]] - Kolumbia Brytyjska | |miejsce = [[Kanada]] - Kolumbia Brytyjska | ||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
==Wygląd i budowa== | ==Wygląd i budowa== | ||
Pozostawione tropy są trójpalczaste. Palce [[Trop#Anatomia|II]] i [[Trop#Anatomia|IV]] są tej samej wielkości, [[Trop#Anatomia|III]] jest niewiele większy. Trop ma owalny zarys, ma wyjątkowo masywne palce i częściowo zachowane środstopie. Na jednym z tropów widoczny jest palec [[Trop#Anatomia|I]], który był szczątkowy, podobnie jak u dzisiejszych ptaków. Badanie geometryczne i osteometryczne z 2020 roku potwierdziły hipotezy, że wraz ze wzrostem tyranozaurydów następowała utrata ich zwinności i wydajności ruchu na skutek zwiększenia wytrzymałości paliczków w celu utrzymania ciężaru i stabilności bardzo dużego drapieżnika (Enriquez i in.,2020). | Pozostawione tropy są trójpalczaste. Palce [[Trop#Anatomia|II]] i [[Trop#Anatomia|IV]] są tej samej wielkości, [[Trop#Anatomia|III]] jest niewiele większy. Trop ma owalny zarys, ma wyjątkowo masywne palce i częściowo zachowane środstopie. Na jednym z tropów widoczny jest palec [[Trop#Anatomia|I]], który był szczątkowy, podobnie jak u dzisiejszych ptaków. Badanie geometryczne i osteometryczne z 2020 roku potwierdziły hipotezy, że wraz ze wzrostem tyranozaurydów następowała utrata ich zwinności i wydajności ruchu na skutek zwiększenia wytrzymałości paliczków w celu utrzymania ciężaru i stabilności bardzo dużego drapieżnika (Enriquez i in.,2020). | ||
| + | [[Plik:Bellatoripes.png|300px|thumb|right|3 szlaki ''Bellatoripes'' Autor: McCrea i in. Źródło:[https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0103613].]] | ||
==Interpretacja== | ==Interpretacja== | ||
Ze względu na miejsce, czas i wielkość tropów ich identyfikacja jest dosyć jasna jako tropy dużych tyranozaurydów. Mogły zostać pozostawione przez [[Gorgosaurus|gorgozaura]], [[Albertosaurus|albertozaura]] lub inny niepoznany jeszcze rodzaj tyranozauryda. Tropy zostały pozostawione przez dorosłe osobniki w wieku prawdopodobnie 25-29 lat. | Ze względu na miejsce, czas i wielkość tropów ich identyfikacja jest dosyć jasna jako tropy dużych tyranozaurydów. Mogły zostać pozostawione przez [[Gorgosaurus|gorgozaura]], [[Albertosaurus|albertozaura]] lub inny niepoznany jeszcze rodzaj tyranozauryda. Tropy zostały pozostawione przez dorosłe osobniki w wieku prawdopodobnie 25-29 lat. | ||
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
===Zachowania stadne=== | ===Zachowania stadne=== | ||
| − | Tropy z Kolumbii Brytyjskiej są jedynym pewnym dowodem zachowań stadnych u tyranozaurydów. Wiemy to gdyż tropy są ze sobą skoordynowane- zwierzęta szły w tym samym kierunku obok siebie, oraz nie różnią się znacząco wielkością i wyglądem. Co ciekawe, grupa dinozaurów mogła być większa, gdyż jedynie niewielki obszarowo teren był odpowiedni do zachowania tropów. | + | Tropy z Kolumbii Brytyjskiej są jedynym pewnym dowodem zachowań stadnych u tyranozaurydów. Wiemy to gdyż tropy są ze sobą skoordynowane- zwierzęta szły w tym samym kierunku obok siebie, oraz nie różnią się znacząco wielkością i wyglądem. Co ciekawe, grupa dinozaurów mogła być większa, gdyż jedynie niewielki obszarowo teren był odpowiedni do zachowania tropów. Zobacz więcej: [[Tyrannosauroidea#Zachowania społeczne]] |
| − | [[Plik:Bellatoripes_photogrammetry.png|300px|thumb|right|Fotogrametria tropów toru A Autor: McCrea i in. Źródło: | + | [[Plik:Bellatoripes_photogrammetry.png|300px|thumb|right|Fotogrametria tropów toru A Autor: McCrea i in. Źródło: [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0103613].]] |
===Prędkość i chód=== | ===Prędkość i chód=== | ||
Długość kroku wynosiła 3,5 m, a zwierzęta poruszały się dosyć spokojnym, spacerowym tempem 8 km/h. Prawdopodobnie z taką prędkością poruszała się większość dużych tyranozaurydów, co nie oznacza, że nie mogły znacznie przyspieszać na krótkim dystansie. Tropy wskazują, że ich twórcy poruszali się, stawiając stopa za stopą i przenosząc ciężar ciała z jednej strony na drugą, kołysząc się na boki. Stopy były skierowane nie równolegle do kierunku ruchu, lecz były częściowo zrotowane do wewnątrz. Wyjątkową cechą ruchu twórców ''Bellatoripes'' była kinematyka ich ruchu. Po postawieniu stopy na podłożu, zwierzę przesuwało ją do tyłu, aby następne się odbić. Podobnie poruszają się dzisiejsze strusie, ale inne teropody ciągnęły palce po podłożu, gdy robiły krok wprzód. Być może jest to cecha wyjątkowa dla tyranozaurydów, co dawałoby im przewagę nad innymi teropodami ich czasów. | Długość kroku wynosiła 3,5 m, a zwierzęta poruszały się dosyć spokojnym, spacerowym tempem 8 km/h. Prawdopodobnie z taką prędkością poruszała się większość dużych tyranozaurydów, co nie oznacza, że nie mogły znacznie przyspieszać na krótkim dystansie. Tropy wskazują, że ich twórcy poruszali się, stawiając stopa za stopą i przenosząc ciężar ciała z jednej strony na drugą, kołysząc się na boki. Stopy były skierowane nie równolegle do kierunku ruchu, lecz były częściowo zrotowane do wewnątrz. Wyjątkową cechą ruchu twórców ''Bellatoripes'' była kinematyka ich ruchu. Po postawieniu stopy na podłożu, zwierzę przesuwało ją do tyłu, aby następne się odbić. Podobnie poruszają się dzisiejsze strusie, ale inne teropody ciągnęły palce po podłożu, gdy robiły krok wprzód. Być może jest to cecha wyjątkowa dla tyranozaurydów, co dawałoby im przewagę nad innymi teropodami ich czasów. | ||
| − | [[Plik:Bellatoripes_trackmaking.png|300px|thumb|right|Hipotetyczny ruch ''Bellatoripes'' Autor: McCrea i in. Źródło: | + | [[Plik:Bellatoripes_trackmaking.png|300px|thumb|right|Hipotetyczny ruch ''Bellatoripes'' Autor: McCrea i in. Źródło:[https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0103613].]] |
===Paleopatologia=== | ===Paleopatologia=== | ||
Powtarzająca się 2 lewa stopa toru A ukazuje ślady patologii, jaka dotknęła tego teropoda. Palec [[Trop#Anatomia|II]] jest skrócony o 14 centymetrów. Jako, że trop kończy się nierównym, zaostrzonym brzegiem możemy przypuszczać, że doszło do amputacji przedostatnich paliczków. Co interesujące, nie wpłynęło to w znaczący sposób na sposób poruszania teropoda, ponieważ długość kroku i inne wartości wskazują na standardową lokomocję. Jednakże, prawa stopa jest wygięta na zewnątrz, a nie od wewnątrz w stosunku do kierunku przemieszczenia, co jest kolejnym argumentem hipotezą utraty palca. | Powtarzająca się 2 lewa stopa toru A ukazuje ślady patologii, jaka dotknęła tego teropoda. Palec [[Trop#Anatomia|II]] jest skrócony o 14 centymetrów. Jako, że trop kończy się nierównym, zaostrzonym brzegiem możemy przypuszczać, że doszło do amputacji przedostatnich paliczków. Co interesujące, nie wpłynęło to w znaczący sposób na sposób poruszania teropoda, ponieważ długość kroku i inne wartości wskazują na standardową lokomocję. Jednakże, prawa stopa jest wygięta na zewnątrz, a nie od wewnątrz w stosunku do kierunku przemieszczenia, co jest kolejnym argumentem hipotezą utraty palca. | ||
| − | + | ==Paleoekologia== | |
| − | Wokół tropów ''Bellatoripes'' znaleziono bardzo wiele tropów ''[[Hadrosauropodus]'', które mogły stanowić potencjalną ofiarę dla tych dużych tyranozaurydów. | + | Wokół tropów ''Bellatoripes'' znaleziono bardzo wiele tropów ''[[Hadrosauropodus]]'', które mogły stanowić potencjalną ofiarę dla tych dużych tyranozaurydów. |
| − | Na tropy nakłada się również zmierzający w przeciwnym kierunku odcisk stopy ''[[Saurexallopus|Saurexallopus cordata]]''. Wśród tych dwóch ichnorodzajów również zaobserwowano zachowania stadne (Enriquez i in.,2022). | + | Na tropy nakłada się również zmierzający w przeciwnym kierunku odcisk stopy ''[[Saurexallopus|Saurexallopus cordata]]''. Wśród tych dwóch ichnorodzajów również zaobserwowano zachowania stadne (Enriquez i in.,2022). Zobacz więcej: [[Wapiti]] |
| − | + | ==Bibliografia== | |
<small> | <small> | ||
| − | McCrea RT, Buckley LG, Farlow JO, Lockley MG, Currie PJ, Matthews NA, Pemberton SG (2014). A 'terror of tyrannosaurs': the first trackways of tyrannosaurids and evidence of gregariousness and pathology in Tyrannosauridae. PLoS One. | + | McCrea RT, Buckley LG, Farlow JO, Lockley MG, Currie PJ, Matthews NA, Pemberton SG (2014). A 'terror of tyrannosaurs': the first trackways of tyrannosaurids and evidence of gregariousness and pathology in Tyrannosauridae. PLoS One. [https://doi.org/10.1371/journal.pone.0103613]. |
J. Enriquez ,Nicolás E. Campione,Matt A. White,Federico Fanti,Robin L. Sissons,Corwin Sullivan,Matthew J. Vavrek,Phil R. Bell (2022). The dinosaur tracks of Tyrants Aisle: An Upper Cretaceous ichnofauna from Unit 4 of the Wapiti Formation (upper Campanian), Alberta, Canada. PloS One. | J. Enriquez ,Nicolás E. Campione,Matt A. White,Federico Fanti,Robin L. Sissons,Corwin Sullivan,Matthew J. Vavrek,Phil R. Bell (2022). The dinosaur tracks of Tyrants Aisle: An Upper Cretaceous ichnofauna from Unit 4 of the Wapiti Formation (upper Campanian), Alberta, Canada. PloS One. | ||
| − | + | [https://doi.org/10.1371/journal.pone.0262824] | |
| − | Enriquez, N. J., Campione, N. E., Brougham, T., Fanti, F., White, M. A., Sissons, R. L., … Bell, P. R. (2020). Exploring possible ontogenetic trajectories in tyrannosaurids using tracks from the Wapiti Formation (upper Campanian) of Alberta, Canada. Journal of Vertebrate Paleontology, 40(6). | + | Enriquez, N. J., Campione, N. E., Brougham, T., Fanti, F., White, M. A., Sissons, R. L., … Bell, P. R. (2020). Exploring possible ontogenetic trajectories in tyrannosaurids using tracks from the Wapiti Formation (upper Campanian) of Alberta, Canada. Journal of Vertebrate Paleontology, 40(6). [https://doi.org/10.1080/02724634.2021.1878201] |
[[Kategoria:Ichnotaksony]] | [[Kategoria:Ichnotaksony]] | ||
Aktualna wersja na dzień 18:14, 2 maj 2024
| Autor: | Szymon Jagusztyn |
| Bellatoripes | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 52,3- 67,0 cm | ||||
| Szerokość | 51,5- 56,0 cm | ||||
| Chód | dwunożny | ||||
| Układ palców | II, III, IV | ||||
| Prawdopodobny sprawca | tyranozauryd | ||||
| Miejsce | Kanada - Kolumbia Brytyjska
(formacja Wapiti) | ||||
| Czas |
ok. 80-68 Ma | ||||
| Systematyka ichnologiczna | Dinosauria | ||||
 Trop i szlak Bellatoripes Autor: McCrea i in. Źródło:[5]
Porównanie wielkości Bellatoripes i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Bellatoripes to ichnorodzaj tropu dinozaura, pozostawionego przez tyranozauryda na terenie Kanady.
Etymologia
Bellatoripes oznacza "wojownicza stopa", pochodzi od łacińskich słów bellatorius i pes. Epitet gatunkowy fredlundi honoruje Aarona Fredlunda, który w 2011 roku odnalazł tropy na terenie Kolumbii Brytyjskiej.
Tafonomia
Tropy zostały zachowane na powierzchni drobnoziarnistego, mulistego piaskowca, który został następnie przykryty cienką warstwą iłowca. Wiemy, że są to tropy sensu stricto, ponieważ zachowały się odciski skóry, niewidoczne na podtropach i odlewach. Zobacz więcej Trop#Tafonomia.
Historia badań i przypisany materiał
Jak wspomniano wcześniej, tropy zostały znalezione jesienią 2011 roku przez lokalnego przewodnika. Pod koniec października zostały odkryte pozostałe tropy toru A, a w następnym roku toru B i C. W sumie znaleziono 7 tropów należących do 3 różnych osobników. Ślady pozostały w terenie, wykonano ich silikonowe odlewy.
Znaczenie odkrycia
Pomimo iż zapis kostny tyranozaurydów jest dosyć kompletny, to do tej pory odnaleziono zaledwie kilka tropów tych zwierząt z Kanady, Mongolii- formacji Nemegt i z USA, które nazwano Tyrannosauripus pilmorei. Odnalezione tropy są bardzo ważne z punktu widzenia paleobiologii i behawioru tych zwierząt (patrz poniżej)
Wygląd i budowa
Pozostawione tropy są trójpalczaste. Palce II i IV są tej samej wielkości, III jest niewiele większy. Trop ma owalny zarys, ma wyjątkowo masywne palce i częściowo zachowane środstopie. Na jednym z tropów widoczny jest palec I, który był szczątkowy, podobnie jak u dzisiejszych ptaków. Badanie geometryczne i osteometryczne z 2020 roku potwierdziły hipotezy, że wraz ze wzrostem tyranozaurydów następowała utrata ich zwinności i wydajności ruchu na skutek zwiększenia wytrzymałości paliczków w celu utrzymania ciężaru i stabilności bardzo dużego drapieżnika (Enriquez i in.,2020).
Interpretacja
Ze względu na miejsce, czas i wielkość tropów ich identyfikacja jest dosyć jasna jako tropy dużych tyranozaurydów. Mogły zostać pozostawione przez gorgozaura, albertozaura lub inny niepoznany jeszcze rodzaj tyranozauryda. Tropy zostały pozostawione przez dorosłe osobniki w wieku prawdopodobnie 25-29 lat.
Paleobiologia
Zachowania stadne
Tropy z Kolumbii Brytyjskiej są jedynym pewnym dowodem zachowań stadnych u tyranozaurydów. Wiemy to gdyż tropy są ze sobą skoordynowane- zwierzęta szły w tym samym kierunku obok siebie, oraz nie różnią się znacząco wielkością i wyglądem. Co ciekawe, grupa dinozaurów mogła być większa, gdyż jedynie niewielki obszarowo teren był odpowiedni do zachowania tropów. Zobacz więcej: Tyrannosauroidea#Zachowania społeczne
Prędkość i chód
Długość kroku wynosiła 3,5 m, a zwierzęta poruszały się dosyć spokojnym, spacerowym tempem 8 km/h. Prawdopodobnie z taką prędkością poruszała się większość dużych tyranozaurydów, co nie oznacza, że nie mogły znacznie przyspieszać na krótkim dystansie. Tropy wskazują, że ich twórcy poruszali się, stawiając stopa za stopą i przenosząc ciężar ciała z jednej strony na drugą, kołysząc się na boki. Stopy były skierowane nie równolegle do kierunku ruchu, lecz były częściowo zrotowane do wewnątrz. Wyjątkową cechą ruchu twórców Bellatoripes była kinematyka ich ruchu. Po postawieniu stopy na podłożu, zwierzę przesuwało ją do tyłu, aby następne się odbić. Podobnie poruszają się dzisiejsze strusie, ale inne teropody ciągnęły palce po podłożu, gdy robiły krok wprzód. Być może jest to cecha wyjątkowa dla tyranozaurydów, co dawałoby im przewagę nad innymi teropodami ich czasów.
Paleopatologia
Powtarzająca się 2 lewa stopa toru A ukazuje ślady patologii, jaka dotknęła tego teropoda. Palec II jest skrócony o 14 centymetrów. Jako, że trop kończy się nierównym, zaostrzonym brzegiem możemy przypuszczać, że doszło do amputacji przedostatnich paliczków. Co interesujące, nie wpłynęło to w znaczący sposób na sposób poruszania teropoda, ponieważ długość kroku i inne wartości wskazują na standardową lokomocję. Jednakże, prawa stopa jest wygięta na zewnątrz, a nie od wewnątrz w stosunku do kierunku przemieszczenia, co jest kolejnym argumentem hipotezą utraty palca.
Paleoekologia
Wokół tropów Bellatoripes znaleziono bardzo wiele tropów Hadrosauropodus, które mogły stanowić potencjalną ofiarę dla tych dużych tyranozaurydów. Na tropy nakłada się również zmierzający w przeciwnym kierunku odcisk stopy Saurexallopus cordata. Wśród tych dwóch ichnorodzajów również zaobserwowano zachowania stadne (Enriquez i in.,2022). Zobacz więcej: Wapiti
Bibliografia
McCrea RT, Buckley LG, Farlow JO, Lockley MG, Currie PJ, Matthews NA, Pemberton SG (2014). A 'terror of tyrannosaurs': the first trackways of tyrannosaurids and evidence of gregariousness and pathology in Tyrannosauridae. PLoS One. [6].
J. Enriquez ,Nicolás E. Campione,Matt A. White,Federico Fanti,Robin L. Sissons,Corwin Sullivan,Matthew J. Vavrek,Phil R. Bell (2022). The dinosaur tracks of Tyrants Aisle: An Upper Cretaceous ichnofauna from Unit 4 of the Wapiti Formation (upper Campanian), Alberta, Canada. PloS One. [7]
Enriquez, N. J., Campione, N. E., Brougham, T., Fanti, F., White, M. A., Sissons, R. L., … Bell, P. R. (2020). Exploring possible ontogenetic trajectories in tyrannosaurids using tracks from the Wapiti Formation (upper Campanian) of Alberta, Canada. Journal of Vertebrate Paleontology, 40(6). [8]
