Lambeosaurus

Do aktualizacji.

Autor:	Korekta:
"dinek" Maciej Ziegler	Tomasz Sokołowski Adrian Tkocz Marcin Szermański

---

Lambeosaurus (lambeozaur)
Długość:	9-9,5 m
Masa:	4 t
Miejsce występowania:	Kanada - Alberta (formacja Dinosaur Park)
Czas występowania	76-74,5 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Cerapoda Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauridae Lambeosaurinae Lambeosaurini
L. magnicristatus. Autor: Nobu Tamura [3]

Wstęp

Lambeozaur to przedstawiciel rodziny Hadrosauridae, czyli dinozaurów kaczodziobych. Nazwa Lambeosaurus oznacza "jaszczur Lambego"; od nazwiska pierwszego odkrywcy, paleontologa Lambe'a, który na początku nadał mu nazwę Trachodon marginatus (okaz oznaczony SGR 419). Pierwszą osobą, która dokładnie opisała lambeozaura był Dr. William Parks w 1923 roku. Odkryto wiele skamieniałości tego hadrozaura. Są wśród nich także skamieniałe odciski stóp i skóry.

Wygląd i zachowanie

Lambeozaur był jednym z większych dinozaurów ptasiomiedniczych. Dorosły osobnik osiągał rozmiary od 9 m. Był zwierzęciem czworonożnym, mógł przyjmować również postawę dwunożną. Na głowie posiadał grzebień przypominający siekierę (u L. lambei) lub grzebień podobny nieco do tego, jaki miał Corythosaurus, lecz większy i zwrócony bardziej do przodu (L. magnicristatus). Prawdopodobnie służył on do nawoływania innych osobników w stadzie. Mógł być jaskrawo ubarwiony, szczególnie u samców do popisów godowych lub ostrzegania przed wrogiem. Badania wykazały, że część mózgu lambeozaurów odpowiedzialna za węch była dość mała i słabo rozwinięta. Oznacza to, że czub nie wyewoluował po to, żeby wzmocnić zmysł węchu. Potwierdziły to badania porównawcze innych, spokrewnionych gatunków dinozaurów. Inne prace, prowadzone przez zespół naukowców, sugerują, że czuby lambeozaurów mogły służyć jako rezonatory, do wydawania niskich, wibrujących dźwięków. Analiza budowy kości ucha dowodzi, że odbierały one dźwięki o niskich częstotliwościach. Kończyny przednie były o wiele krótsze od tylnych. Każda kończyna przednia miała po 4 palce - trzy z nich tworzyły coś na podobieństwo kopyta, a mały palec był wolny. Kończyny tylne były zakończone trzema palcami. Raczej niepopierana jest dziś hipoteza mówiąca o głównie wodnym trybie życia dinozaurów kaczodziobych. Argumenty za nią przemawiające to dość opływowy kształt ciała i wspomniane już skostniałe ścięgna, wyglądające na zbyt ciężkie i podatne na uszkodzenia na lądzie. Z drugiej jednak strony taka budowa, usztywniająca znacznie tułów, nie wyklucza lądowego trybu życia zwierzęcia, które spędza większość czasu na czterech kończynach.

Pożywienie

L. lambei. Autor: Julius Csotonyi [1].

Lambeosaurus żywił się głównie szyszkami, owocami, paprociami, miłorzębami, skrzypami oraz magnoliami. Zrywał je dziobem, a następnie przesuwał do licznych zębów policzkowych, które miażdżyły pokarm na łatwą do strawienia papkę. Lambeozaur miał ponad 100 zębów w każdej z kilku baterii. Zęby były stale zmieniane przez nowe. W postawie dwunożnej mógł sięgać po roślinność na wysokość 4 m.

Środowisko

Lambeozaur żył podczas kredy, około 75,5-74,5 milionów lat temu, obok innych roślinożernych dinozaurów takich jak: ceratopsy (Chasmosaurus, Centrosaurus, Styracosaurus), ankylozaurydy (Euoplocephalus), nodozaurydy (Edmontonia), pachycefalozaury (Prenocephale brevis). Na lambeozaura polowały teropody z rodzajów Daspletosaurus i Gorgosaurus. Lambeosaurus żył w wielkich stadach razem z innymi dinozaurami kaczodziobymi takimi jak Corythosaurus, Gryposaurus, Prosaurolophus. Ulubionym środowiskiem tego dinozaura były tereny przyrzeczne i podmokłe. Klimat był cieplejszy niż w dzisiejszej Albercie, występowały pory suche.

Gniazda

Lambeosaurus, podobnie jak inne hadrozaury pokrywał jaja roślinnością tworząc naturalny inkubator, który zatrzymywał ciepło w gnieździe. W jednym z takich gniazd znajdowało się ponad 20 jaj.

Gatunki

Gatunki Lambeosaurus, identyfikacja czaszek jako należących do poszczególnych gatunków i płci może być niepoprawna. Autor: Nobu Tamura [2].

Niegdyś wyróżniano bardzo wiele gatunków lambeozaura, z których później dużą część uznano za będące w różnych stadiach rozwoju osobniki należące do tego samego gatunku. Jednym z przykładów to skamieniała górna szczęka (GSC 1092) młodego lambeozaura, którego na początku zaliczano do gatunku Didanodon altidens. Pojawiały się sugestie, że wszystkie lambeozaury to jeden dymorficzny gatunek. Występują jednak różnice w trajektorii rozwoju osobniczego i stratygrafii. Obecnie za ważne uważa się dwa lub trzy gatunki:

L. lambei

Jest to gatunek typowy. Żył nieco wcześniej niż L. magnicristatus (75,5-75 Ma). Jego grzebień składał się z dwóch części - przedniej pustej w środku oraz mocnego szpikulca z tyłu. Znaleziono ponad 20 osobników, w tym ponad 15 czaszek osobników w różnych stadiach rozwoju.

L. magnicristatus

Żył 75-74,5 Ma. Miał duży grzebień w charakterystycznym kształcie - podobny do tego, który miał korytozaur lub hypakrozaur, lecz ukierunkowany wyraźnie do przodu. Pewny materiał kopalny to jedynie dwa szkielety.

L. clavinitialis

Najwcześniejszy z gatunków lambeozaura - żył ok. 76 Ma. Choć jest oddzielony stratygraficznie, nie ma pewności co do jego ważności - być może to samice L. lambei albo ewentualnie też L. magnicristatus.

Spis gatunków

Lambeosaurus	Parks, 1923
= "Didanodon"	Osborn, 1902	nomen nudum
= Tetragonosaurus	Parks, 1931
L. lambei	Parks, 1923
?=L. clavinitialis	Sternberg, 1935	nomen dubium ?
=Tetragonosaurus praeceps	Parks, 1931
=Corythosaurus frontalis	Parks, 1935
L. magnicristatus	Sternberg, 1935 emend. Wilfarth, 1938
=L. magnicristatum	Sternberg 1935
L. laticaudus	Morris, 1981	=Magnapaulia laticaudus
L. paucidens	(Marsh, 1889)	= Hadrosaurus paucidens	nomen dubium

Wybrana bibliografia

Evans, D. C. (2007) "Ontogeny and evolution of lambeosaurine dinosaurs (Ornithischia: Hadrosauridae)" Dysertacja doktorska, University of Toronto, 1-529.

Evans, D. C. & Reisz, R. R. (2007) "Anatomy and relationships of Lambeosaurus magnicristatus, a crested hadrosaurid (Dinosauria: Ornithischia) from the Dinosaur Park Formation, Alberta" Journal of Vertebrate Paleontology, 27(2): 373-393.

Gates, Terry A.; Sampson, Scott D.; Delgado de Jesíşs, Carlos R.; Zanno, Lindsay E.; Eberth, David; Hernandez-Rivera, René; Aguillón Martí­nez, Martha C.; and Kirkland, James I. (2007). "Velafrons coahuilensis, a new lambeosaurine hadrosaurid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Late Campanian Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology 27 (4): 917–930.

Arbour, V. M.; Burns, M. E.; and Sissons, R. L. (2009). "A redescription of the ankylosaurid dinosaur Dyoplosaurus acutosquameus Parks, 1924 (Ornithischia: Ankylosauria) and a revision of the genus". Journal of Vertebrate Paleontology 29 (4): 1117-1135. doi:10.1671/039.029.0405

Albert Prieto-Márquez, Luis M. Chiappe & Shantanu H. Joshi (2012). The Lambeosaurine Dinosaur Magnapaulia laticaudus from the Late Cretaceous of Baja California, Northwestern Mexico. PLoS ONE 7(6): e38207. doi:10.1371/journal.pone.0038207

http://www.users.qwest.net/~jstweet1/lambeosaurinae.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Lambeosaurus

Douglas Palmer - "Atlas Prehistorii"