Willinakaqe: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Willinakaqe''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 7: | Linia 8: | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
[[Dawid Mika]] | [[Dawid Mika]] | ||
| + | |||
| + | [[Kamil Kamiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 24: | Linia 27: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Argentyna]] – prowincja | + | | [[Argentyna]] – prowincja Río Negro |
| − | <small>(formacja Allen)</small> | + | <small>([[formacja Allen]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 73,6-69 Ma | + | | 73,6-69 [[Ma]] |
<small>późna [[kreda]] (późny [[kampan]] – wczesny [[mastrycht]])</small> | <small>późna [[kreda]] (późny [[kampan]] – wczesny [[mastrycht]])</small> | ||
| Linia 53: | Linia 56: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Willinakaqe'' to monotypowy [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny. | + | ''Willinakaqe'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny. Występował na tych terenach w późnej kredzie, pod koniec ery dinozaurów. Nie doczekał jednak wielkiego wymierania kredowego, o czym świadczy fakt, że jego skamieliny odkryto w starszych osadach. Obecnie jest on uznawany za rodzaj nieważny, a przypisane do niego szczątki najprawdopodobniej należały do różnych zwierząt. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]]: | [[Holotyp]]: | ||
| − | MPCA-Pv Sm 8 to prawa kość | + | MPCA-Pv Sm 8 to prawa kość przedszczękowa. |
[[Paratyp]]y: | [[Paratyp]]y: | ||
| − | MPCA- Pv SM 2 to częściowy szkielet zawierający: kręgi grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, skostniałe więzadła, hemapofyzy, żebra, lewą k. łopatkową, prawą k. biodrową i kulszową, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, k. piętową i dystalne stępu oraz lewą k. skokową i stopę; MPCA- Pv SM 12 to lewa k. szczękowa z zębami; MPCA- Pv SM 27 to lewa k. łopatkowa; MPCA- Pv SM 29 to prawa k. krucza; MPCA- Pv SM 32 to lewa k. mostkowa; MPCA- Pv SM 33 to lewa k. ramienna; MPCA- Pv SM 39 to lewa k. biodrowa; MPCA- Pv SM 41 to niekompletna prawa k. łonowa. | + | MPCA- Pv SM 2 to częściowy szkielet zawierający: kręgi grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, skostniałe więzadła, hemapofyzy, żebra, lewą k. łopatkową, prawą k. biodrową i kulszową, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, k. piętową i dystalne stępu oraz lewą k. skokową i stopę (obecnie ''[[Bonapartesaurus]]'', zob. dalej); MPCA- Pv SM 12 to lewa k. szczękowa z zębami; MPCA- Pv SM 27 to lewa k. łopatkowa; MPCA- Pv SM 29 to prawa k. krucza; MPCA- Pv SM 32 to lewa k. mostkowa; MPCA- Pv SM 33 to lewa k. ramienna; MPCA- Pv SM 39 to lewa k. biodrowa; MPCA- Pv SM 41 to niekompletna prawa k. łonowa. |
| Linia 71: | Linia 74: | ||
==Lokalizacja i odkrycie== | ==Lokalizacja i odkrycie== | ||
| − | Skamieniałe pozostałości tego [[hadrozauryd]]a zostały odnalezione w południowej Argentynie, w prowincji | + | Skamieniałe pozostałości tego [[hadrozauryd]]a zostały odnalezione w południowej Argentynie, w prowincji Río Negro. Spoczywały w pokładach skalnych formacji Allen. Dinozaur ten formalnie znany jest nauce od 2010 roku, kiedy to został opisany przez Juáreza Valieriego i jego współpracowników. Znamy wiele szkieletów tego dinozaura, prawdopodobnie (na podstawie ilości kości ramiennych) należących do przynajmniej 5-6 osobników. Nie jest wykluczone jednak, że poszczególne szczątki należą do rożnych okazów. Bogaty materiał kopalny reprezentuje osobniki w różnym wieku – najmniejszy miał 1 metr, natomiast największy miał w chwili śmierci 9 metrów długości. |
==Nomenklatura dinozaurów kaczodziobych== | ==Nomenklatura dinozaurów kaczodziobych== | ||
| − | O ile pozycja ''Willinakaqe'' w [[filogeneza|filogenezie]] ornitopodów jest stała, o tyle problematyczne jest nazewnictwo (dotyczy to obecnie także pozostałych przedstawicieli [[Hadrosauridae]]). Otóż zostały opublikowane [[analiza filogenetyczna|badania kladystyczne]] ([[Prieto-Márquez]], [[2010]]), z których wynika, że ''[[Hadrosaurus]]'' nie należy do obszernego [[takson siostrzany|kladu siostrzanego]] do [[Lambeosaurinae]], który dotąd nazywano [[Hadrosaurinae]]. Dlatego Juárez Valieri i in. ([[2010]]) - autorzy opisu ''Willinakaqe'' - kierując się nomenklaturą zaproponowaną przez Prieto-Márqueza, umieszczają go w [[Saurolophinae]], który odpowiada dawniejszemu [[Hadrosaurinae]], obecnie ograniczonemu do bardziej [[bazalny|bazalnego]] ''[[Hadrosaurus]]''. Kontrowersyjne jest nazewnictwo dla [[klad]]u zawierającego [[Lambeosaurinae]] i [[Saurolophinae]] - obok [[Hadrosauridae]] używa się nazw [[Saurolophidae]] i [[Euhadrosauria]]. | + | O ile pozycja ''Willinakaqe'' w [[filogeneza|filogenezie]] ornitopodów jest stała, o tyle problematyczne jest nazewnictwo (dotyczy to obecnie także pozostałych przedstawicieli [[Hadrosauridae]]). Otóż zostały opublikowane [[analiza filogenetyczna|badania kladystyczne]] ([[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]], [[2010]]), z których wynika, że ''[[Hadrosaurus]]'' nie należy do obszernego [[takson siostrzany|kladu siostrzanego]] do [[Lambeosaurinae]], który dotąd nazywano [[Hadrosaurinae]]. Dlatego Juárez Valieri i in. ([[2010]]) - autorzy opisu ''Willinakaqe'' - kierując się nomenklaturą zaproponowaną przez Prieto-Márqueza, umieszczają go w [[Saurolophinae]], który odpowiada dawniejszemu [[Hadrosaurinae]], obecnie ograniczonemu do bardziej [[bazalny|bazalnego]] ''[[Hadrosaurus]]''. Kontrowersyjne jest nazewnictwo dla [[klad]]u zawierającego [[Lambeosaurinae]] i [[Saurolophinae]] - obok [[Hadrosauridae]] używa się nazw [[Saurolophidae]] i [[Euhadrosauria]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Willinakaqe'' to połączenie następujących słów: ''willi'' z j. Mapuche (południowy), ''iná'' (naśladowca) i ''kaqe'' (kaczka). Można ją zatem tłumaczyć na "południowego naśladowcę kaczki". Epitet [[gatunek|gatunkowy]] ''salitralensis'' odnosi się do Salitral Moreno – miejsca, gdzie odnaleziono jego pierwsze skamieniałości. | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Willinakaqe'' to połączenie następujących słów: ''willi'' z j. Mapuche (południowy), ''iná'' (naśladowca) i ''kaqe'' (kaczka). Można ją zatem tłumaczyć na "południowego naśladowcę kaczki". Epitet [[gatunek|gatunkowy]] ''salitralensis'' odnosi się do Salitral Moreno – miejsca, gdzie odnaleziono jego pierwsze skamieniałości. | ||
| + | |||
| + | ==Ważność ''Willinakaqe''== | ||
| + | Po pewnym czasie od odkrycia zaczęto kwestionować ważność ''Willinakaqe''. W 2016 r. Cruzado-Caballero i [[Rodolfo Coria|Coria]] wykazali [[diagnoza|niediagnostyczność]] holotypu tego dinozaura. Stwierdzili również, że wśród przypisywanych mu szczątków można wyróżnić dwa morfotypy, przy czym jeden z nich charakteryzuje się cięższą budową niż drugi. Materiał kopalny ''Willinakaqe'' może więc należeć do różnych zwierząt. W związku z tym Cruzado-Caballero i Coria postulowali, by uznać go za ''[[nomen vanum]]''. W 2017 r. okaz MPCA- Pv SM 2 został holotypem nowego rodzaju - ''[[Bonapartesaurus]]''. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | ''Willinakaqe'' | |
| − | | Juárez Valieri, Haro, Fiorelli i Calvo, [[2010]] | + | | {{Kpt|[[Rubén Juárez Valieri|Juárez Valieri]], [[José Haro|Haro]], [[Lucas Fiorelli|Fiorelli]]}} i {{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}}, [[2010]] |
| + | | <small>(''[[nomen vanum]]'')</small> | ||
|- | |- | ||
| − | + | | ''W. salitralensis'' | |
| − | | Juárez Valieri, Haro, Fiorelli i Calvo, [[2010]] | + | | {{Kpt|Juárez Valieri, Haro, Fiorelli}} i {{Kpt|Calvo}}, [[2010]] |
| + | | <small>(''[[nomen vanum]]'')</small> | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Horner J.R.; Weishampel D.B.; Forster C.A. (2004) Hadrosauridae. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press | + | <small>Cruzado Caballero, P., Coria, R.A. (2016) “Revisiting the hadrosaurid diversity of the Allen Fm.: Re-evaluation of the taxonomic validity of Willinakaqe salitralensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Salitral Moreno, Río Negro Province, Argentina.” „Ameghiniana”. 53 (2), s. 231–237. [[DOI: 10.5710/AMGH.25.09.2015.2943]]. |
| + | |||
| + | Horner J.R.; Weishampel D.B.; Forster C.A. (2004) Hadrosauridae. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press | ||
Juárez Valieri, R.D.; Haro, J.A.; Fiorelli, L.E. and Calvo, J.O. (2010) "A new hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Allen Formation (Late Cretaceous) of Patagonia, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales n.s. 11 (2): 217–231. | Juárez Valieri, R.D.; Haro, J.A.; Fiorelli, L.E. and Calvo, J.O. (2010) "A new hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Allen Formation (Late Cretaceous) of Patagonia, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales n.s. 11 (2): 217–231. | ||
| Linia 97: | Linia 107: | ||
Prieto-Márquez, A. (2011) "Revised diagnoses of Hadrosaurus foulkii Leidy, 1858 (the type genus and species of Hadrosauridae Cope, 1869) and Claosaurus agilis Marsh, 1872 (Dinosauria: Ornithopoda) from the Late Cretaceous of North America" Zootaxa 2765: 61-68</small> | Prieto-Márquez, A. (2011) "Revised diagnoses of Hadrosaurus foulkii Leidy, 1858 (the type genus and species of Hadrosauridae Cope, 1869) and Claosaurus agilis Marsh, 1872 (Dinosauria: Ornithopoda) from the Late Cretaceous of North America" Zootaxa 2765: 61-68</small> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Nomen vanum]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 13:41, 9 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Willinakaqe | |
|---|---|
| Długość: | 9 m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Argentyna – prowincja Río Negro |
| Czas występowania | 73,6-69 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Źródło: Juárez Valieri i in. (2010) | |
Wstęp
Willinakaqe to monotypowy rodzaj dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny. Występował na tych terenach w późnej kredzie, pod koniec ery dinozaurów. Nie doczekał jednak wielkiego wymierania kredowego, o czym świadczy fakt, że jego skamieliny odkryto w starszych osadach. Obecnie jest on uznawany za rodzaj nieważny, a przypisane do niego szczątki najprawdopodobniej należały do różnych zwierząt.
Materiał kopalny
MPCA-Pv Sm 8 to prawa kość przedszczękowa.
MPCA- Pv SM 2 to częściowy szkielet zawierający: kręgi grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, skostniałe więzadła, hemapofyzy, żebra, lewą k. łopatkową, prawą k. biodrową i kulszową, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, k. piętową i dystalne stępu oraz lewą k. skokową i stopę (obecnie Bonapartesaurus, zob. dalej); MPCA- Pv SM 12 to lewa k. szczękowa z zębami; MPCA- Pv SM 27 to lewa k. łopatkowa; MPCA- Pv SM 29 to prawa k. krucza; MPCA- Pv SM 32 to lewa k. mostkowa; MPCA- Pv SM 33 to lewa k. ramienna; MPCA- Pv SM 39 to lewa k. biodrowa; MPCA- Pv SM 41 to niekompletna prawa k. łonowa.
Materiał przypisany:
MPCA- Pv SM 10 to lewa k. szczękowa; MPCA- Pv SM 4 do 6 to lewa i prawa k. zębowa; MPCA- Pv SM 7 i 9 to izolowane zęby; MPCA- Pv SM 11, 13 i 14 to żebra szyjne; MPCA- Pv SM 15 do 22 do kręgi grzbietowe; MPCA- Pv SM 23 do 25 do kręgi ogonowe; MPCA- Pv SM 26 to żebro; MPCA- Pv SM 28 to k. łopatkowa; MPCA- Pv SM 30 i 31 to k. krucze; MPCA- Pv SM 34 do 38 to k. ramienne; MPCA- Pv SM 40 to k. biodrowa; MPCA- Pv SM 42 do 44 to k. udowe; MPCA- Pv SM 45 i 46 to k. piszczelowe; MPCA- Pv SM 47 to k. strzałkowa; MPCA- Pv SM 48 do 51 to k. śródstopia; MPCA- Pv SM 52 do 55 to paliczki i pazury stóp; MPCA- Pv SM 01 to pojedynczy szkielet zawierający kręgi szyjne, grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, żebra, lewa k. łopatkowa i krucza, prawa k. udowa i 2 paliczki stopy, z czego jeden jest pazurem.
Lokalizacja i odkrycie
Skamieniałe pozostałości tego hadrozauryda zostały odnalezione w południowej Argentynie, w prowincji Río Negro. Spoczywały w pokładach skalnych formacji Allen. Dinozaur ten formalnie znany jest nauce od 2010 roku, kiedy to został opisany przez Juáreza Valieriego i jego współpracowników. Znamy wiele szkieletów tego dinozaura, prawdopodobnie (na podstawie ilości kości ramiennych) należących do przynajmniej 5-6 osobników. Nie jest wykluczone jednak, że poszczególne szczątki należą do rożnych okazów. Bogaty materiał kopalny reprezentuje osobniki w różnym wieku – najmniejszy miał 1 metr, natomiast największy miał w chwili śmierci 9 metrów długości.
Nomenklatura dinozaurów kaczodziobych
O ile pozycja Willinakaqe w filogenezie ornitopodów jest stała, o tyle problematyczne jest nazewnictwo (dotyczy to obecnie także pozostałych przedstawicieli Hadrosauridae). Otóż zostały opublikowane badania kladystyczne (Prieto-Márquez, 2010), z których wynika, że Hadrosaurus nie należy do obszernego kladu siostrzanego do Lambeosaurinae, który dotąd nazywano Hadrosaurinae. Dlatego Juárez Valieri i in. (2010) - autorzy opisu Willinakaqe - kierując się nomenklaturą zaproponowaną przez Prieto-Márqueza, umieszczają go w Saurolophinae, który odpowiada dawniejszemu Hadrosaurinae, obecnie ograniczonemu do bardziej bazalnego Hadrosaurus. Kontrowersyjne jest nazewnictwo dla kladu zawierającego Lambeosaurinae i Saurolophinae - obok Hadrosauridae używa się nazw Saurolophidae i Euhadrosauria.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Willinakaqe to połączenie następujących słów: willi z j. Mapuche (południowy), iná (naśladowca) i kaqe (kaczka). Można ją zatem tłumaczyć na "południowego naśladowcę kaczki". Epitet gatunkowy salitralensis odnosi się do Salitral Moreno – miejsca, gdzie odnaleziono jego pierwsze skamieniałości.
Ważność Willinakaqe
Po pewnym czasie od odkrycia zaczęto kwestionować ważność Willinakaqe. W 2016 r. Cruzado-Caballero i Coria wykazali niediagnostyczność holotypu tego dinozaura. Stwierdzili również, że wśród przypisywanych mu szczątków można wyróżnić dwa morfotypy, przy czym jeden z nich charakteryzuje się cięższą budową niż drugi. Materiał kopalny Willinakaqe może więc należeć do różnych zwierząt. W związku z tym Cruzado-Caballero i Coria postulowali, by uznać go za nomen vanum. W 2017 r. okaz MPCA- Pv SM 2 został holotypem nowego rodzaju - Bonapartesaurus.
Spis gatunków
| Willinakaqe | Juárez Valieri, Haro, Fiorelli i Calvo, 2010 | (nomen vanum) |
| W. salitralensis | Juárez Valieri, Haro, Fiorelli i Calvo, 2010 | (nomen vanum) |
Bibliografia
Cruzado Caballero, P., Coria, R.A. (2016) “Revisiting the hadrosaurid diversity of the Allen Fm.: Re-evaluation of the taxonomic validity of Willinakaqe salitralensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Salitral Moreno, Río Negro Province, Argentina.” „Ameghiniana”. 53 (2), s. 231–237. DOI: 10.5710/AMGH.25.09.2015.2943.
Horner J.R.; Weishampel D.B.; Forster C.A. (2004) Hadrosauridae. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Juárez Valieri, R.D.; Haro, J.A.; Fiorelli, L.E. and Calvo, J.O. (2010) "A new hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Allen Formation (Late Cretaceous) of Patagonia, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales n.s. 11 (2): 217–231.
Prieto-Márquez, A. (2010) "Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods" Zoological Journal of the Linnean Society, 2010, 159, 435–502. doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00617.x
Prieto-Márquez, A. (2011) "Revised diagnoses of Hadrosaurus foulkii Leidy, 1858 (the type genus and species of Hadrosauridae Cope, 1869) and Claosaurus agilis Marsh, 1872 (Dinosauria: Ornithopoda) from the Late Cretaceous of North America" Zootaxa 2765: 61-68
