Foraminacephale: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Foraminacephale''}} | {{DISPLAYTITLE:''Foraminacephale''}} | ||
| − | |||
| − | |||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 10: | Linia 8: | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
[[Dawid Mazurek]] | [[Dawid Mazurek]] | ||
| + | |||
| + | [[Kamil Kamiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
[[Holotyp]]: CMN 1423 to dość kompletna kopuła czołowociemieniowa bez brakującej przedniej części czołowonosowego guza. | [[Holotyp]]: CMN 1423 to dość kompletna kopuła czołowociemieniowa bez brakującej przedniej części czołowonosowego guza. | ||
| − | Przypisany materiał (Schott, [[2011]]): UALVP 49440 to brzeg łuskowy, TMP 86.77.85 to kość zaoczodołowa, CMN 12351 i TMP 85.43.68 to kości ciemieniowe oraz TMP 87.50.29 to kości | + | Przypisany materiał (Schott, [[2011]]): UALVP 49440 to brzeg łuskowy, TMP 86.77.85 to kość zaoczodołowa, CMN 12351 i TMP 85.43.68 to kości ciemieniowe oraz TMP 87.50.29 to kości czołowo-ciemieniowe. Wg Schotta i Evansa (2016) należą tu jeszcze okazy TMP 92.36.1125 (k. zaoczodołowa) oraz być może TMP P70.10.2 (częściowa k. czołowo-ciemieniowa wraz z łuskową, k zaoczodołowe i nadoczodołowe). |
==Historia taksonomii== | ==Historia taksonomii== | ||
| Linia 64: | Linia 64: | ||
Pierwotnie szczątki tego dinozaura ([[holotyp]] CMN 1423) zostały potraktowane jako nowy gatunek stegocerasa, mianowicie ''[[Stegoceras]] brevis'' ([[Lawrence Lambe|Lambe]], [[1902]]). Brown i Schlaikjer ([[1943]]) zsynonimizowali go z ''[[Troodon]]'' (=''[[Stegoceras]]'') ''validum'', tłumacząc istniejące różnice przeciwną płcią lub innym wiekiem osobników. Następnie Sternberg ([[1945]]) stwierdził, że są to zupełnie inne dinozaury. Chapman i in. ([[1981]]) wysunęli hipotezę, że stegoceras jest monotypowym [[rodzaj]]em. W ślad za nimi poszli Sues i [[Peter Galton|Galton]] ([[1987]]), którzy zsynonimizowali ''S. brevis'' (wraz z ''S. lambei'' i ''S. sternbergi'') z ''S. validum''. | Pierwotnie szczątki tego dinozaura ([[holotyp]] CMN 1423) zostały potraktowane jako nowy gatunek stegocerasa, mianowicie ''[[Stegoceras]] brevis'' ([[Lawrence Lambe|Lambe]], [[1902]]). Brown i Schlaikjer ([[1943]]) zsynonimizowali go z ''[[Troodon]]'' (=''[[Stegoceras]]'') ''validum'', tłumacząc istniejące różnice przeciwną płcią lub innym wiekiem osobników. Następnie Sternberg ([[1945]]) stwierdził, że są to zupełnie inne dinozaury. Chapman i in. ([[1981]]) wysunęli hipotezę, że stegoceras jest monotypowym [[rodzaj]]em. W ślad za nimi poszli Sues i [[Peter Galton|Galton]] ([[1987]]), którzy zsynonimizowali ''S. brevis'' (wraz z ''S. lambei'' i ''S. sternbergi'') z ''S. validum''. | ||
| − | W [[2000]] roku dokonano pewnego przełomu w taksonomii tego gatunku. Sullivan ([[2000]]) przeniósł ''[[Stegoceras]] brevis'' do [[rodzaj]]u prenocefal, jako ''[[Prenocephale]] brevis''. Nie wszyscy naukowcy byli podobnego zdania, uznając, że zbytnio różni się on od pozostałych gatunków prenocefala. Opcją było też ukucie nowej nazwy [[rodzaj]]owej, co było rzeczą ostateczną z [[takson]]omicznego punktu widzenia. Dokonał tego nieformalnie [[Ryan Schott]] w [[2011]] roku. Ponieważ nazwa ukazała się | + | W [[2000]] roku dokonano pewnego przełomu w taksonomii tego gatunku. Sullivan ([[2000]]) przeniósł ''[[Stegoceras]] brevis'' do [[rodzaj]]u prenocefal, jako ''[[Prenocephale]] brevis''. Nie wszyscy naukowcy byli podobnego zdania, uznając, że zbytnio różni się on od pozostałych gatunków prenocefala. Opcją było też ukucie nowej nazwy [[rodzaj]]owej, co było rzeczą ostateczną z [[takson]]omicznego punktu widzenia. Dokonał tego nieformalnie [[Ryan Schott]] w [[2011]] roku. Ponieważ nazwa ukazała się jedynie w jego pracy magisterskiej, nie mogła być traktowana jako ważna. Z naukowego punktu widzenia, ''Foraminacephale'' uzyskał ważność dopiero w 2016 r. za sprawą wspomnianej publikacji Schotta i Evansa. |
| + | [[Plik: Foraminacephale.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: IJReid [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Foraminacephale.png].]] | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Foraminacephale'' to połączenie słów ''forāmina'' (łac. ''foramina'' znaczący otwór) i gr. ''cephale'' (głowa). Można ją zatem tłumaczyć na "otworowa głowa", a wzięła się z faktu istnienia licznych otworów pokrywy grzbietowej powierzchni czaszki tego [[takson]]u. Epitet gatunkowy ''brevis'' znaczy z kolei "mały" i odnosi się zapewne do rozmiarów zwierzęcia. | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Foraminacephale'' to połączenie słów ''forāmina'' (łac. ''foramina'' znaczący otwór) i gr. ''cephale'' (głowa). Można ją zatem tłumaczyć na "otworowa głowa", a wzięła się z faktu istnienia licznych otworów pokrywy grzbietowej powierzchni czaszki tego [[takson]]u. Epitet gatunkowy ''brevis'' znaczy z kolei "mały" i odnosi się zapewne do rozmiarów zwierzęcia. | ||
| + | |||
| + | ==Ontogeneza== | ||
| + | Dzięki odkryciu fragmentów kilku czaszek, pochodzących od różnych osobników, możliwe było prześledzenie zmian zachodzących w trakcie ontogenezy foramiaocefala. Charakterystyczna dla pachycefalozaurów kopuła na szczycie czaszki rosła w inny sposób niż u stegocerasa. Już najmniejszy znany okaz ''Foraminacephale'' ma częściowo wypukłą kość ciemieniową, podczas gdy młody stegoceras odznacza się płaską czaszką. Tak więc u foraminacefala kopuła zaczynała się pojawiać w okolicy ciemieniowej czaszki, a w miarę wzrostu zaczynała obejmować również część czołową (Schott i Evans, 2016). | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 99: | Linia 103: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Kampan]] |
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 19:22, 18 lis 2019
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Foraminacephale (foraminacefal) | |
|---|---|
| Długość: | ? m (mały) |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Kanada – Alberta
(formacja Dinosaur Park - górne pokłady Belly River, |
| Czas występowania | późna kreda - kampan |
| Systematyka | Dinosauria |
Osobnik CMN 1423. Źródło: Lambe, 1902(?). | |
Wstęp
Foraminacephale to dinozaur grubogłowy (należący do grupy Pachycephalosauria), który egzystował na terenie dzisiejszej Kanady (prowincja Alberta). Tak jak jego kuzyni, żył w późnej kredzie.
Materiał kopalny
Holotyp: CMN 1423 to dość kompletna kopuła czołowociemieniowa bez brakującej przedniej części czołowonosowego guza.
Przypisany materiał (Schott, 2011): UALVP 49440 to brzeg łuskowy, TMP 86.77.85 to kość zaoczodołowa, CMN 12351 i TMP 85.43.68 to kości ciemieniowe oraz TMP 87.50.29 to kości czołowo-ciemieniowe. Wg Schotta i Evansa (2016) należą tu jeszcze okazy TMP 92.36.1125 (k. zaoczodołowa) oraz być może TMP P70.10.2 (częściowa k. czołowo-ciemieniowa wraz z łuskową, k zaoczodołowe i nadoczodołowe).
Historia taksonomii
"Foraminacephale" brevis to gatunek dinozaura grubogłowego, który wcześniej znany był pod innymi nazwami. Dopiero w 2011 roku doczekał się nowej, osobnej nazwy rodzajowej. Nazwa "Foraminacephale" była jednak pod względem formalnym nazwą nieważną, co się zmieniło wraz z publikacją artykułu Schotta i Evansa w 2016 roku,
Pierwotnie szczątki tego dinozaura (holotyp CMN 1423) zostały potraktowane jako nowy gatunek stegocerasa, mianowicie Stegoceras brevis (Lambe, 1902). Brown i Schlaikjer (1943) zsynonimizowali go z Troodon (=Stegoceras) validum, tłumacząc istniejące różnice przeciwną płcią lub innym wiekiem osobników. Następnie Sternberg (1945) stwierdził, że są to zupełnie inne dinozaury. Chapman i in. (1981) wysunęli hipotezę, że stegoceras jest monotypowym rodzajem. W ślad za nimi poszli Sues i Galton (1987), którzy zsynonimizowali S. brevis (wraz z S. lambei i S. sternbergi) z S. validum.
W 2000 roku dokonano pewnego przełomu w taksonomii tego gatunku. Sullivan (2000) przeniósł Stegoceras brevis do rodzaju prenocefal, jako Prenocephale brevis. Nie wszyscy naukowcy byli podobnego zdania, uznając, że zbytnio różni się on od pozostałych gatunków prenocefala. Opcją było też ukucie nowej nazwy rodzajowej, co było rzeczą ostateczną z taksonomicznego punktu widzenia. Dokonał tego nieformalnie Ryan Schott w 2011 roku. Ponieważ nazwa ukazała się jedynie w jego pracy magisterskiej, nie mogła być traktowana jako ważna. Z naukowego punktu widzenia, Foraminacephale uzyskał ważność dopiero w 2016 r. za sprawą wspomnianej publikacji Schotta i Evansa.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Foraminacephale to połączenie słów forāmina (łac. foramina znaczący otwór) i gr. cephale (głowa). Można ją zatem tłumaczyć na "otworowa głowa", a wzięła się z faktu istnienia licznych otworów pokrywy grzbietowej powierzchni czaszki tego taksonu. Epitet gatunkowy brevis znaczy z kolei "mały" i odnosi się zapewne do rozmiarów zwierzęcia.
Ontogeneza
Dzięki odkryciu fragmentów kilku czaszek, pochodzących od różnych osobników, możliwe było prześledzenie zmian zachodzących w trakcie ontogenezy foramiaocefala. Charakterystyczna dla pachycefalozaurów kopuła na szczycie czaszki rosła w inny sposób niż u stegocerasa. Już najmniejszy znany okaz Foraminacephale ma częściowo wypukłą kość ciemieniową, podczas gdy młody stegoceras odznacza się płaską czaszką. Tak więc u foraminacefala kopuła zaczynała się pojawiać w okolicy ciemieniowej czaszki, a w miarę wzrostu zaczynała obejmować również część czołową (Schott i Evans, 2016).
Spis gatunków
| Foraminacephale | Schott i Evans, 2016 | |
| = "Foraminacephale" | Schott, 2011 | nomen nudum |
| Foraminacephale brevis | (Lambe, 1902) Schott i Evans, 2016 | |
| = Stegoceras brevis = "Stegoceras" breve = Prenocephale brevis |
Lambe, 1902 Lambe, 1918 (Lambe, 1902) Sullivan, 2000 |
Bibliografia
Schott, R.K. (2011) Ontogeny, Diversity, and Systematics of Pachycephalosaur Dinosaurs from the Belly River Group of Alberta. Praca magisterska, Department of Ecology and Evolutionary Biology of Toronto, 1-173.
Schott, R.K., Evans, D.C. (2016) Cranial variation and systematics of Foraminacephale brevis gen. nov. and the diversity of pachycephalosaurid dinosaurs (Ornithischia: Cerapoda) in the Belly River Group of Alberta, Canada. Zoological Journal of the Linnaean Society. doi:10.1111/zoj.12465
Sullivan, R.M. (2003) Revision of the dinosaur Stegoceras Lambe (Ornithischia, Pachycephalosauridae). Journal of Vertebrate Paleontology, 23, 181–207.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Foraminacephale.png){kind=link}