Guanlong: Różnice pomiędzy wersjami
(nowy) |
(poprawki) |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
| Korekta: | | Korekta: | ||
|- | |- | ||
| − | | [[ | + | | [[Maciej Ziegler]], [[Dawid Mazurek]], [[Marcin Pałdyna]] |
| [[Tomasz Sokołowski]], [[Adrian Tkocz]] | | [[Tomasz Sokołowski]], [[Adrian Tkocz]] | ||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| − | [[Coelurosauria]] | + | ? [[Coelurosauria]] |
| − | [[Tyrannosauroidea]] | + | ? [[Tyrannosauroidea]] |
? [[Proceratosauridae]] | ? [[Proceratosauridae]] | ||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Guanlong'' ("smok w koronie") to [[bazalny]] [[tyranozauroid]], którego odkrycie pozwala zrozumieć ewolucję | + | ''Guanlong'' ("smok w koronie") to prawdopodobnie [[bazalny]] [[tyranozauroid]], którego odkrycie pozwala zrozumieć ewolucję tej grupy, gdyż miał cechy łączącego go z innymi prymitywnymi [[celurozaur]]ami. Epitet gatunkowy (chińskie ''wucai'' - "pięć kolorów") odnosi się do wielokolorowych skał, w których odnaleziono guanlonga. |
==Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny== | ==Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny== | ||
| − | Guanlong wucaii znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich ([[holotyp]] IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi ([[paratyp]] IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis ''[[Limusaurus#Pu.C5.82apki_na_limuzaury_i_etymologia|Limusaurus]]''). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 przez Xinga [[Xu]] i współpracowników. | + | ''Guanlong wucaii'' znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich ([[holotyp]] IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi ([[paratyp]] IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis ''[[Limusaurus#Pu.C5.82apki_na_limuzaury_i_etymologia|Limusaurus]]''). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 przez Xinga [[Xu]] i współpracowników. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
Do unikatowych cech guanlonga należy duży grzebień kostny, w którym za życia znajdowały się worki powietrzne, służące być może do wydawania dźwięków w czasie godów. W pysku posiadał zęby w kształcie litery "D", co jest charakterystyczne dla [[tyranozauroid]]ów. Przednie trójpalczaste kończyny u tego dinozaura były proporcjonalnie znacznie dłuższe od tych, które miały późniejsze formy tej grupy. | Do unikatowych cech guanlonga należy duży grzebień kostny, w którym za życia znajdowały się worki powietrzne, służące być może do wydawania dźwięków w czasie godów. W pysku posiadał zęby w kształcie litery "D", co jest charakterystyczne dla [[tyranozauroid]]ów. Przednie trójpalczaste kończyny u tego dinozaura były proporcjonalnie znacznie dłuższe od tych, które miały późniejsze formy tej grupy. | ||
| − | ==''Guanlong'' a ''Monolophosaurus''== | + | ==Filogeneza, ''Guanlong'' a ''Monolophosaurus''== |
| − | Według raczej odrzucanej obecnie hipotezy ''Guanlong'' jest [[takson siostrzany|siostrzanym taksonem]] lub młodym nieco starszego geologicznie ''[[Monolophosaurus]]''. Oba [[tetanur]]y miały na głowie charakterystyczny kostny grzebień. | + | Dominuje hipoteza, że ''Guanlong'' to [[bazalny]] [[tyranozauroid]], prawdopodobnie należący do [[Proceratosauridae]] (zob. [[Tyrannosauroidea#Kladogramy]]). Według innej, raczej odrzucanej obecnie hipotezy, którą przedstawił Carr na konferencji Society Vertebrate Paleontology w 2006 roku, ''Guanlong'' jest [[takson siostrzany|siostrzanym taksonem]] lub młodym nieco starszego geologicznie ''[[Monolophosaurus]]''. Oba [[tetanur]]y miały na głowie charakterystyczny kostny grzebień i kilka innych cech wspólnych. Paul w 2010 roku utworzył nawet kombinację ''Monolophosaurus wucaii'' (żeby było ciekawiej, oba umieszcza w [[Sinraptoridae]]), jednak jak sam zastrzega, jego książka nie ma charakteru formalnej propozycji. Według [[analiza filogenetyczna|analizy filogenetycznej]] opublikowanej przez [[Tyrannosauroidea#Carr_i_Williamson.2C_2010|Carra i Williamsona w 2010]] roku [[klad]] ''Guanlong''+''Monolophosaurus'' znajduje się na zewnątrz [[Coelurosauria]]. Wg nieoficjalnych analiz (Mortimer, online) guanlong może być celurozaurem bliższym [[takson]]owi [[Maniraptoriformes]] niż Tyrannosauroidea. |
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
| Linia 71: | Linia 71: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | <small>Brusatte, | + | <small>Brusatte, S.L., Benson, R.B.J., Currie, P.J. & Zhao, X. (2010) "The skull of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) and its implications for early theropod phylogeny and evolution" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 573–607. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00563.x. |
| − | Carr T. | + | Carr, T.D. & Williamson, T.E. (2010) "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 30, 1-16. |
| − | Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. ( | + | Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. (2010) "A basal coelurosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Jurassic (Oxfordian) of the Shishugou Formation in Wucaiwan, People's Republic of China" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(6), 1773-1796. doi: 10.1080/02724634.2010.520779 |
Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125. | Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125. | ||
| Linia 81: | Linia 81: | ||
Rauhut, O.W.M., Milner, A.C. & Moore-Fay, S. (2010) "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 155-195. | Rauhut, O.W.M., Milner, A.C. & Moore-Fay, S. (2010) "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 155-195. | ||
| − | Xu, X., Clark, J.M., Forster, C. A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C. | + | Xu, X., Clark, J.M., Forster, C.A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C. & Zhao, Q. (2006) "A basal tyrannosauroid dinosaur from the Late Jurassic of China" Nature, 439, 715-718. |
| − | Zhao, | + | Zhao, X., Benson, R.B.J., Brusatte, S.L. & Currie, P,J. (2010) "The postcranial skeleton of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) from the Middle Jurassic of Xinjiang, China, and a review of Middle Jurassic Chinese theropods" Geological Magazine, 147(1), 13–27. doi:10.1017/S0016756809990240. |
| − | Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii</small> | + | Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii |
| + | |||
| + | Carr, T. (2006) "Is Guanlong a tyrannosauroid or a subadult Monolophosaurus?" Journal of Vertebrate Paleontology, 26(3), 48A. | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.</small> | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| + | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
| + | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
| + | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| + | [[Kategoria:Coelurosauria]] | ||
| + | [[Kategoria:Tyrannosauroidea]] | ||
| + | [[Kategoria:Azja]] | ||
| + | [[Kategoria:Chiny]] | ||
| + | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
| + | [[Kategoria:Jura]] | ||
| + | [[Kategoria:Oksford]] | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 11:42, 28 lis 2011
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler, Dawid Mazurek, Marcin Pałdyna | Tomasz Sokołowski, Adrian Tkocz |
| Guanlong (guanlong) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 3 m |
| Masa: | ok. 75 kg |
| Miejsce występowania: | Chiny - Sinkciang |
| Czas występowania | 161-158 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Andrey Atuchin [1]. | |
Wstęp
Guanlong ("smok w koronie") to prawdopodobnie bazalny tyranozauroid, którego odkrycie pozwala zrozumieć ewolucję tej grupy, gdyż miał cechy łączącego go z innymi prymitywnymi celurozaurami. Epitet gatunkowy (chińskie wucai - "pięć kolorów") odnosi się do wielokolorowych skał, w których odnaleziono guanlonga.
Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny
Guanlong wucaii znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich (holotyp IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi (paratyp IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis Limusaurus). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 przez Xinga Xu i współpracowników.
Budowa
Do unikatowych cech guanlonga należy duży grzebień kostny, w którym za życia znajdowały się worki powietrzne, służące być może do wydawania dźwięków w czasie godów. W pysku posiadał zęby w kształcie litery "D", co jest charakterystyczne dla tyranozauroidów. Przednie trójpalczaste kończyny u tego dinozaura były proporcjonalnie znacznie dłuższe od tych, które miały późniejsze formy tej grupy.
Filogeneza, Guanlong a Monolophosaurus
Dominuje hipoteza, że Guanlong to bazalny tyranozauroid, prawdopodobnie należący do Proceratosauridae (zob. Tyrannosauroidea#Kladogramy). Według innej, raczej odrzucanej obecnie hipotezy, którą przedstawił Carr na konferencji Society Vertebrate Paleontology w 2006 roku, Guanlong jest siostrzanym taksonem lub młodym nieco starszego geologicznie Monolophosaurus. Oba tetanury miały na głowie charakterystyczny kostny grzebień i kilka innych cech wspólnych. Paul w 2010 roku utworzył nawet kombinację Monolophosaurus wucaii (żeby było ciekawiej, oba umieszcza w Sinraptoridae), jednak jak sam zastrzega, jego książka nie ma charakteru formalnej propozycji. Według analizy filogenetycznej opublikowanej przez Carra i Williamsona w 2010 roku klad Guanlong+Monolophosaurus znajduje się na zewnątrz Coelurosauria. Wg nieoficjalnych analiz (Mortimer, online) guanlong może być celurozaurem bliższym taksonowi Maniraptoriformes niż Tyrannosauroidea.
Spis gatunków
| Guanlong | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
|---|---|
| G. wucaii | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
Bibliografia
Brusatte, S.L., Benson, R.B.J., Currie, P.J. & Zhao, X. (2010) "The skull of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) and its implications for early theropod phylogeny and evolution" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 573–607. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00563.x.
Carr, T.D. & Williamson, T.E. (2010) "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 30, 1-16.
Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. (2010) "A basal coelurosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Jurassic (Oxfordian) of the Shishugou Formation in Wucaiwan, People's Republic of China" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(6), 1773-1796. doi: 10.1080/02724634.2010.520779
Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125.
Rauhut, O.W.M., Milner, A.C. & Moore-Fay, S. (2010) "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 155-195.
Xu, X., Clark, J.M., Forster, C.A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C. & Zhao, Q. (2006) "A basal tyrannosauroid dinosaur from the Late Jurassic of China" Nature, 439, 715-718.
Zhao, X., Benson, R.B.J., Brusatte, S.L. & Currie, P,J. (2010) "The postcranial skeleton of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) from the Middle Jurassic of Xinjiang, China, and a review of Middle Jurassic Chinese theropods" Geological Magazine, 147(1), 13–27. doi:10.1017/S0016756809990240.
Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii
Carr, T. (2006) "Is Guanlong a tyrannosauroid or a subadult Monolophosaurus?" Journal of Vertebrate Paleontology, 26(3), 48A.
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
