Tekst źródłowy strony Lambeosaurus

<small>
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| Autor:
| Korekta:
|-
| "[[dinek]]"
[[Maciej Ziegler]]
| [[Tomasz Sokołowski]]
[[Adrian Tkocz]]
|}
</small>

----

{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
! colspan=2 | ''Lambeosaurus'' (lambeozaur)
|-
! '''Długość''':
| 9-9,5 m

|-
! '''Masa''':
| 4 t

|-
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| [[Kanada]] - [[Alberta]] 

<small>([[formacja Dinosaur Park]])</small>
|-
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
| 76-74,5 Ma

<small>późna [[kreda]] (późny [[kampan]])</small>
|-
! '''Systematyka'''
| [[Dinosauria]]

[[Ornithischia]]

[[Cerapoda]]

[[Ornithopoda]]

[[Iguanodontia]]

[[Hadrosauridae]] 

[[Lambeosaurinae]]

[[Corythosaurini]]
|-
| colspan=2 |[[Plik:Lambeosaurus.jpg|400px|]]
<small> [http://jurassicpark.wikia.com/wiki/Lambeosaurus]</small>
|}

==Wstęp==
Lambeozaur to przedstawiciel rodziny [[Hadrosauridae]], czyli dinozaurów kaczodziobych. Nazwa ''Lambeosaurus'' oznacza "jaszczur Lambego"; od nazwiska pierwszego odkrywcy, paleontologa Lawrence [[Lambe]]'a, który na początku nadał mu nazwę ''[[Trachodon]] marginatus'' (okaz oznaczony SGR 419). Pierwszą osobą, która dokładnie opisała lambeozaura był Dr. William [[Parks]] w [[1923]] roku. Odkryto wiele skamieniałości tego hadrozaura. Są wśród nich także skamieniałe odciski stóp i skóry.

==Pożywienie==
''Lambeosaurus'' żywił się głównie szyszkami, owocami, paprociami, miłorzębami, skrzypami oraz magnoliami. Zrywał je dziobem, a następnie przesuwał do licznych zębów policzkowych, które miażdżyły pokarm na łatwą do strawienia papkę. Lambeozaur miał ponad 100 zębów w każdej z kilku baterii. Zęby były stale zmieniane przez nowe. W postawie dwunożnej mógł sięgać po roślinność na wysokość 4 m.

==Wygląd i zachowanie==
Lambeozaur był jednym z większych dinozaurów ptasiomiedniczych. Dorosły osobnik osiągał rozmiary od 9 m. Był zwierzęciem czworonożnym, mógł przyjmować również postawę dwunożną. Na głowie posiadał grzebień przypominający siekierę (u ''L. lambei'') lub grzebień podobny nieco do tego, jaki miał ''[[Corythosaurus]]'', lecz większy i zwrócony bardziej do przodu (''L. magnicristatus''). Prawdopodobnie służył on do nawoływania innych osobników w stadzie. Mógł być jaskrawo ubarwiony, szczególnie u samców do popisów godowych lub ostrzegania przed wrogiem. Badania wykazały, że część mózgu lambeozaurów odpowiedzialna za węch była dość mała i słabo rozwinięta. Oznacza to, że czub nie wyewoluował po to, żeby wzmocnić zmysł węchu. Potwierdziły to badania porównawcze innych, spokrewnionych gatunków dinozaurów. Inne prace, prowadzone przez zespół naukowców, sugerują, że czuby lambeozaurów mogły służyć jako rezonatory, do wydawania niskich, wibrujących dźwięków. Analiza budowy kości ucha dowodzi, że odbierały one dźwięki o niskich częstotliwościach. Kończyny przednie były o wiele krótsze od tylnych. Każda kończyna przednia miała po 4 palce - trzy z nich tworzyły coś na podobieństwo kopyta, a mały palec był wolny. Kończyny tylne były zakończone trzema palcami. Raczej niepopierana jest dziś hipoteza mówiąca o głównie wodnym trybie życia dinozaurów kaczodziobych. Argumenty za nią przemawiające to dość opływowy kształt ciała i wspomniane już skostniałe ścięgna, wyglądające na zbyt ciężkie i podatne na uszkodzenia na lądzie. Z drugiej jednak strony taka budowa, usztywniająca znacznie tułów, nie wyklucza lądowego trybu życia zwierzęcia, które spędza większość czasu na czterech kończynach.

==Środowisko==
Lambeozaur żył podczas kredy, około 75,5-74,5 milionów lat temu, obok innych roślinożernych dinozaurów takich jak: ceratopsy (''[[Chasmosaurus]]'', ''[[Centrosaurus]]'', ''[[Styracosaurus]]''), ankylozaurydy (''[[Euoplocephalus]]''), nodozaurydy (''[[Edmontonia]]''), pachycefalozaury (''[[Prenocephale]] brevis''). Na lambeozaura polowały teropody z rodzajów ''[[Daspletosaurus]]'' i ''[[Gorgosaurus]]''. ''Lambeosaurus'' żył w wielkich stadach razem z innymi dinozaurami kaczodziobymi takimi jak ''[[Corythosaurus]]'', ''[[Gryposaurus]]'', ''[[Prosaurolophus]]''. Ulubionym środowiskiem tego dinozaura były tereny przyrzeczne i podmokłe. Klimat był cieplejszy niż w dzisiejszej Albercie, występowały pory suche.

==Gniazda==
''Lambeosaurus'', podobnie jak inne hadrozaury pokrywał jaja roślinnością tworząc naturalny inkubator, który zatrzymywał ciepło w gnieździe. W jednym z takich gniazd znajdowało się ponad 20 jaj.

==Gatunki==
===''Lambeosaurus lambei''===
Jest to gatunek typowy. Żył nieco wcześniej niż ''L. magnicristatus'' (75,5-75 Ma). Jego grzebień składał się z dwóch części - przedniej pustej w środku oraz mocnego szpikulca z tyłu. Znaleziono ponad 20 osobników, w tym ponad 15 czaszek osobników w różnych stadiach rozwoju.


===''Lambeosaurus magnicristatus''===
Żył 75-74,5 Ma. Miał grzebień w charakterystycznym kształcie - podobny do tego, który miał korytozaur lub hypakrozaur, lecz ukierunkowany wyraźnie do przodu. Pewny materiał kopalny to jedynie dwa szkielety.


===''Lambeosaurus clavinitialis''===
Najwcześniejszy z gatunków lambeozaura - żył ok. 76 Ma. Nie ma pewności co do jego ważności - być może to samice dwóch powyższych gatunków.


===?''Lambeosaurus laticaudus''===
Tak nazwano szkielety olbrzymiego lambeozauryna (ok. 15-16,5 m długości; 16-22 t masy). Jednak prawdopodobnie nie należały one do zwierząt z rodzaju ''Lambeosaurus''. W [[2007]] roku autorzy pracy opisującej ''[[Velafrons]]'' nazwali go "lambeozaurynem z Baja" i uznali za ''[[nomen dubium]]'' (gatunek wątpliwy). Przypuszczają, że może być to wyrośnięty ''[[Hypacrosaurus]]'', ponieważ on także posiada wydłużone wyrostki na kręgach, tworzące coś w rodzaju żagla.

Niegdyś wyróżniano bardzo wiele gatunków lambeozaura, z których później dużą część uznano za będące w różnych stadiach rozwoju osobniki należące do tego samego gatunku. Jednym z przykładów to skamieniała górna szczęka (GSC 1092) młodego lambeozaura, którego na początku zaliczano do gatunku ''[[Didanodon]] altidens''. 

==Spis gatunków==
{| class="wikitable"
! ''Lambeosaurus''
| [[Parks]], [[1923]]
| = ''[[Didanodon]]''
| [[Osborn]], [[1902]]
|-
! ''L. lambei''
| [[Parks]], [[1923]]
|-
| ''L. magnicristatus''
| [[Sternberg]], [[1935]]
|-
| L. clavinitialis
| Sternberg, 1935
| ''[[nomen dubium]]'' ?
|-
| "''L''." ''laticaudus''
| [[Morris]], [[1981]]
| ''[[nomen dubium]]''
|-
| ''L. paucidens''
| ([[Marsh]], [[1889]])
| ''[[nomen dubium]]''
| = ''[[Hadrosaurus]] paucidens''
|}

==Bibliografia==
<small>
Evans, D. C. (2007) "Ontogeny and evolution of lambeosaurine dinosaurs (Dinosauria: Ornithischia)" Heritage Branch, Ottawa, Canada (ISBN 978-0-494-27950-2)

Gates, Terry A.; Sampson, Scott D.; Delgado de Jesíşs, Carlos R.; Zanno, Lindsay E.; Eberth, David; Hernandez-Rivera, René; Aguillón Martínez, Martha C.; and Kirkland, James I. (2007). "Velafrons coahuilensis, a new lambeosaurine hadrosaurid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Late Campanian Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology 27 (4): 917–930.

Arbour, V. M.; Burns, M. E.; and Sissons, R. L. (2009). "A redescription of the ankylosaurid dinosaur Dyoplosaurus acutosquameus Parks, 1924 (Ornithischia: Ankylosauria) and a revision of the genus". Journal of Vertebrate Paleontology 29 (4): 1117-1135. doi:10.1671/039.029.0405

http://www.users.qwest.net/~jstweet1/lambeosaurinae.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Lambeosaurus

Douglas Palmer - "Atlas Prehistorii"
</small>

[[Kategoria:Dinosauria]]
[[Kategoria:Ornithischia]]
[[Kategoria:Ornithopoda]]
[[Kategoria:Iguanodontia]]
[[Kategoria:Hadrosauridae]]
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
[[Kategoria:Kanada]]
[[Kategoria:Mezozoik]]
[[Kategoria:Kreda]]
[[Kategoria:Kampan]]