Banji

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Michał Siedlecki

---

Banji (bandżi)
Długość	70 cm (osobnik młodociany)
Wysokość	30 cm (w biodrach)
Masa	1,25 kg (osobnik młodociany)
Dieta	wszystkożerny
Miejsce	Chiny - Guangdong (formacja Nanxiong)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 66,7 Ma późna kreda (późny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Oviraptorosauria Oviraptoridae ?Heyuanninae
Rekonstrukcja głowy bandżi. Autor: Levi bernardo. [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EChiny- prowincja Jiangxi, Ganzhou City, okolice miejsca znalezienia holotypu\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Chiny- prowincja Jiangxi, Ganzhou City, okolice miejsca znalezienia holotypu\n","link":"","lat":25.8666666666670010954476310871541500091552734375,"lon":114.9333333333299975720365182496607303619384765625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Banji to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednej, niekompletnej czaszki młodego osobnika. Został opisany w 2010 r. przez duet paleontologów: Xu Xinga i Hana Feng-Lu.

Etymologia

Nazwa Banji pochodzi od słów ban oraz ji, w języku chińskim oznaczających kolejno „łata” lub „pasek” oraz „grzebień”. Epitet gatunkowy long oznacza „smok”. Całość można więc tłumaczyć jako „pasiasty grzebieniasty smok”. Nazwa ta nawiązuje do wyglądu grzebienia na czaszce Banji ozdobionego charakterystycznymi prążkami.

Materiał kopalny, budowa i systematyka

Rysunek czaszki bandżi. Źródło: Lü i in., 2015. [1].

Holotyp (IVPP V16896) to niemal kompletna czaszka wraz z żuchwą. Należała ona do młodego osobnika i mierzyła ok. 65 mm długości. Jednak zrośnięcie się m.in. kości czołowych i nosowych świadczy o tym ze okaz ten zakończył już wczesną fazę rozwoju. Czaszka miała typowy dla owiraptorydów wygląd – była krótka i wysoka, z krótkim, bezzębnym pyskiem. Cechowała się ona ekstremalnie wydłużonymi nozdrzami zewnętrznymi. Były one wysokie i cofnięte do tyłu, a ich tylna krawędź sięgała niemal oczodołów. Na górze czaszki z kości nosowych i przedszczękowych wyrastał często spotykany w tej grupie teropodów grzebień. Jego boczne powierzchnie zdobiły dwa długie rowki biegnące wzdłuż grzebienia oraz poprzeczne prążki. Na grzebieniu znajdowały się również niewielkie otwory pneumatyczne. Żuchwa była masywna, a okno żuchwowe ekstremalnie przesunięte ku przodowi. Grzbietowa krawędź żuchwy była bardzo wypukła a jej końcówka – wygięta do dołu. Wg Lü i współautorów (2013) taka budowa dolnej szczęki miałaby pozwalać na szersze otwieranie paszczy i świadczyć o bardziej mięsożernej diecie, podczas gdy owiraptorydy o prostej dolnej krawędzi kości zębowych jak Nankangia czy Ganzhousaurus byłyby głównie roślinożerne. Takie zróżnicowanie pod względem preferencji pokarmowych pozwalałoby różnym gatunkom owiraptorozaurów żyć obok siebie bez nadmiernej konkurencji między poszczególnymi taksonami.

Rekonstukcja głowy bandżi. Autor: Matt Martyniuk (Dinoguy2) [2].

Prawdopodobnie, bandżi był dość prymitywnym przedstawicielem swojej rodziny, chociaż wpływ na jego pozycję w analizach filogenetycznych ma zapewne młody wiek jedynego znanego okazu. Obecne analizy filogenetyczne umieszczają ten rodzaj jako takson siostrzany wulatelonga (np: Lü i in., 2017) lub jako zaawansowanego przedstawiciela grupy Heyuanninae (Funston i in., 2020). Paul (2024) podejrzewa, iż huananazaur oraz tongtianlong (owiraptorozaury żyjące w tym samym miejscu i czasie co bandżi) są dorosłymi osobnikami tego ostatniego rodzaju (odpowiednio męskim i żeńskim). Cau (2024) bazując na wspólnych cechach czaszki bandżi oraz korytoraptora sugeruje iż ten drugi rodzaj jest dojrzałym osobnikiem bandżi.

Spis gatunków

Banji	Xu i Han, 2010
?= Corythoraptor	Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017
B. long	Xu i Han, 2010
?= C. jacobsi	Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017

Bibliografia

Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [4]

Funston, G.F., Chinzorig, T., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C. & Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184. [5]

Lü, J., Li, G., Kundrát, M., Lee, Y., Zhenyuan, S., Yoshitsugu, K., Caizhi, S., Fangfang, T., Hanfeng, L. (2017). "High diversity of the Ganzhou Oviraptorid Fauna increased by a new “cassowary-like” crested species". Scientific Reports. 7. doi:10.1038/s41598-017-05016-6.

Lü, J., Yi, L., Zhong, H. & Wei, X. (2013) "A New Oviraptorosaur (Dinosauria: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous of Southern China and Its Paleoecological Implications" PLoS ONE, 8(11), e80557. doi:10.1371/journal.pone.0080557.

Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja). wyd. Princeton University

Xu, X. and Han, F.-L. (2010). "A new oviraptorid dinosaur (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous of China." Vertebrata PalAsiatica, 48(1): 11–18.