Archaeornithoides: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Archaeornithoides'' to niewielki teropod z późnej kredy, występujący na terenie dzisiejszej Mongolii. Ze względu na skąpość materiału kopalnego, jego dokładna pozycja systematyczna jest kontrowersyjna. Może być młodym osobnikiem któregoś z [[Troodontidae|troodontydów]] z formacji [[Djadochta]] | + | ''Archaeornithoides'' to niewielki teropod z późnej kredy, występujący na terenie dzisiejszej Mongolii. Ze względu na skąpość materiału kopalnego, jego dokładna pozycja systematyczna jest kontrowersyjna. Może być młodym osobnikiem któregoś z [[Troodontidae|troodontydów]] z formacji [[Djadochta]] lub też odrębnym, ważnym [[rodzaj]]em teropoda. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 59: | Linia 59: | ||
==Historia i systematyka== | ==Historia i systematyka== | ||
| − | Szczątki ''Archaeornithoides'' zostały odkryte w 1965 r. przez polsko-mongolską ekspedycję. Po raz pierwszy wspomniał o nim [[Andrzej Elżanowski]] w 1983 r., w swojej pracy poświęconej kredowym ptakom. W 1992 r. ten sam autor, razem z [[Peter Wellnhofer|Wellnhoferem]], opisał i nazwał omawianego teropoda. Dostrzegli oni podobieństwo archeornitoida do [[Spinosauridae|spinozaurydów]], [[Troodontidae|troodontydów]] i ''Lisboasaurus'' (obecnie uważany za krokodylomorfa), a także do ptaków. Zauważyli, że zęby były szeroko rozstawione, spiczaste i pozbawione piłkowania, podobnie jak u ''[[Archaeopteryx]]''. Rok później ci dwaj autorzy opublikowali pełniejszy opis czaszki archeornitoidesa. Zanegowali oni hipotezę [[Gregory Paul|Paula]], by ''Archaeornithoides'' był aublysodontinem w obrębie [[Tyrannosauroidea]]. Ponownie wskazali za to cechy zbliżające go do ptaków | + | Szczątki ''Archaeornithoides'' zostały odkryte w 1965 r. przez polsko-mongolską ekspedycję. Po raz pierwszy wspomniał o nim [[Andrzej Elżanowski]] w 1983 r., w swojej pracy poświęconej kredowym ptakom. W 1992 r. ten sam autor, razem z [[Peter Wellnhofer|Wellnhoferem]], opisał i nazwał omawianego teropoda. Dostrzegli oni podobieństwo archeornitoida do [[Spinosauridae|spinozaurydów]], [[Troodontidae|troodontydów]] i ''Lisboasaurus'' (obecnie uważany za krokodylomorfa), a także do ptaków. Zauważyli, że zęby były szeroko rozstawione, spiczaste i pozbawione piłkowania, podobnie jak u ''[[Archaeopteryx]]''. Rok później ci dwaj autorzy opublikowali pełniejszy opis czaszki archeornitoidesa. Zanegowali oni hipotezę [[Gregory Paul|Paula]], by ''Archaeornithoides'' był aublysodontinem w obrębie [[Tyrannosauroidea]]. Ponownie wskazali za to cechy zbliżające go do ptaków i uznali za przedstawiciela kladu obejmującego Troodontidae, ''[[Baryonyx]]'' i ''[[Spinosaurus]]''. Zwierzęta te miał łączyć między innymi brak płytek międzyzębowych i budowa samych zębów. Żadne późniejsze badania nie wskazują jednak na bliski związek troodontydów i spinozaurydów. Elżanowski i Wellnhofer odrzucili również możliwość, by ''Archaeornithoides'' mógł być troodontydem, wskazując m.in. na brak piłkowania zębów. Dzisiaj jednak znane są troodontydy o zębach również pozbawionych piłkowania (np. ''[[Byronosaurus]]''), poza tym może to być cecha młodych osobników. |
[[Plik:Archaeornithoides_skull.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja czaszki z zaznaczeniem znalezionej części. Autor: IJReid [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Archaeornithoides_skull.png].]] | [[Plik:Archaeornithoides_skull.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja czaszki z zaznaczeniem znalezionej części. Autor: IJReid [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Archaeornithoides_skull.png].]] | ||
Wersja z 18:38, 30 sie 2017
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński |
| Archaeornithoides (archeornitoid) | |
|---|---|
| Długość: | ? m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Mongolia, Ömnögovi |
| Czas występowania | ok. 83,5-75 Ma
późna kreda (późny kampan) |
| Systematyka | Dinosauria
???Troodontidae |
Rekonstrukcja. Autor: karkemish00. [2]. | |
Wstęp
Archaeornithoides to niewielki teropod z późnej kredy, występujący na terenie dzisiejszej Mongolii. Ze względu na skąpość materiału kopalnego, jego dokładna pozycja systematyczna jest kontrowersyjna. Może być młodym osobnikiem któregoś z troodontydów z formacji Djadochta lub też odrębnym, ważnym rodzajem teropoda.
Etymologia
Nazwa Archaeornithoides pochodzi od Archaeornis („pradawny ptak” – synonim Archaeopteryx) oraz greckiego słowa oides („przypominający”) w nawiązaniu do podobieństwa do prymitywnych ptaków. Epitet gatunkowy deinosaurisc oznacza "mały dinozaur", i stanowi nawiązanie do jego niewielkich rozmiarów.
Materiał kopalny
Holotyp (ZPAL MgD-II/29) to niekompletna czaszka młodego osobnika, mierząca ok. 50 mm: kości szczękowe, zęby, przednia część k. jarzmowej, prawdopodobnie fragment lemiesza (ang. vomer), k. podniebienna, prawdopodobnie fragment k. zewnętrznoskrzydłowej (ang. ectopterygoid), prawdopodobnie k. trzyklinowa (ang. parasphenoid) oraz kości zębowe.
Historia i systematyka
Szczątki Archaeornithoides zostały odkryte w 1965 r. przez polsko-mongolską ekspedycję. Po raz pierwszy wspomniał o nim Andrzej Elżanowski w 1983 r., w swojej pracy poświęconej kredowym ptakom. W 1992 r. ten sam autor, razem z Wellnhoferem, opisał i nazwał omawianego teropoda. Dostrzegli oni podobieństwo archeornitoida do spinozaurydów, troodontydów i Lisboasaurus (obecnie uważany za krokodylomorfa), a także do ptaków. Zauważyli, że zęby były szeroko rozstawione, spiczaste i pozbawione piłkowania, podobnie jak u Archaeopteryx. Rok później ci dwaj autorzy opublikowali pełniejszy opis czaszki archeornitoidesa. Zanegowali oni hipotezę Paula, by Archaeornithoides był aublysodontinem w obrębie Tyrannosauroidea. Ponownie wskazali za to cechy zbliżające go do ptaków i uznali za przedstawiciela kladu obejmującego Troodontidae, Baryonyx i Spinosaurus. Zwierzęta te miał łączyć między innymi brak płytek międzyzębowych i budowa samych zębów. Żadne późniejsze badania nie wskazują jednak na bliski związek troodontydów i spinozaurydów. Elżanowski i Wellnhofer odrzucili również możliwość, by Archaeornithoides mógł być troodontydem, wskazując m.in. na brak piłkowania zębów. Dzisiaj jednak znane są troodontydy o zębach również pozbawionych piłkowania (np. Byronosaurus), poza tym może to być cecha młodych osobników.
Później naukowcy wskazywali, że Archaeornithoides może być młodym okazem któregoś z troodontydów opisanych z formacji Djadochta: Byronosaurus lub Saurornithoides, co było rozważane już przez Elżanowskiego i Wellnhofera (Averianov i Sues, 2007). Jednak w 2009 r. Bever i Norell wykazali brak mocnych dowodów na przypisanie archeornitoida do Avialae. Wielkość i rozmieszczenie zębów w żuchwie miały przemawiać przeciwko przynależności do Troodontidae, zaś przyporządkowanie Archaeornithoides jako młodego byronozaura lub zaurornitoida uznano za bezpodstawne. Mortimer (online) oznaczył go jako przedstawiciela Maniraptoriformes o bliżej nieokreślonej pozycji systematycznej.
Spis gatunków
| Archaeornithoides | Elżanowski i Wellnhofer, 1992 |
| A. deinosaurisc | Elżanowski i Wellnhofer, 1992 |
Bibliografia
Averianov, A.O., Sues, H.-D. (2007). "A new troodontid (Dinosauria: Theropoda) from the Cenomanian of Uzbekistan, with a review of troodontid records from the territories of the former Soviet Union". Journal of Vertebrate Paleontology. 27 (1): 87–98. [[doi:10.1671/0272-4634(2007)27[87:ANTDTF]2.0.CO;2]].
Bever, G.S., Norell, M.A. (2009). "The perinate skull of Byronosaurus (Troodontidae) with observations on the cranial ontogeny of paravian theropods". American Museum Novitates. 3657: 1–52. doi:10.1206/650.1.
Elżanowski, A. (1983) "Birds in Cretaceous Ecosystems", Acta Palaeontologia Polonica, 28 (1-2): 75-92.
Elżanowski, A., Wellnhofer, P. (1992). "A new link between theropods and birds from the Cretaceous of Mongolia". Nature. 359 (6398): 821–823. doi:10.1038/359821a0.
Elżanowski, A., Wellnhofer, P. (1993). "Skull of Archaeornithoides from the Upper Cretaceous of Mongolia". American Journal of Science. 293: 235–252. doi:10.2475/ajs.293.A.23.
Mortimer, M. (2008 online) [3]
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Archaeornithoides_skull.png){kind=link}