Fukuivenator: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Łukasz Czepiński]] | |Autor = [[Łukasz Czepiński]] | ||
| − | |Korekta = [[Maciej Ziegler]] | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]] |
|nazwa = ''Fukuivenator'' (fukuiwenator) | |nazwa = ''Fukuivenator'' (fukuiwenator) | ||
|długość = 2,5 m | |długość = 2,5 m | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |masa = | + | |masa = 25 kg |
|dieta = | |dieta = | ||
|miejsce = [[Japonia]] <br> | |miejsce = [[Japonia]] <br> | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
[[Coelurosauria]] | [[Coelurosauria]] | ||
| − | [[ | + | [[Maniraptora]] |
| − | |grafika = | + | |
| − | |podpis = | + | ?[[Therizinosauria]] |
| − | + | |grafika = Fukuivenator_(Therizinosauria).png | |
| + | |podpis = Rekonstrukcja fukuiwenatora (jako terizinozaura <br> | ||
| + | Autor: Petr Menshikov. Źródło: [https://twitter.com/Petr75113553] | ||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 35: | Linia 37: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (FPDM-V8461) to [[artykulacja|nieartykułowany]] szkielet, znaleziony na obszarze kwadratu o wymiarach 50x50cm. W jego skład wchodzą kości czaszki, izolowane zęby, kręgi i niemal kompletne kończyny. | + | [[Holotyp]] (FPDM-V8461) to [[artykulacja|nieartykułowany]] szkielet, znaleziony na obszarze kwadratu o wymiarach 50x50cm. W jego skład wchodzą kości czaszki, izolowane zęby, kręgi, żebra i niemal kompletne kończyny, a także częściowa miednica. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
[[Plik:Fukuivenator_teeth.jpg|300px|thumb|right|Fig. 2. Specyficzne zęby fukuiwenatora. a-b) łopatowate zęby ułożone najprawdopodobniej najbardziej z przodu szczęki górnej. <br>Źródło: [http://www.nature.com/articles/srep20478 Azuma ''et al.'', 2016]]] | [[Plik:Fukuivenator_teeth.jpg|300px|thumb|right|Fig. 2. Specyficzne zęby fukuiwenatora. a-b) łopatowate zęby ułożone najprawdopodobniej najbardziej z przodu szczęki górnej. <br>Źródło: [http://www.nature.com/articles/srep20478 Azuma ''et al.'', 2016]]] | ||
| − | [[Plik: | + | [[Plik: Fukui_Prefectural_Dinosaur_Museum_20210504_23.jpg|300px|thumb|right|Fig. 3. Rekonstrukcja szkieletu.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fukui_Prefectural_Dinosaur_Museum_20210504_23.jpg].]] |
| − | Fukuiwenator był niewielkim teropodem o unikalnej kombinacji cech zaawansowanych (charakterystycznych m.in. dla [[Dromaeosauridae|dromeozaurów]]) i [[plezjomorfia|plezjomorficznych]] (prymitywnych). Wykazuje również kilka niezwykłych cech [[autapomorfia|autapomorficznych]] - m.in. budowa zębów pozbawionych [[serracja|serracji]] (ząbkowania). Serracja zębów jest cechą charakterystyczną dla wielu drapieżnych [[archozaur]]ów i większości [[teropod]]ów, wyjątkowy jest więc jej brak u ''Fukuivenator''. Uzębienie było [[heterodontyzm|heterodontyczne]] (zróżnicowane) (fig. 2). Zęby położone najbardziej z przodu miały łopatowaty kształt, co było unikalne, i wygląda na przystosowanie do innej diety niż mięsożerna. Przypomina nieco zęby przednie [[owiraptorozaur]]a ''[[Incisivosaurus]]''. Wykonane badania tomograficzne [[ucho wewnętrzne|ucha wewnętrznego]] wykazały, że u fukuiwenatora miało ono budowę pośrednią między ptasią a dinozaurzą. Jego nozdrza zewnętrzne były zadziwiająco duże. | + | Fukuiwenator był niewielkim teropodem o unikalnej kombinacji cech zaawansowanych (charakterystycznych m.in. dla [[Dromaeosauridae|dromeozaurów]], ale też terizinozaurów) i [[plezjomorfia|plezjomorficznych]] (prymitywnych). Wykazuje również kilka niezwykłych cech [[autapomorfia|autapomorficznych]] - m.in. budowa zębów pozbawionych [[serracja|serracji]] (ząbkowania). Serracja zębów jest cechą charakterystyczną dla wielu drapieżnych [[archozaur]]ów i większości [[teropod]]ów, wyjątkowy jest więc jej brak u ''Fukuivenator''. Uzębienie było [[heterodontyzm|heterodontyczne]] (zróżnicowane) (fig. 2). Zęby położone najbardziej z przodu miały łopatowaty kształt, co było unikalne, i wygląda na przystosowanie do innej diety niż mięsożerna. Przypomina nieco zęby przednie [[owiraptorozaur]]a ''[[Incisivosaurus]]''. Wykonane badania tomograficzne [[ucho wewnętrzne|ucha wewnętrznego]] wykazały, że u fukuiwenatora miało ono budowę pośrednią między ptasią a dinozaurzą. Jego nozdrza zewnętrzne były zadziwiająco duże. Odlew puszki mózgowej wskazuje na doskonale rozwinięty węch (Hattori i in., 2021). |
| − | Fukuiwenator jest przykładem złożonej, mozaikowatej ewolucji wśród teropodów. Jest świadectwem przemian diety u wczesnych [[Maniraptoriformes|maniraptorokształtnych]] i, jak twierdzą autorzy opisu, był "co najmniej wszystkożerny" (Azuma ''et al.,'' 2016). Budowa zębów wskazuje, że mógł być nawet roślinożerny, niestety nie jest znana zawartość jego żołądka, co umożliwiłoby dokładne określenie jego diety. | + | Fukuiwenator jest przykładem złożonej, mozaikowatej ewolucji wśród teropodów. Jest świadectwem przemian diety u wczesnych [[Maniraptoriformes|maniraptorokształtnych]] i, jak twierdzą autorzy opisu, był "co najmniej wszystkożerny" (Azuma ''et al.,'' 2016). Budowa zębów wskazuje, że mógł być nawet roślinożerny, niestety nie jest znana zawartość jego żołądka, co umożliwiłoby dokładne określenie jego diety. Wg Hattori in. (2021) był on raczej wszystkożerny. |
== [[Formacja Kitadini]] == | == [[Formacja Kitadini]] == | ||
| Linia 52: | Linia 54: | ||
== [[Filogeneza]] == | == [[Filogeneza]] == | ||
| − | + | Wg autorów opisu, ''Fukuivenator'' był [[bazalny]]m przedstawicielem [[klad]]u [[Maniraptora]]. W 2021 r. Hattori i współpracownicy wykazali jednak, że mógł on być najprymitywniejszym członkiem [[Therizinosauria]]. Wg analizy Hartmana i in. (2019) był to najbardziej [[bazalny]] [[Alvaersauroidea|alwarezauroid]], choć niemal równie prawdopodobna jest jego pozycja jako bazalnego terizinozauroida. W analizie Wanga i in. (2023) tworzy on klad wraz z ''[[Migmanychion]]'', który jest bliższy [[Pannaraptora]] niż terizinozauroidom. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 105: | Linia 70: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | [http://www.nature.com/articles/srep20478 Azuma, Y., Xu, X., Shibata, M., Kawabe, S., Miyata, K. & Imai, T. (2016). A bizarre theropod from the Early Cretaceous of Japan highlighting mosaic evolution among coelurosaurians. ''Scientific Reports'' 6, Article number: 20478.]</small> | + | [http://www.nature.com/articles/srep20478 Azuma, Y., Xu, X., Shibata, M., Kawabe, S., Miyata, K. & Imai, T. (2016). A bizarre theropod from the Early Cretaceous of Japan highlighting mosaic evolution among coelurosaurians. ''Scientific Reports'' 6, Article number: 20478.] |
| + | |||
| + | Hattori, S., Kawabe, S., Imai, T., Shibata, M., Miyata, K., Xu, X. & Azuma, Y. (2021). Osteology of ''Fukuivenator paradoxus'': a bizarre maniraptoran theropod from the Early Cretaceous of Fukui, Japan. Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum. 20: 1–82. [https://www.dinosaur.pref.fukui.jp/archive/memoir/memoir020-001.pdf]. | ||
| + | |||
| + | Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W.R., Lomax, D.R., Lippincott, J., Lovelace, D.M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ. 7: e7247. [[doi:10.7717/peerj.7247]] | ||
| + | |||
| + | Mortimer, M. (online 2021) [https://theropoddatabase.com/Coelurosauria.htm#Fukuivenatorparadoxus] | ||
| + | |||
| + | Wang, X., Cau, A., Wang, Z., Yu, K., Wu, W., Wang, Y. & Liu, Y. (2023). “A new theropod dinosaur from the Lower Cretaceous Longjiang Formation of Inner Mongolia (China).” Cretaceous Research. [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105605]].</small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:41, 10 kwi 2024
| Autor: | Łukasz Czepiński |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Kamil Kamiński |
| Fukuivenator (fukuiwenator) | |
|---|---|
| Długość | 2,5 m |
| Masa | 25 kg |
| Miejsce | Japonia |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
.png) Rekonstrukcja fukuiwenatora (jako terizinozaura Autor: Petr Menshikov. Źródło: [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Fukuivenator paradoxus to gatunek teropoda z wczesnej kredy Japonii. Był prawdopodobnie wszystkożerny lub roślinożerny. Został opisany przez zespół głównie japońskich naukowców w 2016 roku.
Materiał kopalny
Holotyp (FPDM-V8461) to nieartykułowany szkielet, znaleziony na obszarze kwadratu o wymiarach 50x50cm. W jego skład wchodzą kości czaszki, izolowane zęby, kręgi, żebra i niemal kompletne kończyny, a także częściowa miednica.
Budowa
Źródło: Azuma et al., 2016
Fukuiwenator był niewielkim teropodem o unikalnej kombinacji cech zaawansowanych (charakterystycznych m.in. dla dromeozaurów, ale też terizinozaurów) i plezjomorficznych (prymitywnych). Wykazuje również kilka niezwykłych cech autapomorficznych - m.in. budowa zębów pozbawionych serracji (ząbkowania). Serracja zębów jest cechą charakterystyczną dla wielu drapieżnych archozaurów i większości teropodów, wyjątkowy jest więc jej brak u Fukuivenator. Uzębienie było heterodontyczne (zróżnicowane) (fig. 2). Zęby położone najbardziej z przodu miały łopatowaty kształt, co było unikalne, i wygląda na przystosowanie do innej diety niż mięsożerna. Przypomina nieco zęby przednie owiraptorozaura Incisivosaurus. Wykonane badania tomograficzne ucha wewnętrznego wykazały, że u fukuiwenatora miało ono budowę pośrednią między ptasią a dinozaurzą. Jego nozdrza zewnętrzne były zadziwiająco duże. Odlew puszki mózgowej wskazuje na doskonale rozwinięty węch (Hattori i in., 2021).
Fukuiwenator jest przykładem złożonej, mozaikowatej ewolucji wśród teropodów. Jest świadectwem przemian diety u wczesnych maniraptorokształtnych i, jak twierdzą autorzy opisu, był "co najmniej wszystkożerny" (Azuma et al., 2016). Budowa zębów wskazuje, że mógł być nawet roślinożerny, niestety nie jest znana zawartość jego żołądka, co umożliwiłoby dokładne określenie jego diety. Wg Hattori in. (2021) był on raczej wszystkożerny.
Formacja Kitadini
Fukuivenator został odkryty w lądowych osadach wczesnokredowej (barrem-apt) formacji Kitadini. Współwystępował z innymi dinozaurami - mięsożernym allozauroidem Fukuiraptor kitadaniensis, tytanozaurokształtnym zauropodem Fukuititan nipponensis, i ornitopodami - iguanodontem Fukuisaurus tetoriensis oraz hadrozauroidem Koshisaurus katsuyama.
Poza dinozaurami liczne są tu znaleziska skamieniałych roślin, małży, ślimaków, ryb, niewielkich ssaków, żółwi, krokodylokształtnych, skorupek jaj dinozaurów i ptaków, i skamieniałości śladowe pozostawione przez pterozaury, ptaki i nieptasie dinozaury.
Filogeneza
Wg autorów opisu, Fukuivenator był bazalnym przedstawicielem kladu Maniraptora. W 2021 r. Hattori i współpracownicy wykazali jednak, że mógł on być najprymitywniejszym członkiem Therizinosauria. Wg analizy Hartmana i in. (2019) był to najbardziej bazalny alwarezauroid, choć niemal równie prawdopodobna jest jego pozycja jako bazalnego terizinozauroida. W analizie Wanga i in. (2023) tworzy on klad wraz z Migmanychion, który jest bliższy Pannaraptora niż terizinozauroidom.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Fukuivenator odnosi się do prefektury Fukui, na terenie której znaleziono jego szczątki, i do łacińskiego słowa venator, oznaczającego "łowcę". Nazwa gatunkowa, paradoxus odnosi się do niespodziewanej budowy tego dinozaura. Całą nazwę można zatem przetłumaczyć jako "paradoksalny łowca z Fukui".
Spis gatunków
| Fukuivenator | Azuma, Xu, Shibata, Kawabe, Miyata & Imai, 2016 |
| F. paradoxus | Azuma, Xu, Shibata, Kawabe, Miyata & Imai, 2016 |
Bibliografia
Hattori, S., Kawabe, S., Imai, T., Shibata, M., Miyata, K., Xu, X. & Azuma, Y. (2021). Osteology of Fukuivenator paradoxus: a bizarre maniraptoran theropod from the Early Cretaceous of Fukui, Japan. Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum. 20: 1–82. [3].
Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W.R., Lomax, D.R., Lippincott, J., Lovelace, D.M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ. 7: e7247. doi:10.7717/peerj.7247
Mortimer, M. (online 2021) [4]
Wang, X., Cau, A., Wang, Z., Yu, K., Wu, W., Wang, Y. & Liu, Y. (2023). “A new theropod dinosaur from the Lower Cretaceous Longjiang Formation of Inner Mongolia (China).” Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2023.105605.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fukui_Prefectural_Dinosaur_Museum_20210504_23.jpg){kind=link}