Corythoraptor: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
|czas = {{Występowanie|66.7|66.6}} | |czas = {{Występowanie|66.7|66.6}} | ||
ok. 66,7 [[Ma]] <br> | ok. 66,7 [[Ma]] <br> | ||
| + | <small>[[późna kreda]] (późny [[mastrycht]])</small> | ||
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 38: | Linia 39: | ||
</display_points> | </display_points> | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Corythoraptor'' to [[rodzaj]] [[Oviraptorosauria|owiraptorozaura]] z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednego, ale za to niemal kompletnego szkieletu. Jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie znany z tej samej formacji skalnej ''[[Huanansaurus]]''. ''Corythoraptor'' został nazwany i opisany w 2017 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem [[Junchanga Lü|Junchang Lü]]. | ''Corythoraptor'' to [[rodzaj]] [[Oviraptorosauria|owiraptorozaura]] z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednego, ale za to niemal kompletnego szkieletu. Jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie znany z tej samej formacji skalnej ''[[Huanansaurus]]''. ''Corythoraptor'' został nazwany i opisany w 2017 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem [[Junchanga Lü|Junchang Lü]]. | ||
| Linia 47: | Linia 46: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Plik:Corythoraptor holotype outline.png | + | [[Plik:Corythoraptor holotype outline.png|thumb|right|Rysunek okazu typowego znalezionego w bloku skalnym. Źródło: Lü i in., 2017 [https://www.nature.com/articles/s41598-017-05016-6].]] |
| − | [[Holotyp]] (JPM-2015-001) to niemal kompletny szkielet nie w pełni wyrośniętego osobnika. Brakuje jedynie fragmentów czaszki, części kręgów grzbietowych, krzyżowych, większości ogona i niektórych kości obręczy barkowej. | + | [[Holotyp]] (JPM-2015-001) to niemal kompletny szkielet nie w pełni wyrośniętego osobnika. Brakuje jedynie fragmentów czaszki, części kręgów grzbietowych, krzyżowych, większości ogona i niektórych kości obręczy barkowej. |
| + | [[Plik:Corythoraptor skeletal.png|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu. Źródło: Lü i in., 2017 [https://www.nature.com/articles/s41598-017-05016-6].]] | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
''Corythoraptor'' był średniej wielkości owiraptorozaurem. Czaszka była głęboka i bezzębna, podobnie jak u innych przedstawicieli tej grupy dinozaurów. Kość szczękowa w pobliżu szwu łączącego ją z kością przedszczękową tworzyła skierowany do dołu wyrostek przypominający ząb. Podobne struktury występowały też u innych [[Oviraptoridae|owiraptorydów]]. Końcówka żuchwy była skierowana nieco w dół. Na szczycie czaszki znajdował się wysoki grzebień, o wewnętrznej strukturze zbliżonej do współczesnego kazuara. Jego grzbietowa część była bardzo cienka i zawierała puste przestrzenie. Jedną z charakterystycznych cech czaszki korytoraptora były długie, wąskie nozdrza. | ''Corythoraptor'' był średniej wielkości owiraptorozaurem. Czaszka była głęboka i bezzębna, podobnie jak u innych przedstawicieli tej grupy dinozaurów. Kość szczękowa w pobliżu szwu łączącego ją z kością przedszczękową tworzyła skierowany do dołu wyrostek przypominający ząb. Podobne struktury występowały też u innych [[Oviraptoridae|owiraptorydów]]. Końcówka żuchwy była skierowana nieco w dół. Na szczycie czaszki znajdował się wysoki grzebień, o wewnętrznej strukturze zbliżonej do współczesnego kazuara. Jego grzbietowa część była bardzo cienka i zawierała puste przestrzenie. Jedną z charakterystycznych cech czaszki korytoraptora były długie, wąskie nozdrza. | ||
| − | [[Plik:Corythoraptor.jpg | + | [[Plik:Corythoraptor.jpg|thumb|Holotyp i rekonstrukcja szkieletu. Na biało – znalezione kości. Źródło: Lü i in., 2017 [https://www.nature.com/articles/s41598-017-05016-6].]] |
Szyja składała się z dwunastu kręgów, z których największe były szósty i jedenasty. Kręgi od drugiego do czwartego nie zawierały pleuroceli (bocznych otworów pneumatycznych). Co ciekawe, szyja była dwa razy dłuższa od grzbietowego odcinka kręgosłupa i nieco dłuższa od kończyn przednich razem z dłońmi. Zachowało się tylko sześć kręgów grzbietowych, tak więc i całkowita liczba pozostaje nieznana. Ogólnie były one krótsze niż te z odcinka szyjnego. Przednie kręgi ogonowe miały niemal płaskie powierzchnie stawowe i zawierały pleurocele (niewielkie w dwóch pierwszych i większe w dalszych kręgach). | Szyja składała się z dwunastu kręgów, z których największe były szósty i jedenasty. Kręgi od drugiego do czwartego nie zawierały pleuroceli (bocznych otworów pneumatycznych). Co ciekawe, szyja była dwa razy dłuższa od grzbietowego odcinka kręgosłupa i nieco dłuższa od kończyn przednich razem z dłońmi. Zachowało się tylko sześć kręgów grzbietowych, tak więc i całkowita liczba pozostaje nieznana. Ogólnie były one krótsze niż te z odcinka szyjnego. Przednie kręgi ogonowe miały niemal płaskie powierzchnie stawowe i zawierały pleurocele (niewielkie w dwóch pierwszych i większe w dalszych kręgach). | ||
| Linia 59: | Linia 59: | ||
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
| − | [[Plik:Corythoraptor_casque.jpg | + | [[Plik:Corythoraptor_casque.jpg|thumb|right|Czaszka korytoraptora w porównaniu ze współczesnym kazuarem. Źródło: Lü i in., 2017 [https://www.nature.com/articles/s41598-017-05016-6].]] |
Wydłużona szyja i ostre, zakrzywione pazury mogą wskazywać, że korytoraptor prowadził tryb życia podobny do dzisiejszych kazuarów. Prawdopodobnie więc żywił się głównie roślinami, takimi jak nasiona i owoce, uzupełniając dietę o schwytane ssaki, jaszczurki, żaby i inne niewielkie zwierzęta. Autorzy opisu rozważali trzy hipotezy odnośnie funkcji grzebienia czaszkowego: funkcja termoregulacyjna – duże wewnętrzne zatoki miałyby pozwalać na rozpraszanie ciepła wytwarzanego przez mózg; funkcja akustyczna – poprawa zdolności do odbierania i wytwarzania dźwięków o niskiej częstotliwości, pomocna w unikaniu drapieżników i ewentualnym znajdowaniu ofiar; funkcja społeczna – częściowo połączona z akustyczną – wabienie partnera za pomocą wydawanych dźwięków lub poprzez sam efekt wizualny grzebienia. Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że grzebień pełnił jednocześnie kilka funkcji. | Wydłużona szyja i ostre, zakrzywione pazury mogą wskazywać, że korytoraptor prowadził tryb życia podobny do dzisiejszych kazuarów. Prawdopodobnie więc żywił się głównie roślinami, takimi jak nasiona i owoce, uzupełniając dietę o schwytane ssaki, jaszczurki, żaby i inne niewielkie zwierzęta. Autorzy opisu rozważali trzy hipotezy odnośnie funkcji grzebienia czaszkowego: funkcja termoregulacyjna – duże wewnętrzne zatoki miałyby pozwalać na rozpraszanie ciepła wytwarzanego przez mózg; funkcja akustyczna – poprawa zdolności do odbierania i wytwarzania dźwięków o niskiej częstotliwości, pomocna w unikaniu drapieżników i ewentualnym znajdowaniu ofiar; funkcja społeczna – częściowo połączona z akustyczną – wabienie partnera za pomocą wydawanych dźwięków lub poprzez sam efekt wizualny grzebienia. Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że grzebień pełnił jednocześnie kilka funkcji. | ||
==Systematyka i ważność taksonu== | ==Systematyka i ważność taksonu== | ||
| − | Korytoraptor jest uznawany za przedstawiciela [[Oviraptorinae|owiraptorynów]] blisko | + | Korytoraptor jest uznawany za przedstawiciela [[Oviraptorinae|owiraptorynów]] blisko spokrewnionego z żyjącym w tym samym miejscu i czasie [[Huanansaurus|huananzaurem]] (Lü i in., 2017; Funston i in., 2020). |
Cau (2024) podważa ważność ''Corythoraptor'' argumentując iż cechy, na których podstawie wydzielono nowy gatunek, są ontogenetycznie zmienne. Bazując na wspólnych cechach czaszek korytoraptora oraz współwystępującego z nim [[Banji|bandżi]], sugeruje iż ten pierwszy jest dorosłym osobnikiem drugiego rodzaju, a co za tym idzie jego młodszym synonimem. [[Paul]] (2024) uważa natomiast, że korytoraptor może tak naprawdę być jednym z gatunków [[Citipati|citipati]]. | Cau (2024) podważa ważność ''Corythoraptor'' argumentując iż cechy, na których podstawie wydzielono nowy gatunek, są ontogenetycznie zmienne. Bazując na wspólnych cechach czaszek korytoraptora oraz współwystępującego z nim [[Banji|bandżi]], sugeruje iż ten pierwszy jest dorosłym osobnikiem drugiego rodzaju, a co za tym idzie jego młodszym synonimem. [[Paul]] (2024) uważa natomiast, że korytoraptor może tak naprawdę być jednym z gatunków [[Citipati|citipati]]. | ||
| Linia 87: | Linia 87: | ||
Funston, G.F., Chinzorig, T., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C. & Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184. [http://dx.doi.org/10.1098/rsos.201184] | Funston, G.F., Chinzorig, T., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C. & Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184. [http://dx.doi.org/10.1098/rsos.201184] | ||
| − | Lü, J. | + | Lü, J., Li, G., Kundrát, M., Lee, Y., Zhenyuan, S., Yoshitsugu, K., Caizhi, S., Fangfang, T., Hanfeng, L. (2017). "High diversity of the Ganzhou Oviraptorid Fauna increased by a new “cassowary-like” crested species". Scientific Reports. 7. [[doi:10.1038/s41598-017-05016-6]]. |
| − | Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3 edycja) .wyd. Princeton University | + | Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja). wyd. Princeton University |
</small> | </small> | ||
Aktualna wersja na dzień 23:18, 9 lip 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Michał Siedlecki |
| Corythoraptor (korytoraptor) | |
|---|---|
| Długość | 2,5 m |
| Masa | 85 kg |
| Dieta | wszystkożerny |
| Miejsce | Chiny - Guangdong |
| Czas |
ok. 66,7 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor:PaleoNeolitic. [5] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Corythoraptor to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednego, ale za to niemal kompletnego szkieletu. Jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie znany z tej samej formacji skalnej Huanansaurus. Corythoraptor został nazwany i opisany w 2017 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem Junchang Lü.
Etymologia
Nazwa Corythoraptor nawiązuje do podobieństwa grzebienia czaszkowego do podobnego tworu u współczesnego kazuara. Epitet gatunkowy honoruje prof. Louisa L. Jacobsa, za jego wkład w badania dinozaurów oraz mentoring dla trzech spośród autorów opisu.
Materiał kopalny
Holotyp (JPM-2015-001) to niemal kompletny szkielet nie w pełni wyrośniętego osobnika. Brakuje jedynie fragmentów czaszki, części kręgów grzbietowych, krzyżowych, większości ogona i niektórych kości obręczy barkowej.
Budowa
Corythoraptor był średniej wielkości owiraptorozaurem. Czaszka była głęboka i bezzębna, podobnie jak u innych przedstawicieli tej grupy dinozaurów. Kość szczękowa w pobliżu szwu łączącego ją z kością przedszczękową tworzyła skierowany do dołu wyrostek przypominający ząb. Podobne struktury występowały też u innych owiraptorydów. Końcówka żuchwy była skierowana nieco w dół. Na szczycie czaszki znajdował się wysoki grzebień, o wewnętrznej strukturze zbliżonej do współczesnego kazuara. Jego grzbietowa część była bardzo cienka i zawierała puste przestrzenie. Jedną z charakterystycznych cech czaszki korytoraptora były długie, wąskie nozdrza.
Szyja składała się z dwunastu kręgów, z których największe były szósty i jedenasty. Kręgi od drugiego do czwartego nie zawierały pleuroceli (bocznych otworów pneumatycznych). Co ciekawe, szyja była dwa razy dłuższa od grzbietowego odcinka kręgosłupa i nieco dłuższa od kończyn przednich razem z dłońmi. Zachowało się tylko sześć kręgów grzbietowych, tak więc i całkowita liczba pozostaje nieznana. Ogólnie były one krótsze niż te z odcinka szyjnego. Przednie kręgi ogonowe miały niemal płaskie powierzchnie stawowe i zawierały pleurocele (niewielkie w dwóch pierwszych i większe w dalszych kręgach).
Kość ramienna była nieco dłuższa niż promieniowa i łokciowa. Kończyny przednie miały trzy palce o długich, masywnych paliczkach zakończonych zakrzywionymi pazurami. Łącznie stanowiły one ponad 70% długości kończyn tylnych. Jak u większości owiraptorozaurów, kość udowa była krótsza od piszczelowej, a śródstopie wydłużone, co świadczy o zdolności do szybkiego biegu.
Paleobiologia
Wydłużona szyja i ostre, zakrzywione pazury mogą wskazywać, że korytoraptor prowadził tryb życia podobny do dzisiejszych kazuarów. Prawdopodobnie więc żywił się głównie roślinami, takimi jak nasiona i owoce, uzupełniając dietę o schwytane ssaki, jaszczurki, żaby i inne niewielkie zwierzęta. Autorzy opisu rozważali trzy hipotezy odnośnie funkcji grzebienia czaszkowego: funkcja termoregulacyjna – duże wewnętrzne zatoki miałyby pozwalać na rozpraszanie ciepła wytwarzanego przez mózg; funkcja akustyczna – poprawa zdolności do odbierania i wytwarzania dźwięków o niskiej częstotliwości, pomocna w unikaniu drapieżników i ewentualnym znajdowaniu ofiar; funkcja społeczna – częściowo połączona z akustyczną – wabienie partnera za pomocą wydawanych dźwięków lub poprzez sam efekt wizualny grzebienia. Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że grzebień pełnił jednocześnie kilka funkcji.
Systematyka i ważność taksonu
Korytoraptor jest uznawany za przedstawiciela owiraptorynów blisko spokrewnionego z żyjącym w tym samym miejscu i czasie huananzaurem (Lü i in., 2017; Funston i in., 2020).
Cau (2024) podważa ważność Corythoraptor argumentując iż cechy, na których podstawie wydzielono nowy gatunek, są ontogenetycznie zmienne. Bazując na wspólnych cechach czaszek korytoraptora oraz współwystępującego z nim bandżi, sugeruje iż ten pierwszy jest dorosłym osobnikiem drugiego rodzaju, a co za tym idzie jego młodszym synonimem. Paul (2024) uważa natomiast, że korytoraptor może tak naprawdę być jednym z gatunków citipati.
Spis gatunków
| Corythoraptor | Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017 | ?= Banji |
| C. jacobsi | Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017 | ?= B. long |
| = Citipati jacobsi | (Junchang, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017) Paul, 2024 |
Bibliografia
Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [6]
Funston, G.F., Chinzorig, T., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C. & Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184. [7]
Lü, J., Li, G., Kundrát, M., Lee, Y., Zhenyuan, S., Yoshitsugu, K., Caizhi, S., Fangfang, T., Hanfeng, L. (2017). "High diversity of the Ganzhou Oviraptorid Fauna increased by a new “cassowary-like” crested species". Scientific Reports. 7. doi:10.1038/s41598-017-05016-6.
Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja). wyd. Princeton University
![[5]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Corythoraptor_Restoration.png){kind=link}