Laquintasaura

Autor:	Mateusz Tałanda
Korekta:	Łukasz Czepiński, Szymon Jagusztyn

---

Laquintasaura (lakwintazaura)
Długość	ok. 1 m
Masa	ok. 10 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Wenezuela - stan Táchira między La Grita a Seboruco (formacja La Quinta)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 201 Ma wczesna jura (hettang)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Saphornithischia Genasauria ?Thyreophora
Rekonstrukcja Laquintasaura. Autor: Tom Parker [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EMiejsce znalezienia lakwintazaury\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Miejsce znalezienia lakwintazaury\n","link":"","lat":8.0999999999999996447286321199499070644378662109375,"lon":-72.099999999999994315658113919198513031005859375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Lakwintazaura (łac. Laquintasaura venezuelae) to wczesny dinozaur ptasiomiedniczny, żyjący na terenie dzisiejszej Wenezueli około 201 milionów lat temu. Lakwintazaura jest pierwszym dinozaurem odkrytym na terenie tego kraju i jednym z niewielu odkrytych na terenach równikowych.

Etymologia

Nazwa Laquinta- pochodzi od formacji La Quinta, w której znaleziono tego dinozaura, saura to żeńska wersja jaszczurki w języku greckim, a epitet venezuelae został nadany na cześć kraju i ludności Wenezueli.

Historia badań

W latach osiemdziesiątych francuscy naukowcy w Wenezueli odkryli pierwsze kości dinozaurów, które opisali w 1992 jako Lesothosaurus. Równolegle Marcelo R. Sánchez-Villagra z zespołem odkryli więcej nagromadzeń kości, pomimo początkowego niepowodzenia, później skoordynowali powrót szczątków z Francjido Wenezueli, dokładnie do Muzeum Biologii Uniwersytetu w Zulii. We współpracy z Paulem Barrettem i Fernando Novasem znaleziska zostały opisane w 2008 r., aczkolwiek bez dokładniejszej identyfikacji. W 2014 opisano lakwintazaurę i tachiraptora. Te dwa gatunki okazały się bardzo pomocne w zrozumieniu wczesnej ewolucji dinozaurów. Na dodatek były one jednymi z pierwszych dinozaurów znalezionych na terenach równikowych. W 2021 roku dokonano opisu czaszki lakwintazaury z pomocą tomografii komputerowej.

Materiał kopalny

Holotyp - charakterystyczny ząb lakwintazaury. Skala 2 mm. Źródło: Barrett i in., 2014.

Znaleziono bardzo dużo kości lakwintazaury. Pochodzą one z nagromadzenia szczątków różnych osobników (co najmniej czterech) tego samego gatunku w jednej warstwie. Są to zęby, kości czaszki (przedszczękowe, szczękowe, jarzmowe, ciemieniowe, czołowe, zaczołowe, bocznopotyliczna/tylnouszna, skrzydłowe i kwadratowe), różne kręgi, żebra, łopatki, kości miednicy i kończyny tylnej. Spośród setek kości na okaz typowy wybrano ząb o numerze P.1396. Natomiast paratypem są części lewej kości kulszowej i udowej oraz lewa kość piętowo-skokowa. Ta ostatnia jest zrośnięta jak u heterodontozaura i fruitadensa, a w przeciwieństwie do pozostałych krewniaków. Niestety nie udało się odnaleźć żuchwy i kości rąk lakwintazaury. Oprócz tych wszystkich kości natrafiono tylko na dwa zęby dinozaura drapieżnego. Były to jedyne elementy nie należące do lakwintazaury w tym nagromadzeniu.

Paleobiologia

Największa kość udowa mierzy 9 centymetrów długości co pozwala szacować długość całego zwierzęcia na około metr długości. Nagromadzenie wielu osobników w jednym miejscu jest przesłanką za stadnym trybem życia lakwintazaury. Jeśli te osobniki rzeczywiście żyły razem, to byłby to najstarszy przykład stadnego trybu życia wśród dinozaurów ptasiomiednicznych. Lakwintazaura chodziła prawdopodobnie na dwóch nogach. Przed drapieżnikami ratowała się ucieczką lub trzymała się w grupach. Mogła padać łupem drapieżnego tachiraptora, którego odkryto na tym samym terenie. Żyła na terenie równiny aluwialnej porośniętej roślinnością zielną z porą suchą i deszczową. Zobacz też: La Quinta

Środowisko formacji La Quina. Tachiraptor atakujący stado lakwintazaur. Autor: Maurílio Oliveira.

Zęby lakwintazaury są wyjątkowe wśród dinozaurów. Są długie, stożkowane, czasami lekko zakrzywione, z pogrubioną podstawą, gęstym ząbkowaniem na obu krawędziach i podłużnymi żłobieniami. Nie wiadomo do jakiego typu pokarmu służyły. U lakwintazaury występowało 7 zębów przedszczękowych, bez diastemy w obrębie szwu przedszczękowo-szczękowego, co jest cechą bardzo prymitywną nawet jak na wczesnojurajskie ptasiomiednicze. Wyjątkiem tu są tyreofory, gdzie mogło być ich nawet 9 (Silvisaurus) albo nie było ich wcale np. u Ankylosauridae. Nadkłykieć w połączeniu kości strzałkowej i udowej jest położony po środku, co jest charakterystyczne dla bardziej zaawansowanych przedstawicieli grupy. Na na górnej powierzchni kości skokowej występuje wyraźne, U-kształtne wgłębienie, które jest unikalną cechą tego zwierzęcia, podobne V-kształtne wgłębienie znajduje się u skutellozaura, co sugeruje pokrewieństwo tych zwierząt.

Paleohistologia

Budowa tkanki kostnej sugeruje, że w nagromadzeniu występują osobniki różnego wieku. Najstarszy miał dziewięć linii zatrzymanego wzrostu w kości łopatkowej, co wskazuje na 10 do 12 lat. Natomiast inne osobniki nie mają śladów spowolnienia wzrostu. To sugeruje, że były młodocianymi lub niespełna dorosłymi osobnikami. Sposób wzrostu lakwintazaury był podobny jak u innych ptasiomiednicznych o niewielkich rozmiarach - takich jak skutellozaur, czy fruitadens. Jednak tempo wzrostu lakwintazaury wydaje się być niższe niż u większości ptasiomiednicznych a podobne jak u skutellozaura.

Pozycja filogenetyczna

Niekompletność materiału i dziwna mieszanka różnych cech nie pozwoliły ustalić dokładną pozycję filogenetyczną lakwintazaury. Analizy filogenetyczne z 2017 roku (Baron i in. 2017) sugerują, że należy do Thyreophora, siostrzany do Scutellosaurus. Lakwintazaura jest jednym z najstarszych znanych dinozaurów ptasiomiednicznych. Starsze od niej są tylko pizanozaur i prawdopodobnie eokursor. Również wg Fonseci i współpracowników (2024) lakwintazaura jest jednym z najbardziej bazalnych tyreoforów oraz taksonem siostrzanym lesotozaura.

Spis gatunków

Laquintasaura	Barrett, Butler, Mundil, Scheyer, Irmis i Sánchez-Villagra, 2014
L. venezuelae	Barrett, Butler, Mundil, Scheyer, Irmis i Sánchez-Villagra, 2014

Bibliografia

Baron, B.M., Norman, D.B., Barrett, P.M. 2016. Postcranial anatomy of Lesothosaurus diagnosticus (Dinosauria: Ornithischia) from the Lower Jurassic of southern Africa: implications for basal ornithischian taxonomy and systematics. Zoological Journal of the Linnean Society. in press. DOI: 10.1111/zoj.12434

Barrett, P.M., Butler, R.J., Mundil, R., Scheyer, T.M., Irmis, R.B., Sánchez-Villagra, M.R. 2014. A palaeoequatorial ornithischian and new constraints on early dinosaur diversification. Proceedings of the Royal Society of London B, t. 281, str. 1-6. DOI: 10.1098/rspb.2014.1147

Fonseca, A.O., Reid, I.J., Venner, A., Duncan, R.J., Garcia, M.S., Müller, R.T. (2024). "A comprehensive phylogenetic analysis on early ornithischian evolution". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). 2346577. [2]

Herrera-Castillo, Carlos M.; Carrillo-Briceño, Jorge D.; Sánchez-Villagra, Marcelo R. (2021). "Non-invasive imaging reveals new cranial element of the basal ornithischian dinosaur Laquintasaura venezuelae, Early Jurassic of Venezuela". Anartia. 32: 53–60. https://doi:10.5281/zenodo.5571307

Langer, M.C., Rincón, A.D., Ramezani, J., Solórzano, A., Rauhut, O.W.M. 2014. New dinosaur (Theropoda, stem-Averostra) from the earliest Jurassic of the La Quinta formation, Venezuelan Andes. Royal Society open science, t. 1, str. 140184. [3]