Guanlong: Różnice pomiędzy wersjami
(jeszcze poprawki) |
|||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Chiny]] - | + | | [[Chiny]] - Sinciang |
<small>[[formacja Shishugou]]</small> | <small>[[formacja Shishugou]]</small> | ||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
| 161-158 Ma | | 161-158 Ma | ||
| − | <small>późna [[jura]] ([[oksford]])</small> | + | <small>późna [[jura]] (wczesny [[oksford]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
==Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny== | ==Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny== | ||
| − | ''Guanlong wucaii'' znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich ([[holotyp]] IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi ([[paratyp]] IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis ''[[Limusaurus#Pu.C5.82apki_na_limuzaury_i_etymologia|Limusaurus]]''). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 przez Xinga [[Xu]] i współpracowników. | + | ''Guanlong wucaii'' znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich ([[holotyp]] IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi ([[paratyp]] IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis ''[[Limusaurus#Pu.C5.82apki_na_limuzaury_i_etymologia|Limusaurus]]''). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 r. przez Xinga [[Xu]] i współpracowników. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | Do | + | Do ciekawych cech guanlonga należy duży grzebień kostny, w którym za życia znajdowały się worki powietrzne, służące być może do wydawania dźwięków w czasie godów. Podobna struktura znajdowała się u też u ''[[Proceratosaurus]]''. W przedniej części pyska miał zęby w kształcie litery "D", co jest charakterystyczne dla tyranozauroidów (ale zob. [[Tyrannosauroidea#Czaszka]]). Przednie trójpalczaste kończyny u tego dinozaura były proporcjonalnie znacznie dłuższe od tych, które miały późniejsze formy tej grupy. |
==Filogeneza, ''Guanlong'' a ''Monolophosaurus''== | ==Filogeneza, ''Guanlong'' a ''Monolophosaurus''== | ||
| Linia 67: | Linia 67: | ||
|- | |- | ||
! ''G. wucaii'' | ! ''G. wucaii'' | ||
| − | | | + | | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
|} | |} | ||
| Linia 75: | Linia 75: | ||
Carr, T.D. & Williamson, T.E. (2010) "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 30, 1-16. | Carr, T.D. & Williamson, T.E. (2010) "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 30, 1-16. | ||
| − | Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. ( | + | Choiniere, J. N., Xu, X., Clark, J. M., Forster, C. A., Guo, Y. & Han, F. (2010A) "A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China" Science, 327, 965, 571-574. DOI: 10.1126/science.1182143 |
| + | |||
| + | Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. (2010B) "A basal coelurosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Jurassic (Oxfordian) of the Shishugou Formation in Wucaiwan, People's Republic of China" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(6), 1773-1796. doi: 10.1080/02724634.2010.520779 | ||
Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125. | Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125. | ||
| Linia 83: | Linia 85: | ||
Xu, X., Clark, J.M., Forster, C.A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C. & Zhao, Q. (2006) "A basal tyrannosauroid dinosaur from the Late Jurassic of China" Nature, 439, 715-718. | Xu, X., Clark, J.M., Forster, C.A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C. & Zhao, Q. (2006) "A basal tyrannosauroid dinosaur from the Late Jurassic of China" Nature, 439, 715-718. | ||
| − | Zhao, X., Benson, R.B.J., Brusatte, S.L. & Currie, P | + | Zhao, X., Benson, R.B.J., Brusatte, S.L. & Currie, P.J. (2010) "The postcranial skeleton of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) from the Middle Jurassic of Xinjiang, China, and a review of Middle Jurassic Chinese theropods" Geological Magazine, 147(1), 13–27. doi:10.1017/S0016756809990240. |
Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii | Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii | ||
| Linia 90: | Linia 92: | ||
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.</small> | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.</small> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 11:57, 28 lis 2011
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler, Dawid Mazurek, Marcin Pałdyna | Tomasz Sokołowski, Adrian Tkocz |
| Guanlong (guanlong) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 3 m |
| Masa: | ok. 75 kg |
| Miejsce występowania: | Chiny - Sinciang |
| Czas występowania | 161-158 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Andrey Atuchin [1]. | |
Wstęp
Guanlong ("smok w koronie") to prawdopodobnie bazalny tyranozauroid, którego odkrycie pozwala zrozumieć ewolucję tej grupy, gdyż miał cechy łączącego go z innymi prymitywnymi celurozaurami. Epitet gatunkowy (chińskie wucai - "pięć kolorów") odnosi się do wielokolorowych skał, w których odnaleziono guanlonga.
Odkrycie, tafonomia i materiał kopalny
Guanlong wucaii znany jest jak na razie z dwóch szkieletów znalezionych w okolicy Wucaiwan w Kotlinie Dżungarskiej, w północno-zachodnich Chinach, blisko granicy z Mongolią i Kazachstanem. Jeden z nich (holotyp IVPP V14531) należał do dorosłego osobnika (12-letniego, który zakończył wzrost w wieku 7 lat) - zawiera on niekompletną czaszkę z żuchwą, przedni kręg grzbietowy, kość krzyżową, liczne kręgi ogonowe oraz praktycznie kompletne kości kończyn przednich, tylnych i miednicy. Natomiast drugi (paratyp IVPP V14532) należał do znacznie mniejszego, młodego guanlonga (6-letniego), jest niemal kompletny: zawiera ciąg kręgów przedkrzyżowych, krzyżowych i część ogonowych oraz kości kończyn i obręczy. Co ciekawe, znaleziono je w niezwykłych dołach - prawdopodobnie dinozaury za życia utknęły w błocie składającym się z wody i pyłu wulkanicznego (zob. opis Limusaurus). Dinozaur ten został opisany w czasopiśmie Nature z dziewiątego lutego 2006 r. przez Xinga Xu i współpracowników.
Budowa
Do ciekawych cech guanlonga należy duży grzebień kostny, w którym za życia znajdowały się worki powietrzne, służące być może do wydawania dźwięków w czasie godów. Podobna struktura znajdowała się u też u Proceratosaurus. W przedniej części pyska miał zęby w kształcie litery "D", co jest charakterystyczne dla tyranozauroidów (ale zob. Tyrannosauroidea#Czaszka). Przednie trójpalczaste kończyny u tego dinozaura były proporcjonalnie znacznie dłuższe od tych, które miały późniejsze formy tej grupy.
Filogeneza, Guanlong a Monolophosaurus
Dominuje hipoteza, że Guanlong to bazalny tyranozauroid, prawdopodobnie należący do Proceratosauridae (zob. Tyrannosauroidea#Kladogramy). Według innej, raczej odrzucanej obecnie hipotezy, którą przedstawił Carr na konferencji Society Vertebrate Paleontology w 2006 roku, Guanlong jest siostrzanym taksonem lub młodym nieco starszego geologicznie Monolophosaurus. Oba tetanury miały na głowie charakterystyczny kostny grzebień i kilka innych cech wspólnych. Paul w 2010 roku utworzył nawet kombinację Monolophosaurus wucaii (żeby było ciekawiej, oba umieszcza w Sinraptoridae), jednak jak sam zastrzega, jego książka nie ma charakteru formalnej propozycji. Według analizy filogenetycznej opublikowanej przez Carra i Williamsona w 2010 roku klad Guanlong+Monolophosaurus znajduje się na zewnątrz Coelurosauria. Wg nieoficjalnych analiz (Mortimer, online) guanlong może być celurozaurem bliższym taksonowi Maniraptoriformes niż Tyrannosauroidea.
Spis gatunków
| Guanlong | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
|---|---|
| G. wucaii | Xu, Clark, Forster, Norell, Erickson, Eberth, Jia i Zhao, 2006 |
Bibliografia
Brusatte, S.L., Benson, R.B.J., Currie, P.J. & Zhao, X. (2010) "The skull of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) and its implications for early theropod phylogeny and evolution" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 573–607. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00563.x.
Carr, T.D. & Williamson, T.E. (2010) "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 30, 1-16.
Choiniere, J. N., Xu, X., Clark, J. M., Forster, C. A., Guo, Y. & Han, F. (2010A) "A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China" Science, 327, 965, 571-574. DOI: 10.1126/science.1182143
Choiniere, J.N., Clark, J.M., Forster, C.A. & Xu, X. (2010B) "A basal coelurosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Jurassic (Oxfordian) of the Shishugou Formation in Wucaiwan, People's Republic of China" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(6), 1773-1796. doi: 10.1080/02724634.2010.520779
Eberth, D.A., Xu, X & Clark, J.M. (2010) "Dinosaur death pits from the Jurassic of China" PALAIOS, 25(2), 112–125.
Rauhut, O.W.M., Milner, A.C. & Moore-Fay, S. (2010) "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 155-195.
Xu, X., Clark, J.M., Forster, C.A., Norell, M.A., Erickson, G.M., Eberth, D.A., Jia, C. & Zhao, Q. (2006) "A basal tyrannosauroid dinosaur from the Late Jurassic of China" Nature, 439, 715-718.
Zhao, X., Benson, R.B.J., Brusatte, S.L. & Currie, P.J. (2010) "The postcranial skeleton of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) from the Middle Jurassic of Xinjiang, China, and a review of Middle Jurassic Chinese theropods" Geological Magazine, 147(1), 13–27. doi:10.1017/S0016756809990240.
Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Guanlongwucaii
Carr, T. (2006) "Is Guanlong a tyrannosauroid or a subadult Monolophosaurus?" Journal of Vertebrate Paleontology, 26(3), 48A.
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
