Scutellosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|Autor = [[Adrian Sztuba]], [[Paweł Kryta]] | |Autor = [[Adrian Sztuba]], [[Paweł Kryta]] | ||
|Korekta = | |Korekta = | ||
| − | |nazwa = ''Scutellosaurus '' ( | + | |nazwa = ''Scutellosaurus '' (skutellozaur) |
| − | |długość = ok. 1,2 m | + | |długość = ok. 1,2-1,3 m |
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |masa = ok. 3 kg | + | |masa = ok. 3-5 kg |
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
| − | |miejsce = [[USA]] - Arizona | + | |miejsce = [[USA]] - Arizona |
<small>([[formacja]] [[Kayenta]])</small> | <small>([[formacja]] [[Kayenta]])</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie|181 | + | |czas = {{Występowanie|187|181}} |
| − | ok. 181 | + | ok. 186,4-181 [[Ma]]<br> |
| − | <small>[[wczesna jura]] ( [[pliensbach]] - [[toark]])</small> | + | <small>[[wczesna jura]] ([[pliensbach]]-[[toark]])</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
[[Holotyp]] (MNA V175) to dość kompletny, nieartykułowany szkielet ze słabo zachowaną czaszką i ponad 300 osteodermami. | [[Holotyp]] (MNA V175) to dość kompletny, nieartykułowany szkielet ze słabo zachowaną czaszką i ponad 300 osteodermami. | ||
[[Paratyp]] (MNA V1752) to niekompletny szkielet większy od holotypu. | [[Paratyp]] (MNA V1752) to niekompletny szkielet większy od holotypu. | ||
| − | Dodatkowo później przypisano do niego jeszcze kilkadziesiąt innych okazów, w tym niektóre elementy czaszki niezachowane u holotypu. Łącznie z formacji [[Kayenta]] znanych jest ok. 40 okazów dinozaurów ptasiomiednicznych, z czego większość na pewno należy do ''Scutellosaurus'' (choć najprawdopodobniej kilka z nich | + | Dodatkowo później przypisano do niego jeszcze kilkadziesiąt innych okazów, w tym niektóre elementy czaszki niezachowane u holotypu. Łącznie z formacji [[Kayenta]] znanych jest ok. 40 okazów dinozaurów ptasiomiednicznych, z czego większość na pewno należy do ''Scutellosaurus'' (choć najprawdopodobniej kilka z nich to szczątki innych dinozaurów ptasiomiednicznych). |
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
[[Plik: Scutellosaurus1.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''Scutellosaurus''. Autor: Pavel Riha. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Scutellosaurus1.jpg]]] | [[Plik: Scutellosaurus1.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''Scutellosaurus''. Autor: Pavel Riha. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Scutellosaurus1.jpg]]] | ||
| − | ''Scutellosaurus'' był niewielkim dinozaurem roślinożernym. Colbert uważał, że był on raczej czworonożny, m.in. ze względu na proporcje kończyn. Choć kończyny przednie skutellozaura były krótsze od tylnych, to jednak ta różnica nie była tak duża, jak u dinozaurów które na pewno były dwunożne. Dodatkowo ciężki pancerz miałby utrudniać poruszanie się na dwóch nogach. Obecnie uznaje się go jednak za dwunożnego dinozaura, za czym przemawia obecność długiego ogona (który mógł służyć za przeciwwagę podczas chodzenia i biegania), smukła kończyna tylna i śródstopie, oraz zwarte ułożenie kości w stopie (Breeden, 2014). W badaniach dotyczących czworonożności dinozaurów (Maidment i in., 2014) okazało się, że nie wykazywał żadnych cech charakterystycznych dla czworonożnych dinozaurów. W przeciwieństwie do nich kość udowa była krótsza od piszczelowej, nie występował przednio-boczny wyrostek kości łokciowej, a czwarty krętarz kości udowej nie był zredukowany. Oszacowania masy pancerza ''Scutellosaurus'' (Maidment i in., 2014) wykazały, że wynosiła ona jedynie ok. 7% całej masy ciała, więc wpływ obecności osteoderm na położenie środka masy | + | ''Scutellosaurus'' był niewielkim dinozaurem roślinożernym. Colbert uważał, że był on raczej czworonożny, m.in. ze względu na proporcje kończyn. Choć kończyny przednie skutellozaura były krótsze od tylnych, to jednak ta różnica nie była tak duża, jak u dinozaurów które na pewno były dwunożne. Dodatkowo ciężki pancerz miałby utrudniać poruszanie się na dwóch nogach. Obecnie uznaje się go jednak za dwunożnego dinozaura, za czym przemawia obecność długiego ogona (który mógł służyć za przeciwwagę podczas chodzenia i biegania), smukła kończyna tylna i śródstopie, oraz zwarte ułożenie kości w stopie (Breeden, 2014). W badaniach dotyczących czworonożności dinozaurów (Maidment i in., 2014, APP) okazało się, że nie wykazywał żadnych cech charakterystycznych dla czworonożnych dinozaurów. W przeciwieństwie do nich kość udowa była krótsza od piszczelowej, nie występował przednio-boczny wyrostek kości łokciowej, a czwarty krętarz kości udowej nie był zredukowany. Oszacowania masy pancerza ''Scutellosaurus'' (Maidment i in., 2014, Naturwissenschaften) wykazały, że wynosiła ona jedynie ok. 7% całej masy ciała, więc wpływ obecności osteoderm na położenie środka masy był znikomy. Środek ciężkości zarówno z uwzględnieniem zbroi, jak i bez niej, był położony nad stopami, umożliwiając poruszanie się na 2 kończynach (choć badanie nie wyklucza, że ten dinozaur mógł być czworonożny). Anderson i in. (2023) na podstawie modelu lokomotorycznego również stwierdzili, że było to zwierzę przede wszystkim dwunożne, mogące także przyjmować postawę czworonożną, lecz najprawdopodobniej ograniczoną do takich sytuacji, jak żerowanie. |
Charakterystyczną cechą [[Thyreophora|tyreoforów]] jest ich pancerz. ''Scutellosaurus'' miał już taką "zbroję", złożoną z wielu kostnych płytek (osteoderm). Zapewne były one ułożone rzędami wzdłuż ciała (tak jak u jego krewnych, np. ''[[Scelidosaurus]]''), lecz przez to, że skamieniałości są nieartykułowane, nie można stwierdzić jak dokładnie były umiejscowione. Pancerz ten nie zapewniał dostatecznej obrony przed większymi drapieżnikami takimi jak [[Dilophosaurus|dilofozaur]]. | Charakterystyczną cechą [[Thyreophora|tyreoforów]] jest ich pancerz. ''Scutellosaurus'' miał już taką "zbroję", złożoną z wielu kostnych płytek (osteoderm). Zapewne były one ułożone rzędami wzdłuż ciała (tak jak u jego krewnych, np. ''[[Scelidosaurus]]''), lecz przez to, że skamieniałości są nieartykułowane, nie można stwierdzić jak dokładnie były umiejscowione. Pancerz ten nie zapewniał dostatecznej obrony przed większymi drapieżnikami takimi jak [[Dilophosaurus|dilofozaur]]. | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
*Morfotyp B - asymetryczne osteodermy z bokami nachylonymi do grzbietu; wklęsłe brzusznie tak, że we wszystkich miejscach mają jednolitą grubość. | *Morfotyp B - asymetryczne osteodermy z bokami nachylonymi do grzbietu; wklęsłe brzusznie tak, że we wszystkich miejscach mają jednolitą grubość. | ||
| + | [[Plik: Scutellosaurus_by_scotthartman.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu ''Scutellosaurus''. Autor: Scott Hartman. [https://www.deviantart.com/scotthartman/art/Granddaddy-of-the-armored-dinosaurs-583275114]]] | ||
*Morfotyp C - symetryczne, płaskie osteodermy z dwoma grzbietami. | *Morfotyp C - symetryczne, płaskie osteodermy z dwoma grzbietami. | ||
| Linia 71: | Linia 72: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> Breeden, B.T. (2016) "Observations on the osteology of scutellosaurus lawleri Colbert, 1981 (Ornithischia: Thyreophora) on the basis on new specimens from the Lower Jurassic Kayenta Formation of Arizona" | + | <small>Anderson, L., Brassey, C., Pond, S., Bates, K. & Sellers, W.I. (2023). "Investigating the quadrupedal abilities of ''Scutellosaurus lawleri'' and its implications for locomotor behavior evolution among dinosaurs." The Anatomical Record. [[ https://doi.org/10.1002/ar.25189]]. |
| + | |||
| + | Breeden, B.T. (2016) "Observations on the osteology of scutellosaurus lawleri Colbert, 1981 (Ornithischia: Thyreophora) on the basis on new specimens from the Lower Jurassic Kayenta Formation of Arizona". Praca magisterska. [[DOI: 10.15781/T2CR5NC74]] | ||
Colbert, E.H. (1981) "A Primitive Ornithischian Dinosaur from the Kayenta Formation of Arizona" Museum of Northern Arizona Press | Colbert, E.H. (1981) "A Primitive Ornithischian Dinosaur from the Kayenta Formation of Arizona" Museum of Northern Arizona Press | ||
| − | Maidment, S.C.R.; Barrett, P.M. (2014). Osteological correlates for quadrupedality in ornithischian dinosaurs. Acta | + | Maidment, S.C.R.; Barrett, P.M. (2014). Osteological correlates for quadrupedality in ornithischian dinosaurs. Acta Palaeontologica Polonica 59 (1): 53–70. [[doi:10.4202/app.2012.0065]] |
| − | Palaeontologica Polonica 59 (1): 53–70. | ||
| − | Maidment, S.C.R.; Henderson D.M.; Barrett, P.M. (2014) "What drove reversions to quadrupedality in ornithischian dinosaurs? Testing | + | Maidment, S.C.R.; Henderson D.M.; Barrett, P.M. (2014) "What drove reversions to quadrupedality in ornithischian dinosaurs? Testing hypotheses using centre of mass modelling" Naturwissenschaften (2014) 101:989–1001 [[DOI:10.1007/s00114-014-1239-2]] |
| − | hypotheses using centre of mass modelling" Naturwissenschaften (2014) 101:989–1001 [[DOI:10.1007/s00114-014-1239-2]] | ||
| − | Marsh, A.; Rowe, T.; Simonetti, A.; Stockli, D; Stockli, L. (2014). "The age of the Kayenta Formation of northeastern Arizona: overcoming the challenges of dating fossil bone". | + | Marsh, A.; Rowe, T.; Simonetti, A.; Stockli, D; Stockli, L. (2014). "The age of the Kayenta Formation of northeastern Arizona: overcoming the challenges of dating fossil bone". Journal of Vertebrate Paleontology, Program and Abstracts, 2014: 178. |
| − | Rosenbaum, J.N.; Padian, K. (2000) "New material of the basal Thyreophoran Scutellosaurus lawleri from the Kayenta | + | Rosenbaum, J.N.; Padian, K. (2000) "New material of the basal Thyreophoran ''Scutellosaurus lawleri'' from the Kayenta Formation (Lower Jurassic) of Arizona" PaleoBios, vol. 20, number 1 |
| − | Formation (Lower Jurassic) of Arizona" PaleoBios, vol. 20, number 1 | ||
</small> | </small> | ||
Aktualna wersja na dzień 21:19, 10 mar 2023
| Autor: | Adrian Sztuba, Paweł Kryta |
| Scutellosaurus (skutellozaur) | |
|---|---|
| Długość | ok. 1,2-1,3 m |
| Masa | ok. 3-5 kg |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Arizona |
| Czas |
ok. 186,4-181 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja. Autor: Nobu Tamura [4] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Scutellosaurus to jeden z najprymitywniejszych znanych tyreoforów. Choć posiadał już pancerz z kostnych płytek (osteoderm), ogólną budową ciała (np. poprzez obecność bardzo długiego ogona i smukłych stóp, a także dwunożność) jeszcze przypominał najprymitywniejsze dinozaury ptasiomiedniczne.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa "scutellum" oznaczającego "mała tarcza" oraz greckiego "sauros", czyli "jaszczur". Odnosi się do pancerza tego dinozaura. Nazwa gatunkowa "lawleri" honoruje Davida Lawlera, który odkrył holotyp Scutellosaurus.
Materiał kopalny
Holotyp (MNA V175) to dość kompletny, nieartykułowany szkielet ze słabo zachowaną czaszką i ponad 300 osteodermami. Paratyp (MNA V1752) to niekompletny szkielet większy od holotypu. Dodatkowo później przypisano do niego jeszcze kilkadziesiąt innych okazów, w tym niektóre elementy czaszki niezachowane u holotypu. Łącznie z formacji Kayenta znanych jest ok. 40 okazów dinozaurów ptasiomiednicznych, z czego większość na pewno należy do Scutellosaurus (choć najprawdopodobniej kilka z nich to szczątki innych dinozaurów ptasiomiednicznych).
Budowa i paleobiologia
Scutellosaurus był niewielkim dinozaurem roślinożernym. Colbert uważał, że był on raczej czworonożny, m.in. ze względu na proporcje kończyn. Choć kończyny przednie skutellozaura były krótsze od tylnych, to jednak ta różnica nie była tak duża, jak u dinozaurów które na pewno były dwunożne. Dodatkowo ciężki pancerz miałby utrudniać poruszanie się na dwóch nogach. Obecnie uznaje się go jednak za dwunożnego dinozaura, za czym przemawia obecność długiego ogona (który mógł służyć za przeciwwagę podczas chodzenia i biegania), smukła kończyna tylna i śródstopie, oraz zwarte ułożenie kości w stopie (Breeden, 2014). W badaniach dotyczących czworonożności dinozaurów (Maidment i in., 2014, APP) okazało się, że nie wykazywał żadnych cech charakterystycznych dla czworonożnych dinozaurów. W przeciwieństwie do nich kość udowa była krótsza od piszczelowej, nie występował przednio-boczny wyrostek kości łokciowej, a czwarty krętarz kości udowej nie był zredukowany. Oszacowania masy pancerza Scutellosaurus (Maidment i in., 2014, Naturwissenschaften) wykazały, że wynosiła ona jedynie ok. 7% całej masy ciała, więc wpływ obecności osteoderm na położenie środka masy był znikomy. Środek ciężkości zarówno z uwzględnieniem zbroi, jak i bez niej, był położony nad stopami, umożliwiając poruszanie się na 2 kończynach (choć badanie nie wyklucza, że ten dinozaur mógł być czworonożny). Anderson i in. (2023) na podstawie modelu lokomotorycznego również stwierdzili, że było to zwierzę przede wszystkim dwunożne, mogące także przyjmować postawę czworonożną, lecz najprawdopodobniej ograniczoną do takich sytuacji, jak żerowanie.
Charakterystyczną cechą tyreoforów jest ich pancerz. Scutellosaurus miał już taką "zbroję", złożoną z wielu kostnych płytek (osteoderm). Zapewne były one ułożone rzędami wzdłuż ciała (tak jak u jego krewnych, np. Scelidosaurus), lecz przez to, że skamieniałości są nieartykułowane, nie można stwierdzić jak dokładnie były umiejscowione. Pancerz ten nie zapewniał dostatecznej obrony przed większymi drapieżnikami takimi jak dilofozaur.
Wszystkie osteodermy miały grzbiet, który zazwyczaj przedzielał je na 2 asymetryczne części. W niektórych osteodermach ten grzbiet był zaostrzony. Osteodermy można podzielić na 4 rodzaje (morfotypy):
- Morfotyp A - asymetryczne, płaskie osteodermy z podłużnym grzbietem.
- Morfotyp B - asymetryczne osteodermy z bokami nachylonymi do grzbietu; wklęsłe brzusznie tak, że we wszystkich miejscach mają jednolitą grubość.
- Morfotyp C - symetryczne, płaskie osteodermy z dwoma grzbietami.
- Morfotyp D - długie i symetryczne osteodermy.
Kość ramienna jest długa jak na wczesnego dinozaura ptasiomiednicznego. Wynosi ona co najmniej 84% długości kości udowej. Prawdopodobnie była ona jeszcze nieco dłuższa, bo nie jest kompletna.
Systematyka
Początkowo Colbert uznał go za przedstawiciela rodziny Fabrosauridae. Obecnie jest on uznawany za bazalnego tyreofora.
Spis gatunków
| Scutellosaurus | Colbert, 1981 |
| S. lawleri | Colbert, 1981 |
Bibliografia
Anderson, L., Brassey, C., Pond, S., Bates, K. & Sellers, W.I. (2023). "Investigating the quadrupedal abilities of Scutellosaurus lawleri and its implications for locomotor behavior evolution among dinosaurs." The Anatomical Record. [[ https://doi.org/10.1002/ar.25189]].
Breeden, B.T. (2016) "Observations on the osteology of scutellosaurus lawleri Colbert, 1981 (Ornithischia: Thyreophora) on the basis on new specimens from the Lower Jurassic Kayenta Formation of Arizona". Praca magisterska. DOI: 10.15781/T2CR5NC74
Colbert, E.H. (1981) "A Primitive Ornithischian Dinosaur from the Kayenta Formation of Arizona" Museum of Northern Arizona Press
Maidment, S.C.R.; Barrett, P.M. (2014). Osteological correlates for quadrupedality in ornithischian dinosaurs. Acta Palaeontologica Polonica 59 (1): 53–70. doi:10.4202/app.2012.0065
Maidment, S.C.R.; Henderson D.M.; Barrett, P.M. (2014) "What drove reversions to quadrupedality in ornithischian dinosaurs? Testing hypotheses using centre of mass modelling" Naturwissenschaften (2014) 101:989–1001 DOI:10.1007/s00114-014-1239-2
Marsh, A.; Rowe, T.; Simonetti, A.; Stockli, D; Stockli, L. (2014). "The age of the Kayenta Formation of northeastern Arizona: overcoming the challenges of dating fossil bone". Journal of Vertebrate Paleontology, Program and Abstracts, 2014: 178.
Rosenbaum, J.N.; Padian, K. (2000) "New material of the basal Thyreophoran Scutellosaurus lawleri from the Kayenta Formation (Lower Jurassic) of Arizona" PaleoBios, vol. 20, number 1
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Scutellosaurus1.jpg){kind=link}