Dynamoterror: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Dynamoterror''}} | {{DISPLAYTITLE:''Dynamoterror''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Łukasz Czepiński]] |
| − | + | |nazwa = ''Dynamoterror'' (dynamoterror) | |
| − | + | |długość = ok. 9-10 m | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | | + | |masa = |
| − | | | + | |dieta = mięsożerny |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Nowy Meksyk | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Meneefe]], ogniwo Allison)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|78.5|78}} | |
| − | + | 78,5–78 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] (wczesny [[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[ | ||
| − | + | [[Saurischia]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Coelurosauria]] | [[Coelurosauria]] | ||
| Linia 51: | Linia 29: | ||
[[Tyrannosaurinae]] | [[Tyrannosaurinae]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ''Dynamoterror'' zapewne był podobny. Autor: Raph04art. | + | [[Teratophoneini]] |
| − | |} | + | |grafika = Lythronax_argestes_a_by_raph04art.jpg |
| + | |podpis = Rekonstrukcja innego wczesnego tyranozauryda ''[[Lythronax]]''. ''Dynamoterror'' zapewne był podobny. Autor: Raph04art. | ||
| + | |PorównanieGrupa = Tyrannosauridae | ||
| + | |PorównanieDługość = 10 | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Dynamoterror'' to rodzaj teropoda z [[klad]]u (rodziny) [[Tyrannosauridae]] żyjącego w późnej kredzie na terenie Ameryki Północnej. Jak dotąd, odkryto jedynie pojedynczy, fragmentaryczny szkielet tego zwierzęcia. Obok ''[[ | + | ''Dynamoterror'' to rodzaj teropoda z [[klad]]u (rodziny) [[Tyrannosauridae]] żyjącego w późnej kredzie na terenie Ameryki Północnej. Jak dotąd, odkryto jedynie pojedynczy, fragmentaryczny szkielet tego zwierzęcia. Obok ''[[Lythronax]]'' jest to jeden z najstarszych znanych tyranozaurydów. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Dynamoterror'' pochodzi od greckiego ''dynamis'' („siła”, „moc”) oraz łacińskiego ''terror'' („terror”, „przerażenie”). Epitet gatunkowy ''dynastes'' po łacinie oznacza „władca”. Całość można tłumaczyć jako „potężny władca terroru”. Jest to swego rodzaju hołd dla ''Dynamosaurus imperiosus'', nieco zapomnianej już nazwy, będącej młodszym | + | Nazwa ''Dynamoterror'' pochodzi od greckiego ''dynamis'' („siła”, „moc”) oraz łacińskiego ''terror'' („terror”, „przerażenie”). Epitet gatunkowy ''dynastes'' po łacinie oznacza „władca”. Całość można tłumaczyć jako „potężny władca terroru”. Jest to swego rodzaju hołd dla ''Dynamosaurus imperiosus'', nieco zapomnianej już nazwy, będącej młodszym [[synonim]]em ''[[Tyrannosaurus]] rex''. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]] (UMNH VP 28348) to niekompletny szkielet obejmujący: kości czołowe, cztery częściowe trzony kręgów, fragmenty żeber, kość śródręcza, fragment k. biodrowej, niezidentyfikowane fragmenty kości długich oraz dwa paliczki czwartego palca lewej stopy. | [[Holotyp]] (UMNH VP 28348) to niekompletny szkielet obejmujący: kości czołowe, cztery częściowe trzony kręgów, fragmenty żeber, kość śródręcza, fragment k. biodrowej, niezidentyfikowane fragmenty kości długich oraz dwa paliczki czwartego palca lewej stopy. | ||
| − | Do ''Dynamoterror'' mogą też należeć zęby i kości śródstopia niezidentyfikowanych tyranozaurydów z formacji Menefee, jednak nie można ich w żaden sposób porównać z holotypem ze względu na brak pokrywających się elementów. | + | Do ''Dynamoterror'' mogą też należeć zęby i kości śródstopia niezidentyfikowanych tyranozaurydów z [[formacja|formacji]] Menefee, jednak nie można ich w żaden sposób porównać z holotypem ze względu na brak pokrywających się elementów. |
[[Plik: Dynamoterror_frontal_complex.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja regionu czołowego czaszki. Źródło: McDonald i in., 2018. [https://peerj.com/articles/5749/].]] | [[Plik: Dynamoterror_frontal_complex.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja regionu czołowego czaszki. Źródło: McDonald i in., 2018. [https://peerj.com/articles/5749/].]] | ||
| Linia 74: | Linia 54: | ||
==Budowa i biologia== | ==Budowa i biologia== | ||
[[Plik: Dynamoterror_caudal_centrum.png|300px|thumb|right|Trzon kręgu ogonowego. Źródło: McDonald i in., 2018. [https://peerj.com/articles/5749/].]] | [[Plik: Dynamoterror_caudal_centrum.png|300px|thumb|right|Trzon kręgu ogonowego. Źródło: McDonald i in., 2018. [https://peerj.com/articles/5749/].]] | ||
| − | Kości czołowe holotypu dynamoterrora są zbliżone rozmiarami do analogicznych kości młodego okazu ''[[Tyrannosaurus]] rex'' LACM 23845, ocenianego na 9,6 m długości ([[Michael Mortimer|Mortimer]], online). Można wnioskować, że ''Dynamoterror'' był podobnej wielkości, choć zapewne różnił się nieco proporcjami. Byłby więc dosyć dużym tyranozaurydem, zbliżonym np. do [[Daspletosaurus|daspletozaura]]. Mimo skąpego materiału kopalnego, naukowcom udało się wskazać dwie [[autapomorfia|autapomorfie]] w budowie kości czołowych, przy czym jedna z nich jest dyskusyjna z uwagi na pewną zmienność ontogenetyczną tych kości u tyranozaurydów. Duzy otwór nadskroniowy (ang. ''supratemporal fossa'') i wysoki grzebień strzałkowy (ang. ''sagittal crest'') kości czołowej wskazują na występowanie powiększonego obszaru | + | Kości czołowe holotypu dynamoterrora są zbliżone rozmiarami do analogicznych kości młodego okazu ''[[Tyrannosaurus]] rex'' LACM 23845, ocenianego na 9,6 m długości ([[Michael Mortimer|Mortimer]], online). Można wnioskować, że ''Dynamoterror'' był podobnej wielkości, choć zapewne różnił się nieco proporcjami. Byłby więc dosyć dużym tyranozaurydem, zbliżonym np. do [[Daspletosaurus|daspletozaura]]. Mimo skąpego materiału kopalnego, naukowcom udało się wskazać dwie [[autapomorfia|autapomorfie]] w budowie kości czołowych, przy czym jedna z nich jest dyskusyjna z uwagi na pewną zmienność ontogenetyczną tych kości u tyranozaurydów. Duzy otwór nadskroniowy (ang. ''supratemporal fossa'') i wysoki grzebień strzałkowy (ang. ''sagittal crest'') kości czołowej wskazują na występowanie powiększonego obszaru mocowania mięśni odpowiedzialnych za zaciskanie szczęk, co było powszechną cechą tej grupy [[Theropoda|teropodów]]. |
| + | |||
| + | Wg Yuna (2020) proponowane przez autorów opisu autapomorfie sa szeroko rozpowszechnione wsród tyranozaurydów. W połączeniu z fragmentarycznością i kiepskim stanem zachowania holotypu sprawa to, że dynamoterror powinien być uznawany za ''[[nomen dubium]]''. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 89: | Linia 71: | ||
Mortimer, M. (2016 online) [http://theropoddatabase.com/Tyrannosauroidea.html#Tyrannosaurusrex]. | Mortimer, M. (2016 online) [http://theropoddatabase.com/Tyrannosauroidea.html#Tyrannosaurusrex]. | ||
| + | |||
| + | Yun, C.-g. (2020). "A reassessment of the taxonomic validity of Dynamoterror dynastes (Theropoda: Tyrannosauridae)." Zoodiversity, 54. 259-264. [[doi: 10.15407/zoo2020.03.259]]. | ||
</small> | </small> | ||
Aktualna wersja na dzień 21:29, 1 gru 2023
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Łukasz Czepiński |
| Dynamoterror (dynamoterror) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | ok. 9-10 m | ||||
| Dieta | mięsożerny | ||||
| Miejsce | USA - Nowy Meksyk | ||||
| Czas |
78,5–78 Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja innego wczesnego tyranozauryda Lythronax. Dynamoterror zapewne był podobny. Autor: Raph04art.
Porównanie wielkości Dynamoterror i człowieka. | |||||
Wstęp
Dynamoterror to rodzaj teropoda z kladu (rodziny) Tyrannosauridae żyjącego w późnej kredzie na terenie Ameryki Północnej. Jak dotąd, odkryto jedynie pojedynczy, fragmentaryczny szkielet tego zwierzęcia. Obok Lythronax jest to jeden z najstarszych znanych tyranozaurydów.
Etymologia
Nazwa Dynamoterror pochodzi od greckiego dynamis („siła”, „moc”) oraz łacińskiego terror („terror”, „przerażenie”). Epitet gatunkowy dynastes po łacinie oznacza „władca”. Całość można tłumaczyć jako „potężny władca terroru”. Jest to swego rodzaju hołd dla Dynamosaurus imperiosus, nieco zapomnianej już nazwy, będącej młodszym synonimem Tyrannosaurus rex.
Materiał kopalny
Holotyp (UMNH VP 28348) to niekompletny szkielet obejmujący: kości czołowe, cztery częściowe trzony kręgów, fragmenty żeber, kość śródręcza, fragment k. biodrowej, niezidentyfikowane fragmenty kości długich oraz dwa paliczki czwartego palca lewej stopy.
Do Dynamoterror mogą też należeć zęby i kości śródstopia niezidentyfikowanych tyranozaurydów z formacji Menefee, jednak nie można ich w żaden sposób porównać z holotypem ze względu na brak pokrywających się elementów.
Historia odkryć
Szczątki Dynamoterror zostały odkryte i zebrane w 2012 r. Wszystkie znaleziono w pojedynczej lokalizacji. Przeszukiwanie tego miejsca w latach 2013-18 nie dało już rezultatów. W 2018 r. dinozaur ten został oficjalnie nazwany i opisany przez zespół paleontologów, którym przewodził Andrew McDonald.
Budowa i biologia
Kości czołowe holotypu dynamoterrora są zbliżone rozmiarami do analogicznych kości młodego okazu Tyrannosaurus rex LACM 23845, ocenianego na 9,6 m długości (Mortimer, online). Można wnioskować, że Dynamoterror był podobnej wielkości, choć zapewne różnił się nieco proporcjami. Byłby więc dosyć dużym tyranozaurydem, zbliżonym np. do daspletozaura. Mimo skąpego materiału kopalnego, naukowcom udało się wskazać dwie autapomorfie w budowie kości czołowych, przy czym jedna z nich jest dyskusyjna z uwagi na pewną zmienność ontogenetyczną tych kości u tyranozaurydów. Duzy otwór nadskroniowy (ang. supratemporal fossa) i wysoki grzebień strzałkowy (ang. sagittal crest) kości czołowej wskazują na występowanie powiększonego obszaru mocowania mięśni odpowiedzialnych za zaciskanie szczęk, co było powszechną cechą tej grupy teropodów.
Wg Yuna (2020) proponowane przez autorów opisu autapomorfie sa szeroko rozpowszechnione wsród tyranozaurydów. W połączeniu z fragmentarycznością i kiepskim stanem zachowania holotypu sprawa to, że dynamoterror powinien być uznawany za nomen dubium.
Spis gatunków
| Dynamoterror | McDonald, Wolfe i Dooley, 2018 |
| D. dynastes | McDonald, Wolfe i Dooley, 2018 |
Bibliografia
McDonald, A.T., Wolfe, D.G., Dooley Jr, A.C. (2018). "A new tyrannosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ: 6:e5749. doi:10.7717/peerj.5749.
Mortimer, M. (2016 online) [3].
Yun, C.-g. (2020). "A reassessment of the taxonomic validity of Dynamoterror dynastes (Theropoda: Tyrannosauridae)." Zoodiversity, 54. 259-264. doi: 10.15407/zoo2020.03.259.
