Jeholosaurus

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Kamil Kamiński

---

Jeholosaurus (jeholozaur)
Długość:	ok. 80 cm (prawdopodobnie młode osobniki)
Masa:	1-2 kg (prawdopodobnie młode osobniki)
Miejsce występowania:	Chiny - prowincja Liaoning (warstwy Lujiatun, formacja Yixian)
Czas występowania	125-123 Ma wczesna kreda
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Neornithischia Jeholosauridae
Szkielet jeholozaura [1]

Wstęp

Jeholosaurus to bazalny ornitopod, bliski Changchunsaurus. Być może był opierzony (Stone, 2012).

Odkrycie

Szczątki jeholozaura odnaleziono we wczesnokredowych osadach we wschodniej Azji, w znanej z wyśmienitych skamieniałości prowincji Liaoning. Zostały one znalezione w pierwszym ogniwie dolnych osadów formacji Yixian w 2000 roku i w tym samym opisane.

Etymologia

Jeholosaurus znaczy "jaszczur z Jehol". Jehol to stara nazwa geograficzna dla zachodniego Liaoning i północnego Hebei (nawiasem mówiąc jest to też nazwa grupy formacji geologicznych, w skład której wchodzą Yixian i Jiufotang). Także nazwa gatunkowa (shangyuanensis) odnosi się do lokalizacji znaleziska - regionu Shangyuan.

Materiał kopalny

Holotyp (IVPP V 12529) to dość kompletna lecz pokruszona czaszka (63 mm), żuchwa (59 mm), kręgi szyjne i grzbietowe, kość udowa (90 mm), kość piszczelowa i strzałkowa (107 mm), kości śródręcza: I (24 mm), II, III (55 mm) i IV oraz paliczki.

Do gatunku zaliczono także materiał oznaczony IVPP V 12530, czyli niekompletną czaszkę (~50 mm) i kręgi szyjne. Kolejne trzy okazy to IVPP V 12542 (czaszka, większość kręgów, kończyny oraz niemal kompletna miednica), IVPP V 15719 (czaszka, kręgi, miednica i kończyny tylne) oraz IVPP V 15939 (kręgi, miednica i kończyna tylna) (Barrett i in., 2012).

Budowa i filogeneza

Czaszka Jeholosaurus mierzyła zaledwie 6 cm. Miał on bardzo duże oczy (oczodoły stanowiły 40% długości czaszki) i krótki pysk, co nasuwa przypuszczenia, że znalezione osobniki były młode, jednak nie jest to pewne. Powiększone były też nozdrza zewnętrzne. Żuchwa cechowała się delikatną budową. Kości przedszczękowe zawierały po 6 smukłych, lekko zakrzywionych zębów. Kości szczękowe miały co najmniej 13 zębów o wachlarzowatym kształcie i ząbkowanych krawędziach (Xu i in., 2000). Szyja składała się z dziewięciu kręgów, podobnie jak u Heterodontosaurus, Hypsilophodon czy większości gatunków Psittacosaurus. Grzbietowy odcinek kręgosłupa prawdopodobnie obejmował 15 kręgów, a kość krzyżowa – 6 (Han i in., 2012). Kończyny przednie były dość krótkie, podczas gdy kończyny tylne – długie i przystosowane do biegu.

Jeholosaurus został opisany jaki niewielki ornitopod z nieznanej rodziny. Później zaliczono go do rodziny Jeholosauridae, uważanej za prymitywne ornitopody. W późniejszych badaniach (np. Boyd [2015]) okazywało się, że klad ten znajdował się wśród prymitywnych przedstawicieli Neornithischia.

Spis gatunków

Jeholosaurus	Xu, Wang i You, 2000
J. shangyuanensis	Xu, Wang i You, 2000

Bibliografia

Han, F.-L., Barrett, P.M., Butler; R.J., Xu, X. (2012). "Postcranial anatomy of Jeholosaurus shangyuanensis (Dinosauria, Ornithischia) from the Lower Cretaceous Yixian Formation of China". Journal of Vertebrate Paleontology. 32 (6): 1370–1395. doi:10.1080/02724634.2012.694385.

Makovicky, P.J., Kilbourne, B.M., Sadleir, R.W. & Norell, M.A (2011) "A new basal ornithopod (Dinosauria, Ornithischia) from the Late Cretaceous of Mongolia" Journal of Vertebrate Paleontology, 31 (3), 626–640. doi:10.1080/02724634.2011.557114.

Xu, X., Wang, X.-L. & You, H.-L. (2000) "A primitive ornithopod from the Early Cretaceous Yixian Formation of Liaoning" Vertebrata PalAsiatica 38(4), 318-325.

Stone, R. (2012) "Dinosaur Kingpin Opens Fossil Bonanza to Science" Science, 337(6097), 900-901. doi: 10.1126/science.337.6097.900