Talarurus

Autor:	Marcin Szermański, Krzysztof Przymus
Korekta:	Maciej Ziegler, Tomasz Sokołowski, Kamil Kamiński

---

Talarurus (talarur)
Długość	5 m
Masa	0,5-2 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Mongolia ajmak wschodniogobijski i południowogobijski (formacja Bayanshiree)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 100,5 - 83,5 Ma późna kreda (?cenoman-santon)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Ankylosauridae ? Ankylosaurinae ? Ankylosaurini
Zrekonstruowany szkielet Talarurus. Autor: "Ghedoghedo" [3]. 5 m Porównanie wielkości Talarurus i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBayan Shiree\u003Cbr\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Formacja\" class=\"mw-redirect\" title=\"Formacja\"\u003Eformacja\u003C/a\u003E \u003Ca href=\"/index.php?title=Bayanshiree\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Bayanshiree (strona nie istnieje)\"\u003EBayanshiree\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003ETalarurus plicatospineus\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Bayan Shireeformacja Bayanshiree\n","link":"","lat":44.10000000000000142108547152020037174224853515625,"lon":109.5,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Talarurus to średniej wielkości ankylozauryd zamieszkujący dzisiejszą Mongolię. Po raz pierwszy został odkryty na pustyni Gobi w Mongolii w 1950 roku przez radziecką wyprawę. Opisany został 2 lata później przez słynnego paleontologa z ZSRR Maleeva. Jest jednym z lepiej poznanych ankylozaurów z Mongolii.

Materiał kopalny

PIN 557 - fragmenty szkieletów pozaczaszkowych co najmniej sześciu osobników i 2 fragmenty czaszek, razem dają prawie kompletny szkielet; pochodzenie: wschodnia Mongolia, późna kreda, Bayn Shireh svita. Maryańska (1977) stwierdziła, że holotyp zwiera szczątki min. trzech osobników i za okaz typowy obrała niekompletną czaszkę (tj. góra czaszki, potylica, mózgoczaszka o nr katalogowym PIN 557-3).

Maryańska (1977) przypisała do niego też:

- PIN 3780/1- nieopisana niekompletna czaszka składająca się ze sklepienia czaszki, części potylicznej i puszki mózgowej; pochodzenie: Bayshin Tsav, wschodnia Mongolia, późna kreda, Bayn Shireh svita.

- PIN, bez nr katalogowego - nieopisany fragmenty kości szczękowej z ośmioma zębami; pochodzenie: Baga Tarjach, wschodnia Mongolia, późna kreda, Bayn Shireh svita.

Talarurus otoczony przez trzy osobniki Achillobator. Autor: ABelov2014 [1].

Czaszka Talarurus. Dobrze widoczny charakterystyczny V-kształtny region w okolicy kości czołowych. Autor zdjęcia: Ghedoghedo [2].

Arbour i Currie (2015) piszą o 6 osobnikach skatalogowanych pod PIN (z warstw tych samych, co holotyp) oraz o licznych, nieopisanych szczątkach (MPC KID) znalezionych w Bayan Shiree w wyniku koreańsko-mongolskiej współpracy. Te ostatnie zawierają kilka kręgów, półpierścienie kostne chroniące szyję, kość kruczą, czaszkę, fragmenty innej czaszki oraz częściowy ogon lub maczugę kostną z jego końcówki. Ponadto z okolic Shine Us Khudag koreańsko-mongolskie ekipy zebrały puszkę mózgową i inne fragmenty czaszki, kręgi, żebra, kości miednicy, osteodermy, półpierścienie kostne, kości kończyn i inne fragmenty. Również i te okazy pozostają nieopisane. Kolejne szczątki mogące należeć do talarura zostały odkryte przez ekspedycje mongolsko-japońskie (Arbour i Currie, 2015). W 2019 r. Park i współpracownicy donieśli o trzech czaszkach, które dostarczyły nowych informacji na temat talarura.

Wygląd i rozmiary

Talarurus był nieco podobny do Euoplocephalus, lecz mniejszy. Czaszka Talarurus mierzy około 24 cm długości i 22 cm szerokości - przednia część pyska była bezzębna. Długość jej właściciela została oszacowana na 4-6 metrów. Czaszka wraz z resztą ciała pokryta była przez liczne tarczki i guzy kostne tkwiące w skórze zwierzęcia i tworzące unikatowy wśród ankylozaurów wzór, a ogon uzbrojony w kostną buławę raczej słabo rozwiniętą. Dinozaur ten miał cztery mocne nogi podtrzymujące jego cielsko. W stopach kończyn przednich miał pięć palców a w tylnych cztery. Kłykieć potyliczny był częściowo widoczny w widoku grzbietowym, co Maryańska (1977) uznała za jedną z cech diagnostycznych tego dinozaura. Zęby szczękowe miały W-kształtne bruzdy na zewnętrznej stronie (Maryańska, 1977). Inne charakterystyczne cechy obejmują podniesiony region w kształcie litery „V” na kościach czołowych oraz caputegulae (płaskie kości pokrywające czaszkę) o stożkowatym kształcie i kolistych podstawach w okolicach kości czołowych i nosowych (Arbour i Currie, 2015).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Talarurus znaczy "pleciony ogon" i odnosi się do morfologii ogona tego ankylozauryda. Jest ona czasami przekręcana, np. u Paula (2010), który omyłkowo pisze o Talarus. Epitet gatunkowy plicatospineus prawdopodobnie odnosi się do kolców zwierzęcia.

Spis gatunków

Talarurus	Maleev, 1952
Talarurus plicatospineus	Maleev, 1952
Talarurus disparoserratus	(Maleev, 1952) Maryańska, 1977	= Maalevus disparoserarratus

Bibliografia

Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. DOI:10.1080/14772019.2015.1059985

Hill, R.V., Witmer, L.M. & Norell, M.A. (2003) "A new specimen of Pinacosaurus grangeri (Dinosauria: Ornithischia) from the Late Cretaceous of Mongolia: ontogeny and phylogeny of ankylosaurs" American Museum Novitates, 3395, 1–29

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [4]

Maryańska, T. (1977) "Ankylosauridae (Dinosauria) from Mongolia" Palaeontologia Polonica, 37, 85-151.

Park, Y.Y., Lee, Y.-N., Currie, P.Y., Kobayashi, Y., Koppelhus, E., Barsbold, R., Mateus, O., Lee, S. & Kim, S.-W. (2019). "Additional skulls of Talarurus plicatospineus (Dinosauria: Ankylosauridae) and implications for paleobiogeography and paleoecology of armored dinosaurs." Cretaceous Research 104340 [[5]]. [abstrakt].

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2011) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)" Journal of Systematic Palaeontology doi:10.1080/14772019.2011.569091

Tumanova, T.A. (1999) "Armoured dinosaurs from the Cretaceous of Mongolia" [w:] Benton, M.J., Shishkin, M.A., Unwin, D.M. & Kurochkin, E.N. "The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia" Cambridge University Press, Cambridge, 517-532

Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7717&Itemid=67

http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=38835&is_real_user=1

http://en.wikipedia.org/wiki/Talarurus