Karol Sabath: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | {{DISPLAYTITLE:'' | + | {{DISPLAYTITLE:''Karol Sabath''}} |
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
---- | ---- | ||
| + | <small> | ||
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | ||
| − | !width=" | + | ! width="100px" colspan=2 | mgr Karol Sabath |
| − | [[Plik:Karol_Sabath.jpg|200px|]] | + | [[Plik:Karol_Sabath.jpg|200px| ]] |
| + | <small>Fot. Katarzyna Kaszycka</small> | ||
|- | |- | ||
| − | ! '''Data urodzenia''': | + | ! width="100px" | '''Data urodzenia''': |
| − | | 24. sierpnia [[1963]], Katowice | + | | width="100px" | 24. sierpnia [[1963]], Katowice |
|- | |- | ||
! '''Data śmierci''': | ! '''Data śmierci''': | ||
| Linia 26: | Linia 28: | ||
! Instytucje: | ! Instytucje: | ||
| | | | ||
| − | + | Instytut Paleobiologii PAN | |
| − | <br> | + | <br>Muzeum Ewolucji PAN |
| − | <br> | + | <br>Muzeum Geologiczne PIG |
|- | |- | ||
! ''Alma mater'': | ! ''Alma mater'': | ||
| − | | | + | | Uniwersytet Śląski |
|- | |- | ||
| − | ! Nick na [http:// | + | ! Nick na [http://forum.dinozaury.com Forum]: |
|[http://www.forum.dinozaury.com/memberlist.php?mode=viewprofile&u=20 ''Karol Sabath''] | |[http://www.forum.dinozaury.com/memberlist.php?mode=viewprofile&u=20 ''Karol Sabath''] | ||
|} | |} | ||
| + | </small> | ||
| − | '''Karol Sabath''' był paleontologiem, artystą, pracownikiem | + | '''Karol Sabath''' (ur. 1963 - zm. 2007) był paleontologiem, artystą, pracownikiem Instytutu Paleobiologii PAN, Muzeum Ewolucji oraz Muzeum Geologicznego PIG, redaktorem „[[Acta Palaeontologica Polonica]]”. Współtworzył również liczne serwisy popularnonaukowe (w tym [[Dinozaury.com]]), gdzie był współautorem wielu tekstów, wspierał, pomagał, korygował. Ekspert na forum Dinozaury.com, bardzo aktywny popularyzator nauki, pracujący z wielką pasją. |
==Biografia== | ==Biografia== | ||
| − | [[Plik:Karol Sabath2.jpg|250px|thumb|right| 12-letni Karol Sabath i prof. [[Zofia Kielan-Jaworowska]] podczas otwarcia Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, 1975 rok. © Archiwum Instytutu Paleobiologii PAN.]] | + | [[Plik:Karol Sabath2.jpg|250px|thumb|right| 12-letni Karol Sabath i prof. [[Zofia Kielan-Jaworowska]] podczas otwarcia Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, 1975 rok.<br>© Archiwum Instytutu Paleobiologii PAN.]] |
| − | [[Plik:Karol Sabath3.jpg|250px|thumb|right| Karol Sabath w trakcie tworzenia ilustracji. © Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.]] | + | [[Plik:Karol Sabath3.jpg|250px|thumb|right| Karol Sabath w trakcie tworzenia ilustracji.<br>© Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.]] |
| − | [[Plik:Karol Sabath4.jpg|250px|thumb|right| Karol Sabath w trakcie wystąpienia telewizyjnego. © Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.]] | + | [[Plik:Karol Sabath4.jpg|250px|thumb|right| Karol Sabath w trakcie wystąpienia telewizyjnego.<br>© Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.]] |
Karol Sabath urodził się 24. lipca 1963 roku w Katowicach, zmarł po długiej, tajemniczej chorobie<ref name="PG5512/2"></ref> 10. października 2007 roku, w wieku 44 lat. Pogrzeb odbył się 23. października 2007 roku na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach. | Karol Sabath urodził się 24. lipca 1963 roku w Katowicach, zmarł po długiej, tajemniczej chorobie<ref name="PG5512/2"></ref> 10. października 2007 roku, w wieku 44 lat. Pogrzeb odbył się 23. października 2007 roku na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach. | ||
===Dzieciństwo=== | ===Dzieciństwo=== | ||
| − | Karol Sabath kilka lat swego dzieciństwa spędził w Afryce<ref name="PG5512/2">Mizerski, W., 2007. Karol Sabath (1963-2007). ''Przegląd Geologiczny'' 55 (12/2): 1105.</ref>. Jak sam się określał, był "ofiarą" ogromnego zainteresowania dinozaurami w Polsce w pierwszej połowie lat 70., które było wynikiem polskich ekspedycji paleontologicznych do Mongolii<ref>Forum Dinozaury.com | + | Karol Sabath kilka lat swego dzieciństwa spędził w Afryce<ref name="PG5512/2">Mizerski, W., 2007. Karol Sabath (1963-2007). ''Przegląd Geologiczny'' 55 (12/2): 1105.</ref>. Jak sam się określał, był "ofiarą" ogromnego zainteresowania dinozaurami w Polsce w pierwszej połowie lat 70., które było wynikiem polskich ekspedycji paleontologicznych do Mongolii<ref>Forum Dinozaury.com, 28 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=763#p763</ref>. W 1975 roku, jako 12-letni chłopiec przyglądał się pracy rzeźbiarzy w Kotlinie Dinozaurów w Chorzowie i komentował uchybienia w odwzorowaniu anatomii tych zwierząt, dając tym samym pokaz swojej erudycji w tematyce paleontologicznej<ref name="APP">[http://www.app.pan.pl/archive/published/app52/app52-828.pdf Kielan-Jaworowska, Z., 2007. In memoriam. Karol Sabath (1963-2007). ''Acta Palaeontologica Polonica'' 52 (4): 828-829.]</ref>. Jak Karol Sabath wspominał po latach - wielkim sentymentem darzył chorzowski park, gdyż został on udostępniony do zwiedzania w dniu jego urodzin, zaś sam był pierwszym odwiedzającym <ref name="FD1">Forum Dinozaury.com, 16 V 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=2834#p2834</ref>. |
===Studia=== | ===Studia=== | ||
| − | W 1981 roku rozpoczął równoległe studia biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i w ramach Indywidualnego Toku Studiów wybrane przedmioty geologiczne na Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu<ref name="Wywiad">[http://www.dinozaury.com/wywiad-z-mgr-karolem-sabathem/ Sabath, K. ''O edukacji paleontologicznej w Polsce, wykopaliskach i karierze naukowej''. Przeprowadził: Czepiński, Ł. ''Dinozaury.com | + | W 1981 roku rozpoczął równoległe studia biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i w ramach Indywidualnego Toku Studiów wybrane przedmioty geologiczne na Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu<ref name="Wywiad">[http://www.dinozaury.com/wywiad-z-mgr-karolem-sabathem/ Sabath, K. ''O edukacji paleontologicznej w Polsce, wykopaliskach i karierze naukowej''. Przeprowadził: Czepiński, Ł. ''Dinozaury.com'', 16 VII 2005].</ref> Jako specjalizacje wybrał fizjologię zwierząt z paleontologią i ewolucją kręgowców<ref name="PG5512/2"></ref>. W 1986 roku ukończył studia z wyróżnieniem, otrzymując tytuł magistra w Katedrze Fizjologii Człowieka i Zwierząt.<ref name="APP"></ref><ref name="Wywiad"></ref> W trakcie trwania studiów tworzył m.in. plansze informacyjne do Skalnej Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, a później zaprojektował plan pomalowania znajdujących się tam modeli<ref name="FD1"></ref>. |
===Praca naukowa=== | ===Praca naukowa=== | ||
W 1986 roku został zaproszony przez prof. [[Zofia Kielan-Jaworowska|Zofię Kielan-Jaworowską]] do współpracy z Instytutem Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN. Początkowo był asystentem przy badaniach nad kopalnymi kręgowcami, ale w niedługim czasie awansował na stanowisko starszego asystenta, a w końcu został kustoszem i konsultantem naukowym Muzeum Ewolucji PAN.<ref name="APP"></ref> | W 1986 roku został zaproszony przez prof. [[Zofia Kielan-Jaworowska|Zofię Kielan-Jaworowską]] do współpracy z Instytutem Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN. Początkowo był asystentem przy badaniach nad kopalnymi kręgowcami, ale w niedługim czasie awansował na stanowisko starszego asystenta, a w końcu został kustoszem i konsultantem naukowym Muzeum Ewolucji PAN.<ref name="APP"></ref> | ||
| − | Od 1995 roku należał do | + | Od 1995 roku należał do Society of Vetrebrate Paleontology, a od 1996 - do redakcji "''[[Acta Palaeontologica Polonica]]''" i Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. W 2001 roku został kustoszem Muzeum Geologicznego PIG w Warszawie, zaś od 2002 był współpracownikiem redakcji "[[Przegląd Geologiczny|Przeglądu Geologicznego]]". |
Prowadził zajęcia z paleontologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i ewolucjonizm w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. | Prowadził zajęcia z paleontologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i ewolucjonizm w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. | ||
| Linia 60: | Linia 63: | ||
Główne zainteresowania badawcze mgr Sabatha to dinozaury i ich jaja. Jego największe osiągnięcie naukowe to publikacje dotyczące identyfikacji jaj dinozaurów na podstawie ich skorupy (Mikhailov, Sabath & Kurzanov, 1994). Karol Sabath zajmował się także budową, nomenklaturą i [[filogeneza|filogenezą]] [[tyranozauryd]]ów. | Główne zainteresowania badawcze mgr Sabatha to dinozaury i ich jaja. Jego największe osiągnięcie naukowe to publikacje dotyczące identyfikacji jaj dinozaurów na podstawie ich skorupy (Mikhailov, Sabath & Kurzanov, 1994). Karol Sabath zajmował się także budową, nomenklaturą i [[filogeneza|filogenezą]] [[tyranozauryd]]ów. | ||
| − | + | W dniach 14-16 marca 2005 roku, podczas konferencji "Tracking Dinosaur Origins" w Dixie State College w stanie Utah, wraz z [[Gerard Gierliński|Gerardem Gierlińskim]] przedstawił odczyt „The Hitchcock Enigma: first feathers or artifacts?”, w którym bronił tezy, że na tropie kucającego teropoda (prawdopodobnie [[Dilophosaurus|dilofozaura]]) są widoczne ślady piór<ref>Forum Dinozaury.com, 25 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3944#p3944</ref>. | |
| + | : '''Zobacz też: [[Dilophosaurus#Pierzasty_dilofozaur.3F|Pierzasty dilofozaur?]]''' | ||
| + | |||
| + | Poza tym, Karol Sabath był członkiem niewielkiej ekspedycji PAN na Pustyni Gobi, wraz z [[Osmólska|Halszka Osmólską]] i [[Maryańska|Teresą Maryańską]]<ref>Forum Dinozaury.com, 30 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=791#p791</ref>. | ||
: '''Zobacz też: [[Karol_Sabath#Publikacje_naukowe|lista publikacji naukowych autorstwa Karola Sabatha]].''' | : '''Zobacz też: [[Karol_Sabath#Publikacje_naukowe|lista publikacji naukowych autorstwa Karola Sabatha]].''' | ||
| Linia 71: | Linia 77: | ||
Był zaangażowany w dyskusję pomiędzy kreacjonistami a ewolucjonistami, będąc jednym z najaktywniejszych adwersarzy hipotezy "inteligentnego projektu". Bronił darwinizmu udzielając się nawet na łamach amerykańskiego kwartalnika myśli kreacjonistycznej.<ref name="APP"></ref> | Był zaangażowany w dyskusję pomiędzy kreacjonistami a ewolucjonistami, będąc jednym z najaktywniejszych adwersarzy hipotezy "inteligentnego projektu". Bronił darwinizmu udzielając się nawet na łamach amerykańskiego kwartalnika myśli kreacjonistycznej.<ref name="APP"></ref> | ||
| − | Na przełomie 2002/2003 wraz z Katarzyną Adamalą stworzył od podstaw serwis internetowy [http://ewolucja.org ewolucja.org] traktujący o najnowszych odkryciach i wydarzeniach w świecie ewolucjonizmu. Współtworzył również inne projekty internetowe - od 2004 roku działał na [[Polskim Forum Sympatyków Paleontologii]][http://paleontologia.pl], a od 2005 - również w serwisie [[Dinozaury.com | + | Na przełomie 2002/2003 wraz z Katarzyną Adamalą stworzył od podstaw serwis internetowy [http://ewolucja.org ewolucja.org] traktujący o najnowszych odkryciach i wydarzeniach w świecie ewolucjonizmu. Współtworzył również inne projekty internetowe - od 2004 roku działał na [[Polskim Forum Sympatyków Paleontologii]][http://paleontologia.pl], a od 2005 - również w serwisie [[Dinozaury.com]][http://dinozaury.com]. |
===Paleoartysta=== | ===Paleoartysta=== | ||
| − | Karol Sabath był cenionym paleoartystą, ilustrował wiele wystaw muzealnych i wydawnictw paleontologicznych. Jego prace znajdują się m.in. w Bałtowskim Parku Jurajskim | + | Karol Sabath był cenionym paleoartystą, ilustrował wiele wystaw muzealnych i wydawnictw paleontologicznych. Jego prace znajdują się m.in. w Bałtowskim Parku Jurajskim, Parku Dinozaurów w Rogowie, Muzeum Geologicznym PIG, Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN oraz w krakowskim Muzeum Przyrodniczym. Jego ilustracje pojawiały się w wielu szkolnych podręcznikach wydawanych przez Operon, PWN, WSiP i Żak<ref>Forum Dinozaury.com, 12 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3656#p3656</ref>. |
===Spuścizna=== | ===Spuścizna=== | ||
| − | 24. maja 2008 roku na terenie Jura Parku w Solcu Kujawkism otwarto Muzeum Ziemi im. Karola Sabatha, który był konsultantem naukowym tej ekspozycji.<ref>Iwańczuk, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ploch, I., 2008. ''Przegląd Geologiczny'' 56 (8/2): 733-734; 787-788.</ref> | + | 24. maja 2008 roku na terenie Jura Parku w Solcu Kujawkism otwarto Muzeum Ziemi im. Karola Sabatha, który był konsultantem naukowym tej ekspozycji.<ref>Iwańczuk, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ploch, I., 2008. ''Przegląd Geologiczny'' 56 (8/2): 733-734; 787-788.</ref> |
| + | |||
| + | W październiku 2008, w pierwszą rocznicę śmierci Karola Sabatha, w Muzeum Ewolucji otwarto czasową wystawę prezentującą dorobek i wspomnienia po zmarłym naukowcu. | ||
| − | + | 15. października 2008 roku przyznano pierwszą Nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych im. Karola Sabatha. Od tej pory każdego roku nagradzany jest nią najlepszy polskojęzyczny tekst popularnonaukowy<ref>Mikołuszko, W., 2009. O powstawaniu artykułów popularnonaukowych drogą doboru naturalnego ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN'', 1: 20-22.</ref><ref>http://www.naukowi.pl/?p=415 ; http://www.naukowi.pl/?p=854</ref> | |
| − | + | W 2009 roku ruszyło wydawnictwo ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN''. Pierwszy numer został poświęcony pamięci mgr Sabatha.<ref>[http://muzewol.pan.pl/rocznik_me/Rocznik_me_nr1.pdf Machalski, M., 2009. Od redaktora. ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN'', 1: 3.]</ref> | |
| − | W | + | W 2012 roku na jego cześć nazwany został gatunek chrząszcza z eoceńskiego bursztynu bałtyckiego - ''Euroleptochromus sabathi'' <ref>Jałoszyński, P., 2012. Description of ''Euroleptochromus'' gen.n. (Coleoptera, Staphylinidae, Scydmaeninae) from Baltic amber, with discussion of biogeography and mouthpart evolution within Clidicini/ ''Systematic Entomology'', 37 (2): 346-359 [http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-3113.2012.00623.x doi:10.1111/j.1365-3113.2012.00623.x]</ref>, zaś w 2014 został uhonorowany w nazwie nowego ptasiego [[ootakson]]u z późnej kredy Pustyni Gobi (Mongolia), ''Styloolithus sabathi''<ref>Varricchio, D. &., 2014. Revisiting Sabath's "Larger Avian Eggs" from the Gobi Cretaceous. ''Acta Palaeontologica Polonica'', ''in press'' [http://dx.doi.org/10.4202/app.00085.2014 doi:10.4202/app.00085.2014]</ref>, wyróżniono na podstawie okazów badanych przez Sabatha w 1991 roku. |
==Publikacje naukowe== | ==Publikacje naukowe== | ||
# '''Sabath K.''', 1991. Upper Cretaceous amniotic eggs from the Gobi Desert. '' Acta Palaeontologica Polonica'', v. 36 (2): 151–192 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app36/app36-151.pdf PDF] | # '''Sabath K.''', 1991. Upper Cretaceous amniotic eggs from the Gobi Desert. '' Acta Palaeontologica Polonica'', v. 36 (2): 151–192 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app36/app36-151.pdf PDF] | ||
# Mikhailov K., '''Sabath K.''' & Kurzanov S., 1994. Eggs and nests from the Cretaceous of Mongolia. In: Carpenter K., Hirsch K. F. & Horner J. R. (eds.): Dinosaur Eggs and Babies, ''Cambridge University Press'', Bambridge, p. 88–115 | # Mikhailov K., '''Sabath K.''' & Kurzanov S., 1994. Eggs and nests from the Cretaceous of Mongolia. In: Carpenter K., Hirsch K. F. & Horner J. R. (eds.): Dinosaur Eggs and Babies, ''Cambridge University Press'', Bambridge, p. 88–115 | ||
| − | # Gierliński G. & '''Sabath K.''', 2002. A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland. ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 47 (3): 561–564 [ | + | # Gierliński G. & '''Sabath K.''', 2002. A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland. ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 47 (3): 561–564 [https://www.app.pan.pl/archive/published/app47/app47-561.pdf PDF] |
# Hurum J.H. & '''Sabath K.''', 2003. Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of ''Tarbosaurus bataar'' and ''Tyrannosaurus rex'' compared. ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 161–190 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-161.pdf PDF] | # Hurum J.H. & '''Sabath K.''', 2003. Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of ''Tarbosaurus bataar'' and ''Tyrannosaurus rex'' compared. ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 161–190 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-161.pdf PDF] | ||
# Currie P.J., Hurum J.H. & '''Sabath K.''', 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid phylogeny. ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 227–234 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-227.pdf PDF] | # Currie P.J., Hurum J.H. & '''Sabath K.''', 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid phylogeny. ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 227–234 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-227.pdf PDF] | ||
| Linia 97: | Linia 105: | ||
{{DEFAULTSORT:Sabath, Karol}} | {{DEFAULTSORT:Sabath, Karol}} | ||
[[Kategoria:Paleontolodzy]] | [[Kategoria:Paleontolodzy]] | ||
| − | [[Kategoria:Dinozaury.com | + | [[Kategoria:Dinozaury.com]] |
[[Kategoria:Polscy paleontolodzy]] | [[Kategoria:Polscy paleontolodzy]] | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| − | # [http://www.dinozaury.com/wywiad-z-mgr-karolem-sabathem/ Wywiad z mgr Karolem Sabathem dla Dinozaury.com | + | # [http://www.dinozaury.com/wywiad-z-mgr-karolem-sabathem/ Wywiad z mgr Karolem Sabathem dla Dinozaury.com (16 VII 2005)]. |
Aktualna wersja na dzień 21:48, 1 lis 2023
| Autor: | Korekta: |
| Łukasz Czepiński | Maciej Ziegler |
| mgr Karol Sabath
| |
|---|---|
| Data urodzenia: | 24. sierpnia 1963, Katowice |
| Data śmierci: | 10. października 2007, Warszawa |
| Narodowość: | Polska |
| Instytucje: |
Instytut Paleobiologii PAN
|
| Alma mater: | Uniwersytet Śląski |
| Nick na Forum: | Karol Sabath |
Karol Sabath (ur. 1963 - zm. 2007) był paleontologiem, artystą, pracownikiem Instytutu Paleobiologii PAN, Muzeum Ewolucji oraz Muzeum Geologicznego PIG, redaktorem „Acta Palaeontologica Polonica”. Współtworzył również liczne serwisy popularnonaukowe (w tym Dinozaury.com), gdzie był współautorem wielu tekstów, wspierał, pomagał, korygował. Ekspert na forum Dinozaury.com, bardzo aktywny popularyzator nauki, pracujący z wielką pasją.
Biografia
© Archiwum Instytutu Paleobiologii PAN.
Karol Sabath urodził się 24. lipca 1963 roku w Katowicach, zmarł po długiej, tajemniczej chorobie[1] 10. października 2007 roku, w wieku 44 lat. Pogrzeb odbył się 23. października 2007 roku na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach.
Dzieciństwo
Karol Sabath kilka lat swego dzieciństwa spędził w Afryce[1]. Jak sam się określał, był "ofiarą" ogromnego zainteresowania dinozaurami w Polsce w pierwszej połowie lat 70., które było wynikiem polskich ekspedycji paleontologicznych do Mongolii[2]. W 1975 roku, jako 12-letni chłopiec przyglądał się pracy rzeźbiarzy w Kotlinie Dinozaurów w Chorzowie i komentował uchybienia w odwzorowaniu anatomii tych zwierząt, dając tym samym pokaz swojej erudycji w tematyce paleontologicznej[3]. Jak Karol Sabath wspominał po latach - wielkim sentymentem darzył chorzowski park, gdyż został on udostępniony do zwiedzania w dniu jego urodzin, zaś sam był pierwszym odwiedzającym [4].
Studia
W 1981 roku rozpoczął równoległe studia biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i w ramach Indywidualnego Toku Studiów wybrane przedmioty geologiczne na Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu[5] Jako specjalizacje wybrał fizjologię zwierząt z paleontologią i ewolucją kręgowców[1]. W 1986 roku ukończył studia z wyróżnieniem, otrzymując tytuł magistra w Katedrze Fizjologii Człowieka i Zwierząt.[3][5] W trakcie trwania studiów tworzył m.in. plansze informacyjne do Skalnej Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, a później zaprojektował plan pomalowania znajdujących się tam modeli[4].
Praca naukowa
W 1986 roku został zaproszony przez prof. Zofię Kielan-Jaworowską do współpracy z Instytutem Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN. Początkowo był asystentem przy badaniach nad kopalnymi kręgowcami, ale w niedługim czasie awansował na stanowisko starszego asystenta, a w końcu został kustoszem i konsultantem naukowym Muzeum Ewolucji PAN.[3]
Od 1995 roku należał do Society of Vetrebrate Paleontology, a od 1996 - do redakcji "Acta Palaeontologica Polonica" i Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. W 2001 roku został kustoszem Muzeum Geologicznego PIG w Warszawie, zaś od 2002 był współpracownikiem redakcji "Przeglądu Geologicznego".
Prowadził zajęcia z paleontologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i ewolucjonizm w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Główne zainteresowania badawcze mgr Sabatha to dinozaury i ich jaja. Jego największe osiągnięcie naukowe to publikacje dotyczące identyfikacji jaj dinozaurów na podstawie ich skorupy (Mikhailov, Sabath & Kurzanov, 1994). Karol Sabath zajmował się także budową, nomenklaturą i filogenezą tyranozaurydów.
W dniach 14-16 marca 2005 roku, podczas konferencji "Tracking Dinosaur Origins" w Dixie State College w stanie Utah, wraz z Gerardem Gierlińskim przedstawił odczyt „The Hitchcock Enigma: first feathers or artifacts?”, w którym bronił tezy, że na tropie kucającego teropoda (prawdopodobnie dilofozaura) są widoczne ślady piór[6].
- Zobacz też: Pierzasty dilofozaur?
Poza tym, Karol Sabath był członkiem niewielkiej ekspedycji PAN na Pustyni Gobi, wraz z Halszka Osmólską i Teresą Maryańską[7].
- Zobacz też: lista publikacji naukowych autorstwa Karola Sabatha.
Popularyzacja nauki
Dzięki biegłej znajomości czterech języków obcych, Karol Sabath był tłumaczem wielu książek i współredaktorem podręczników do biologii dla szkół ponadgimnazjalnych. Tworzył hasła do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN i Encyklopedii Multimedialnej PWN, był sekretarzem redakcji Encyklopedii Szkolnej Biologia (WSiP). Współpracował i pisał dla czasopism popularnonaukowych: "Świat Nauki", "Wiedza i Życie", "National Geographic Polska"; jego artykuły pojawiały się w dziale naukowym "Gazety Wyborczej". Aktywnie udzielał się w telewizji i radio.
Był konsultantem naukowym wielu wystaw muzealnych, m.in. w Muzeum Śląskim. Konsultował również większość polskich wydawnictw związanych z tematyką paleontologiczną (np. seria "Dinozaury!" wyd. DeAgostini, serial BBC "Wędrówki z dinozaurami"). Prowadził lekcję muzealne w Muzeum Ewolucji PAN i Muzeum Geologicznym PIG, współpracował z Krajowym Funduszem na Rzecz Dzieci, gdzie prowadził zajęcia podczas obozów naukowych.[1][8] Podczas organizowanych w Warszawie festiwali i pikników naukowych reprezentował Instytut Paleobiologii PAN.[3][8]
Był zaangażowany w dyskusję pomiędzy kreacjonistami a ewolucjonistami, będąc jednym z najaktywniejszych adwersarzy hipotezy "inteligentnego projektu". Bronił darwinizmu udzielając się nawet na łamach amerykańskiego kwartalnika myśli kreacjonistycznej.[3]
Na przełomie 2002/2003 wraz z Katarzyną Adamalą stworzył od podstaw serwis internetowy ewolucja.org traktujący o najnowszych odkryciach i wydarzeniach w świecie ewolucjonizmu. Współtworzył również inne projekty internetowe - od 2004 roku działał na Polskim Forum Sympatyków Paleontologii[1], a od 2005 - również w serwisie Dinozaury.com[2].
Paleoartysta
Karol Sabath był cenionym paleoartystą, ilustrował wiele wystaw muzealnych i wydawnictw paleontologicznych. Jego prace znajdują się m.in. w Bałtowskim Parku Jurajskim, Parku Dinozaurów w Rogowie, Muzeum Geologicznym PIG, Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN oraz w krakowskim Muzeum Przyrodniczym. Jego ilustracje pojawiały się w wielu szkolnych podręcznikach wydawanych przez Operon, PWN, WSiP i Żak[9].
Spuścizna
24. maja 2008 roku na terenie Jura Parku w Solcu Kujawkism otwarto Muzeum Ziemi im. Karola Sabatha, który był konsultantem naukowym tej ekspozycji.[10]
W październiku 2008, w pierwszą rocznicę śmierci Karola Sabatha, w Muzeum Ewolucji otwarto czasową wystawę prezentującą dorobek i wspomnienia po zmarłym naukowcu.
15. października 2008 roku przyznano pierwszą Nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych im. Karola Sabatha. Od tej pory każdego roku nagradzany jest nią najlepszy polskojęzyczny tekst popularnonaukowy[11][12]
W 2009 roku ruszyło wydawnictwo Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN. Pierwszy numer został poświęcony pamięci mgr Sabatha.[13]
W 2012 roku na jego cześć nazwany został gatunek chrząszcza z eoceńskiego bursztynu bałtyckiego - Euroleptochromus sabathi [14], zaś w 2014 został uhonorowany w nazwie nowego ptasiego ootaksonu z późnej kredy Pustyni Gobi (Mongolia), Styloolithus sabathi[15], wyróżniono na podstawie okazów badanych przez Sabatha w 1991 roku.
Publikacje naukowe
- Sabath K., 1991. Upper Cretaceous amniotic eggs from the Gobi Desert. Acta Palaeontologica Polonica, v. 36 (2): 151–192 PDF
- Mikhailov K., Sabath K. & Kurzanov S., 1994. Eggs and nests from the Cretaceous of Mongolia. In: Carpenter K., Hirsch K. F. & Horner J. R. (eds.): Dinosaur Eggs and Babies, Cambridge University Press, Bambridge, p. 88–115
- Gierliński G. & Sabath K., 2002. A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland. Acta Palaeontologica Polonica, v. 47 (3): 561–564 PDF
- Hurum J.H. & Sabath K., 2003. Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of Tarbosaurus bataar and Tyrannosaurus rex compared. Acta Palaeontologica Polonica, v. 48 (2): 161–190 PDF
- Currie P.J., Hurum J.H. & Sabath K., 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid phylogeny. Acta Palaeontologica Polonica, v. 48 (2): 227–234 PDF
- Gierliński, G., Ploch, I., Sabath, K., Ziaja, J. 2006. Zagadkowa roślina z wczesnej jury Gór Świętokrzyskich. Przegląd Geologiczny, 54 (2): 139-141. PDF
Bibliografia
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Mizerski, W., 2007. Karol Sabath (1963-2007). Przegląd Geologiczny 55 (12/2): 1105.
- ↑ Forum Dinozaury.com, 28 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=763#p763
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Kielan-Jaworowska, Z., 2007. In memoriam. Karol Sabath (1963-2007). Acta Palaeontologica Polonica 52 (4): 828-829.
- ↑ 4,0 4,1 Forum Dinozaury.com, 16 V 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=2834#p2834
- ↑ 5,0 5,1 Sabath, K. O edukacji paleontologicznej w Polsce, wykopaliskach i karierze naukowej. Przeprowadził: Czepiński, Ł. Dinozaury.com, 16 VII 2005.
- ↑ Forum Dinozaury.com, 25 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3944#p3944
- ↑ Forum Dinozaury.com, 30 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=791#p791
- ↑ 8,0 8,1 Stolarski, J., 2007. Pożegnanie Karola. Przegląd Geologiczny 55 (12/2): 1106.
- ↑ Forum Dinozaury.com, 12 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3656#p3656
- ↑ Iwańczuk, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ploch, I., 2008. Przegląd Geologiczny 56 (8/2): 733-734; 787-788.
- ↑ Mikołuszko, W., 2009. O powstawaniu artykułów popularnonaukowych drogą doboru naturalnego Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN, 1: 20-22.
- ↑ http://www.naukowi.pl/?p=415 ; http://www.naukowi.pl/?p=854
- ↑ Machalski, M., 2009. Od redaktora. Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN, 1: 3.
- ↑ Jałoszyński, P., 2012. Description of Euroleptochromus gen.n. (Coleoptera, Staphylinidae, Scydmaeninae) from Baltic amber, with discussion of biogeography and mouthpart evolution within Clidicini/ Systematic Entomology, 37 (2): 346-359 doi:10.1111/j.1365-3113.2012.00623.x
- ↑ Varricchio, D. &., 2014. Revisiting Sabath's "Larger Avian Eggs" from the Gobi Cretaceous. Acta Palaeontologica Polonica, in press doi:10.4202/app.00085.2014
