Natovenator: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
| − | ''Natovenator'' był niewielkim [[dromeozauryd]]em z długą, lekko zbudowaną czaszkę wraz z długim pyskiem i dużymi oczodołami. Niektóre jego [[autapomorfia|autapomorfie]] to mn. szeroki rowek na górnej powierzchni [[kość przedszczękowa|kości przedszczękowej]], wydłużony wyrostek nosowy [[kość szczękowa|kości przedszczękowej]], zachodzący na [[kość nosowa|kości nosowe]]. W kości przedszczękowej znajdowało się 13 dużych podobnych do siekaczy zębów. Trzy pierwsze zęby z kości szczękowej były znacznie zmniejszone i zgrupowane razem z następnym zębem bez żadnych oddzieleń przegrodami międzyzębowymi. Zęby na kości przedszczękowej różniły się od tych w kości szczękowej, | + | ''Natovenator'' był niewielkim [[dromeozauryd]]em z długą, lekko zbudowaną czaszkę wraz z długim pyskiem i dużymi oczodołami. Niektóre jego [[autapomorfia|autapomorfie]] to mn. szeroki rowek na górnej powierzchni [[kość przedszczękowa|kości przedszczękowej]], wydłużony wyrostek nosowy [[kość szczękowa|kości przedszczękowej]], zachodzący na [[kość nosowa|kości nosowe]]. W kości przedszczękowej znajdowało się 13 dużych podobnych do siekaczy zębów. Trzy pierwsze zęby z kości szczękowej były znacznie zmniejszone i zgrupowane razem z następnym zębem bez żadnych oddzieleń przegrodami międzyzębowymi. Zęby na kości przedszczękowej różniły się od tych w kości szczękowej, u natowenatora występował więc wyraźny heterodontyzm . Unikalna była też budowa kości czaszki m.in. [[kość potyliczna|wyrostka potylicznego]] i [[kość skrzydłowa| kości skrzydłowej]]. Jego żebra były skierowane do tyłu, przez to miał opływowy kształt, co nie zostało dotąd stwierdzone u nieptasich teropodów. Kości śródręcza II były w kształcie klepsydry z wyraźnie wklęsłymi powierzchniami bocznymi. W kręgach szyjnych nie było [[pleurocel|pleuroceli]], czyli wgłębień na bocznej części kręgu. |
Lee i in. (2022) sugerują, że ''Natovenator'' podobnie jak ''[[Halszkaraptor]]'' był przystosowywany do wodnego trybu życia. Miał on opływowe ciało ułatwiające pływanie. Jest to przykład [[konwergencja|ewolucji konwergentej]] z ptakami nurkującymi. Można wymienić również inne cechy jako przystosowanie do wodnego trybu życia: wzrost liczby zębów, zredukowane przednie zęby szczękowe, obecność rozwiniętego splotu naczyniowo-nerwowego w kości przedszczękowej, który zapewne był zakończony receptorami, cofnięcie nozdrzy w celu ułatwienia oddychania podczas przebywania w wodzie, wydłużenie szyi(która nie była tak długa jak u ''[[Halszkaraptor]]'', budowę [[kręg|kręgów szyjnych i ogonowych]] oraz spłaszczenie kości długich kończyn przednich. Cechy te występowały również u żółwi, plezjozaurów i [[spinozauryd]]ów. Pod wodą poruszał się za pomocą krótkich przednich kończyn oraz głównie długich tylnych. Przyczyna opóźnionego schematu wymiany zębów przedszczękowych jest nieznana, aczkolwiek mogła mieć związek z wodnym pokarmem. Intrygujące są też ślady ugryzień na szczęce tego dinozaura. Ich sprawca również nie jest znany. | Lee i in. (2022) sugerują, że ''Natovenator'' podobnie jak ''[[Halszkaraptor]]'' był przystosowywany do wodnego trybu życia. Miał on opływowe ciało ułatwiające pływanie. Jest to przykład [[konwergencja|ewolucji konwergentej]] z ptakami nurkującymi. Można wymienić również inne cechy jako przystosowanie do wodnego trybu życia: wzrost liczby zębów, zredukowane przednie zęby szczękowe, obecność rozwiniętego splotu naczyniowo-nerwowego w kości przedszczękowej, który zapewne był zakończony receptorami, cofnięcie nozdrzy w celu ułatwienia oddychania podczas przebywania w wodzie, wydłużenie szyi(która nie była tak długa jak u ''[[Halszkaraptor]]'', budowę [[kręg|kręgów szyjnych i ogonowych]] oraz spłaszczenie kości długich kończyn przednich. Cechy te występowały również u żółwi, plezjozaurów i [[spinozauryd]]ów. Pod wodą poruszał się za pomocą krótkich przednich kończyn oraz głównie długich tylnych. Przyczyna opóźnionego schematu wymiany zębów przedszczękowych jest nieznana, aczkolwiek mogła mieć związek z wodnym pokarmem. Intrygujące są też ślady ugryzień na szczęce tego dinozaura. Ich sprawca również nie jest znany. | ||
Wersja z 18:08, 31 gru 2022
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Kamil Kamiński, Szymon Jagusztyn |
| Natovenator (natowenator) | |
|---|---|
| Długość | ok. 60 cm[1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Mongolia - Ajmak południowogobijski |
| Czas |
83,6-72,1 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Natovenator. Autor: Yusik Choi. Źródło: Lee i in., 2022 [2] | |
Wstęp
Natovenator to rodzaj niewielkiego dromeozauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Mongolii. Został opisany przez Lee i wspólników w 2022 roku.
Materiał kopalny
.png)
Holotyp o numerze katalogowym MPC-D 102/114 to w większości artykułowany szkielet z prawie kompletną czaszką.
Budowa i paleobiologia
Natovenator był niewielkim dromeozaurydem z długą, lekko zbudowaną czaszkę wraz z długim pyskiem i dużymi oczodołami. Niektóre jego autapomorfie to mn. szeroki rowek na górnej powierzchni kości przedszczękowej, wydłużony wyrostek nosowy kości przedszczękowej, zachodzący na kości nosowe. W kości przedszczękowej znajdowało się 13 dużych podobnych do siekaczy zębów. Trzy pierwsze zęby z kości szczękowej były znacznie zmniejszone i zgrupowane razem z następnym zębem bez żadnych oddzieleń przegrodami międzyzębowymi. Zęby na kości przedszczękowej różniły się od tych w kości szczękowej, u natowenatora występował więc wyraźny heterodontyzm . Unikalna była też budowa kości czaszki m.in. wyrostka potylicznego i kości skrzydłowej. Jego żebra były skierowane do tyłu, przez to miał opływowy kształt, co nie zostało dotąd stwierdzone u nieptasich teropodów. Kości śródręcza II były w kształcie klepsydry z wyraźnie wklęsłymi powierzchniami bocznymi. W kręgach szyjnych nie było pleuroceli, czyli wgłębień na bocznej części kręgu.
Lee i in. (2022) sugerują, że Natovenator podobnie jak Halszkaraptor był przystosowywany do wodnego trybu życia. Miał on opływowe ciało ułatwiające pływanie. Jest to przykład ewolucji konwergentej z ptakami nurkującymi. Można wymienić również inne cechy jako przystosowanie do wodnego trybu życia: wzrost liczby zębów, zredukowane przednie zęby szczękowe, obecność rozwiniętego splotu naczyniowo-nerwowego w kości przedszczękowej, który zapewne był zakończony receptorami, cofnięcie nozdrzy w celu ułatwienia oddychania podczas przebywania w wodzie, wydłużenie szyi(która nie była tak długa jak u Halszkaraptor, budowę kręgów szyjnych i ogonowych oraz spłaszczenie kości długich kończyn przednich. Cechy te występowały również u żółwi, plezjozaurów i spinozaurydów. Pod wodą poruszał się za pomocą krótkich przednich kończyn oraz głównie długich tylnych. Przyczyna opóźnionego schematu wymiany zębów przedszczękowych jest nieznana, aczkolwiek mogła mieć związek z wodnym pokarmem. Intrygujące są też ślady ugryzień na szczęce tego dinozaura. Ich sprawca również nie jest znany.
Systematyka
Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu omawiany teropod jest najbliżej spokrewniony z Hulsanpes i Mahakala oraz nieco dalej z Halszkaraptor, którego nazwa pochodzi od polskiej paleontolożki. Wszystkie te dinozaury należą do podrodziny Halszkaraptorinae.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Natovenator to połączenie łacińskiego słowa nato (pływać) i venator (myśliwy). Całą nazwa dosłownie oznacza "pływający myśliwy". Odnosi się ona do diety związanej z rybami oraz hipotetycznego półwodnego trybu życia. Epitet gatunkowy polydontus to połączenie greckich słów polys (wiele) i odous (zęby) i razem można przetłumaczyć jako "wielozębny". Nawiązuje do dużej ilości zębów, które posiadał.
Paleoekologia
W środowisku natowenatora żyło wiele zwierząt: ssaki, jaszczurki, oraz dinozaury: dromeozaurydy Shri i Kuru, ptaki, protoceratopsydy Bagaceratops i Breviceratops oraz duży leptoceratopsyd Udanoceratops, owiraptorozaury, bliski krewny Natovenator Hulsanpes oraz tytanozaur Quaesitosaurus.W tym środowisku żyły również Tylocephale, alwarezaurydy np. Ceratonykus oraz ankylozaury takie jak Tarchia. Prawdopodobnie z większością tych zwierząt nie wchodził sobie w drogę, choć niektórzy roślinożercy zapewne jedli wodne rośliny w zbiornikach, w których polował.
Spis gatunków
| Natovenator | Lee, Lee, Currie, Sissons, Park, Kim, Barsbold i Tsogtbaatar, 2022 |
| N. polydontus | Lee, Lee, Currie, Sissons, Park, Kim, Barsbold i Tsogtbaatar, 2022 |
Bibliografia
Lee, S., Lee, YN., Currie, P.J., Sissons, R., Park, J.Y., Kim, Su-Hwan., Barsbold, R., Tsogtbaatar, K. (2022). "A non-avian dinosaur with a streamlined body exhibits potential adaptations for swimming". Communications Biology. 5 (1): 1–9 doi:10.1038/s42003-022-04119-9
- ↑ Oszacowanie własne (PK) na podstawie ryc. 4 w Lee i in., 2022
