Shantungosaurus

Autor:	Maciej Ziegler, Jakub Starzyński
Korekta:	Marcin Szermański, Paweł Konarzewski

---

Shantungosaurus (szantungozaur)
Długość	16,6 m (?do 18,7 m)
Masa	ok. 19-23 t (?do 31 t)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Chiny - Szantung (grupa Wangshi)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 77,3-73,5 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauridae Saurolophinae Edmontosaurini
Rekonstrukcja Shantungosaurus. Autorka: Edyta Felcyn

Wstęp

Szantungozaur jest jednym z największych albo, co wydaje się bardziej prawdopodobne, nawet największym ze znanych dinozaurów ptasiomiednicznych. Został opisany przez Hu w 1973 roku na podstawie czaszki znalezionej w osadach grupy Wangshi.

Materiał kopalny

Zrekonstruowany szkielet Shantungosaurus. Fot. Laika ac [1]

Okazem holotypowym jest niekompletna tylna część czaszki GMV 1780-1 zawierająca: puszkę mózgową oraz kości powstałe wskutek skostnienia skóry znajdujące się na dachu czaszki (para kości zaoczodołowych i łuskowych)

Paratyp o numerze katalogowym GMV 1780-2 to niekompletna dysartykułowana czaszka zawierająca: prawą kość przedszczękową, niekompletne kości nosowe, fragmentaryczną lewą i prawą kość szczękową, niekompletną prawą kość jarzmową, obydwie kości zębowe oraz lewa kość kwadratowa.

Materiał przypisany to wszystkie kości wydobyte ze złóż kostnych ze stanowisk znajdujących się w Kugou, Longgujian, Zangjiazhuang i Zhucheng (Xing i in., 2014).

Budowa

Szantungozaur był to ogromny hadrozauryd przypominający swojego amerykańskiego kuzyna edmontozaura. Miał on długą i wąską czaszkę o zakończoną dziobem mierzącą 1,63 m. Nie miał on wydatnego grzebienia na szczycie głowy. Żuchwa była dość głęboka i mieściła wiele drobnych zębów, które tworzyły baterie. Odcinek szyjny kręgosłupa liczył 12 kręgów, grzbietowy 20, krzyżowy 9-10 a ogonowy 84. Wszystkie kręgi miały duże wyrostki kolczyste. Kości kończyn tylnych były mocno zbudowane (Ji i in., 2011).

Pokrewieństwo, systematyka i taksonomia

Kiedyś uważano, że Edmontosaurus i Shantungosaurus nie musiały być ze sobą być blisko spokrewnione. Taki wynik miało wprawdzie badanie Weishampela i Hornera (1990), jednak w drugiej edycji "The Dinosauria" ci sami autorzy (wraz z Catherine Forster) zrezygnowali z umieszczenia szantungozaura w analizie (tak samo wielu innych autorów). Jednym z nielicznych badań uwzględniających szantungozaura było najbardziej kompletne wówczas badanie filogenezy hadrozaurydów - Prieto-Márquez (2010), w którym Shantungosaurus jest bardziej bazalny od kladu Edmontosaurus+pozostałe zaurolofiny. Obecnie uważa się, że Shantungosaurus jest bliskim kuzynem Edmontosaurus i obydwa dinozaury należą do [klad]]u Edmontosaurini (Xing i in., 2014; Kobayashi i in., 2019; Rozadilla i in., 2022).

Ji i in. (2011) uznali, że Zhuchengosaurus, który miał się różnić od Shantungosaurus rozmiarami i większa liczbą (10 do 9) kręgów krzyżowych to młodszy synonim omawianego dinozaura. Xing i in. (2014) również sądzą, że Zhuchengosaurus i Huaxiaosaurus są nieważnymi taksonami, gdyż różnice w budowie mogły wynikać ze zmienności wewnątrzgatunkowej, a Shantungosaurus jest jedynym hadrozaurydem z Zhucheng .

Paleośrodowisko

Według Ji i in. (2011) Shantungosaurus tworzył stada i zamieszkiwał wzgórza z kwitnącą roślinnością. Klimat był dość ciepły z sezonowo występującymi obfitymi opadami deszczu. Współżył z m.in.: Zhuchengtyrannus, Zhuchengceratops i Sinoceratops.

Etymologia

Nazwa rodzajowa nawiązuje do miejsca odnalezienia, czyli prowincji Szantung i oznacza "jaszczur z Szantung". Epitet gatunkowy odnosi się do gigantycznych rozmiarów dinozaura.

Spis gatunków

Shantungosaurus	Hu, 1973
= Zhuchengosaurus	Zhao ?vide Zhao, Li, Han, Hao, Liu, Li i Fang, 2007
= Huaxiaosaurus	Zhao ?vide Zhao, Wang i Li, 2011
S. giganteus	Hu, 1973
= Zhuchengosaurus maximus	Zhao ?vide Zhao, Li, Han, Hao, Liu, Li i Fang, 2007
= Huaxiaosaurus aigahtens	Zhao ?vide Zhao, Wang i Li, 2011

Bibliografia

Glut, D.F. (1997) "Dinosaurs: The Encyclopedia" wyd. McFarland & Company

Hone, D.W.E., Wang, K., Sullivan, C., Zhao, X., Chen, S., Li, D., Ji, S., Ji, Q. & Xu, X. (2011) "A new, large tyrannosaurine theropod from the Upper Cretaceous of China" Cretaceous Research, 32(4), 495-503 doi:10.1016/j.cretres.2011.03.005

Horner, J.R., Weishampel, D.B. & Forster, C.A. (2004) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 438–463.

Hu C.C. (1973). "[A new hadrosaur from the Cretaceous of Chucheng, Shantung]". Acta Geologica Sinica 1973(2):179-206

Ji, Y., Wang, X., Liu, Y. & Ji, Q. (2011) "Systematics, behavior and living environment of Shantungosaurus giganteus (Dinosauria: Hadrosauridae)" Acta Geologica Sinica (English Edition), 85(1): 58-65. doi:10.1111/j.1755-6724.2011.00378.x

Kobayashi, Y., Nishimura, T., Takasaki, R., Chiba, K., Fiorillo, A.R., Tanaka,K., Chinzorig, T., Sato, T. & Sakurai, K. (2019). "A New Hadrosaurine (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Marine Deposits of the Late Cretaceous Hakobuchi Formation, Yezo Group, Japan". Scientific Reports. 9 (1): 1–14. doi:10.1038/s41598-019-48607-1.

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Prieto-Márquez, A. (2010) "Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods" Zoological Journal of the Linnean Society, 2010, 159, 435–502. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00617.x

Rozadilla, S., Brissón-Egli, F., Agnolín, L.F., Aranciaga-Rolando, A.M., Novas, F.E. (2022). "A new hadrosaurid (Dinosauria: Ornithischia) from the Late Cretaceous of northern Patagonia and the radiation of South American hadrosaurids". Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2021.2020917

Weishampel, D. B. & Horner, J. R. (1990) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 534–561.

Xing, H., Zhao, X., Wang, K., Li, D., Chen, S., Mallon, J. C., ... & Xu, X. (2014). "Comparative osteology and phylogenetic relationship of Edmontosaurus and Shantungosaurus (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous of North America and East Asia". Acta Geologica Sinica, 88(6), 1801-1840. [2]

Xu, X., Wang, K., Zhao, X. & Li, D. (2010a). "First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications" Chinese Science Bulletin, 55, 1631–1635. doi:10.1007/s11434-009-3614-5.

Xu, X., Wang, K., Zhao, X., Sullivan, C. & Chen, S. (2010b) "A New Leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and Its Implications for Neoceratopsian Evolution" PLoS ONE 5(11): e13835. doi:10.1371/journal.pone.0013835

Zhao, X., Li, D., Han, G., Hao, H., Liu, F., Li, L. & Fang, X. (2007) "Zhuchengosaurus maximus from Shandong Province" Acta Geoscientia Sinica, 28(2), 111–122. doi:10.1007/s10114-005-0808-x

Zhao X., Wang K. & Li D. (2011). "Huaxiaosaurus aigahtens" Geological Bulletin of China, 30 (11), 1671-1688.

http://en.wikipedia.org/wiki/Shantungosaurus

http://wiedza.newsweek.pl/kraina-smokow,81352,1,1.html

http://www.dinodata.info/index.php?option=com_content&task=view&id=7456&Itemid=67

http://www.dinodata.info/index.php?option=com_content&task=view&id=2724&Itemid=75